الحاد و ازخودبیگانگی: بررسی خاستگاه های فلسفی الحاد معاصر
پتریک مسترسن؛ ترجمه سیدابراهیم موسوی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۸۹، ۲۴۸ صفحه رقعی.
تصدیق وجود خدا بیانگر تلاش انسان برای معنادار ساختن آرزوها و محدودیت های اوست؛ اما انکار این تصدیق نیز در حوزۀ تأمل است. الحاد خود را پدیده ای پسا الهیاتی می داند و مدعی است تصویری دقیق تر و موثق از انسان در مورد برداشت هایی که خداباورانه است، ارائه می دهد. الحاد را می توان از منظرهای گوناگون روان شناختی، جامعه شناختی یا کلامی تفسیر کرد که البته ضرورتاً با یکدیگر ناسازگار نیستند.
اثر حاضر در پی فراهم ساختن بیانی بنیانی تر از معنای عمومی الحاد معاصر است که از طریق روشن ساختن تطوّر فلسفی آن حاصل می شود. در واقع این مطالعه در پی ردیابی نقطه عطف های فلسفی در مسیر پیشرفت الحاد معاصر از خاستگاه آن در تفکر مدرن تا زمان حاضر است؛ البته گسترۀ موضوع، نویسنده را واداشته است که شیوه ای گزینشی را در پیش گیرد؛ ازاین رو حتی به بسیاری از فیلسوفان که تأملات مهمی دربارۀ خدا داشته اند، مستقیماً توجه نمی شود. این مطالعه صرفاً می کوشد از طریق برخی توضیحات فلسفی مهم، بصیرتی را در مورد مضامین بنیانی ای شکل دهد که بسط الحاد معاصر بدان جان بخشیده است.
مباحث کتاب در اصل حاصل سلسله سخنرانی های نویسنده برای دانشجویان کارشناسی فلسفه بوده که برای تسهیل پژوهش خوانندگان، تا حد امکان به نسخه های انگلیسی آثار ارجاع داده شده است. نویسنده برای ارائۀ تصویری بهتر از مباحث تلاش کرده است تعبیرات ساده را به کار گیرد. پس از ارائه بیانی از این مسیر، برخی پیشنهادهای ایجابی که به مسئله خداوند در زمان حاضر می پردازد، در فصل نهایی ارائه می شوند. نویسنده در مباحث خود روش تحلیلی و تطبیقی دارد.
نویسنده در باب اعتقاد به خدا و الحاد و ازخودبیگانگی، اندیشه های دکارت، کانت، هگل، فوئرباخ و مارکس را تحلیل و بررسی کرده است. وی بر آن است که الحاد معاصر تأکید خود را بیشتر از نقادی برهان های وجودی خدا، به سمت انکار ویژگی هایی معطوف کرده است که به طور سنّتی به خدا نسبت داده می شدند. الحاد معاصر عمدتاً بر عدم امکان همبودی موجودی متناهی و نامتناهی تأکید می ورزد. به اعتقاد وی دیدگاه در نهایت خداباورانۀ دکارت، ادعای او دربارۀ ذهنیت را که در نظریه اش دربارۀ کوژیتو مضمر بود، به شکلی ریشه ای محدود می سازد. نویسنده بر آن است که فلسفۀ هگل می کوشد دیدگاه های انسان مدارانه و خدامدارانه را با هم سازگار کند؛ البته به قیمت ازدست رفتن تلقی های سنتی از انسان و از خدا. در تحلیل هگل دربارۀ ازخودبیگانگی، سرچشمۀ ازخودبیگانگی، تلقی نادرست از خداست.
نویسنده فلسفۀ فوئرباخ را فلسفه ای می داند که آگاهی انسان را با یک جهان بینی الحادی صریح و مؤکّد وفق داده است؛ ولی انسان گرایی آشکار ملحدانۀ فوئرباخ در فلسفۀ کارل مارکس عمق یافت. نویسنده پس از تحلیل و بررسی دیدگاه های فیلسوفان پیش گفته، در پی شکل دادن به فهمی مبنایی از دو صورت بسیار شاخص الحاد است؛ یعنی اگزیستانسیالیسم و طبیعت گرایی تحصّل گرایانه. وی در پایان طرح پیشنهادی خود را برای مرتبط دانستن معنا و ارزش به مسئلۀ خدا مطرح می سازد.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#سید_ابراهیم_موسوی
#کتب_فلسفی
#آثار_ترجمه_ای
الهیات اگزیستانسیالیستی
مهدی دشت بزرگی؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۲، ۳۲۷ صفحه رقعی.
موضوع و اهمیت آن: پرسش از نسبت میان الهیات و تفکر فلسفی همواره پرسشی مهم و اساسی، هم برای الهی دانان و هم فیلسوفان بوده است. تاریخ ادیان، چه توحیدی و چه غیرتوحیدی، نشان می دهد که همواره الهی دانان برای دفاع و تبیین آموزه های دینی، از مفاهیم و امکانات تفکر فلسفی بهره برده اند. با این حال، باید توجه داشت که استفاده از اندیشه های فلسفی که زاییدۀ تفکر انسان اند، چه بسا به معنای دل سپردن به فلسفه ای دنیوی بوده و منشأ انحراف و ابهام وحی الهی و آموزه های دینی شود. با توجه به این مسئله، تأمل در باب رابطه و نسبت میان الهیات و فلسفه و اینکه « چگونه می تواند الهیات به فلسفه شکل دهد ؟» ضروری به نظر می رسد. از این گذشته، هر تفکری پیش فرض هایی دارد. تفکر الهیاتی نیز چنین است و پیش فرض های آن در تعیین و تحدید قلمرو و تبیین مفاهیم اساسی آن نقش تعیین کننده ای دارند. این پیش فرض ها عمدتاً هستی شناختی اند که فلسفه عهده دار تبیین و تفسیر آنهاست و این از نکات دیگر در باب ربط میان الهیات و فلسفه است.
کتاب الهیات اگزیستانسیالیستی تلاشی است قابل توجه در جهت یافتن و تبیین نسبت مذکور. البته مؤلف سعی کرده است نسبت الهیات معاصر با نهضت فلسفی اگزیستانسیالیسم را با توجه به آرا و انظار دو متفکر بزرگ یعنی بولتمان، به عنوان متکلم مسیحی معاصر و هیدگر، به عنوان فیلسوف اگزیستانسیالیست، بررسی و آرای آنان را مقایسه و سنجش کند؛ بنابراین نویسنده به روش مقایسه ای توانسته است نسبت میان الهیات و فلسفه را در حوزۀ تفکر اگزیستانسیالیستی توضیح دهد.
مطالب این کتاب در یک مقدمه و دو بخش صورت بندی شده است. در مقدمه نسبت میان فلسفۀ وجود الهیات بررسی می شود. در بخش اول مبحث « وجود غیرحقیقی » آورده شده و بخش دوم با عنوان « حیات مسیحی به مثابۀ وجود حقیقی » به مباحث مطروحه می پردازد. در پایان نیز نتیجه گیری تحقیقات ارائه می گردد.
مؤلف سعی کرده است نتایج تحقیقات خود را در فصلی مستقل در آخر کتاب عرضه کند. رهیافت وجودی مبتنی بر نهضت اگزیستانسیالیسم، به الهیات بر فهم انسان و مسئلۀ اسطوره زدایی مبتنی است. با نشان دادن سهم بولتمان به عنوان یک متکلم مسیحی در انسان شناسی مسیحی در طول تحقیق، به نقد و بررسی آن پرداخته و با تفکر هایدگر مقایسه شده است.
ویژگی های اثر:
۱ ) مرجعیت و اعتبار نویسندۀ کتاب در حوزۀ تفکر اگزیستانسیالیستی؛
۲ ) اتقان و استحکام مطالب کتاب به لحاظ استناد و دقت در اظهار نظر؛
۳ ) جامعیت تجزیه و تحلیل در موضوع بحث؛
۴ ) رسایی، صراحت و دقت بیان نویسنده.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#کتب_کلامی
#آثار_ترجمه_ای
انتظار بشر از دین
محمدامین احمدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۸۴، ۴۶۴ صفحه رقعی.
مسئلۀ انتظار بشر از دین، به عنوان مسئله ای فلسفی از مسائل معرفت شناسی دینی است و در مقام فهم دین و احکام شریعت مطرح می شود. توضیح اینکه افراد در مقام فهم متون دینی، به ویژه کسانی که بین دین داری و عقلانیت مدرن جمع می کنند، به لحاظ فلسفی با پرسش هایی از این دست مواجه می شوند. اساساً دین برای چیست و چه نقش بدیل ناپذیری در زندگی آدمیان ایفا می کند ؟ اصولاً نصوص و متون دینی در آموختن و فراگرفتن چه اموری می توانند مرجع نهایی باشند ؟
پاسخ به این پرسش معلوم می کند که توقّع آموختن چه چیزی را از دین و نصوص دینی باید داشت و چه چیزی را نباید داشت.
اهمیت مسئلۀ انتظار بشر از دین از این روست که عالمان هرمنوتیک ادعا کرده اند که فهم و تفسیر هر متنی تحت تأثیر پیش فرض هایی است که مفسر دارد. از جملۀ این پیش فرض ها انتظارات مفسر از متن مورد تفسیر است. هیچ کس بدون انتظارات خاصی سراغ دین نمی رود و برای فهمیدن آن تلاش نمی کند. آیا این مدعا صحیح است ؟ آیا هر فهمی از هر متنی همراه با پیش فرض ها و انتظارات خاصی از آن متن است و تحت تأثیر آنها قرار دارد ؟ اگر فهم از دین متأثر از انتظار از دین باشد، با تغییر و اصلاح انتظارات علمای دین از دین، فهم آنها از دین هم تغییر خواهد کرد.
مباحث اصلی اثر: در بخش اول مبادی تصوری و معرفت شناختی بررسی شده است.
مسائل عمده و اساسی این بخش به ترتیب ذیل است: معنای محصّل و دقیق « انتظار بشر از دین » چیست ؟ آیا به لحاظ تاریخی صورت بندی متفکران مسلمان از آموزه های اسلامی تحت تأثیر انتظارات آنان از دین بوده است ؟ آیا فهم ما از متون دینی لزوماً مسبوق به انتظاری است که از دین داریم ؟
در بخش دوم تحت عنوان « حدود و ثغور انتظار بشر از دین » مسائل زیر بررسی شده است: دین و متون دینی را مرجع نهایی آموختن و فراگرفتن چه اموری نمی توان به حساب آورد ؟ وجه حاجت بشر به دین چیست و فراگرفتن چه اموری را از دین باید انتظار داشت ؟ آیا بر پایۀ نظریۀ کمال دین می توان گفت هر چیزی که تعلیم آن توسط دین غیرمعقول نباشد، آموختن آن را باید از متون دینی انتظار داشت ؟
این کتاب تلاشی است برای پاسخ دادن به این دو پرسش: آیا می توان از دین انتظار معرفت بخشی در همۀ امور ناظر به واقع و ناظر به ارزش داشت ؟ ما در چه جهاتی به دین نیاز داریم و آیا این جهات نیاز تعیین کنندۀ انتظارات ما هم هستند ؟ مؤلف با رجوع به منابع اصلی علم هرمنوتیک و نقد و ارزیابی آنها سعی می کند پرسش نخست را پاسخ دهد. در بحث از پرسش دوم عمدتاً از روش برون دینی بهره می برد.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#محمد_امین_احمدی
#کتب_کلامی
#کلام_جدید
انسان کامل از نگاه امام خمینی
محمدامین صادقی اُرزگانی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار ۱۳۸۸، ۲۱۶ صفحه رقعی.
بر اساس آموزه های دینی و عرفانی، پس از توحید و خداشناسی، شناخت انسان کامل از مهم ترین وظایف دینی و حوزۀ معرفت انسانی و الهیاتی به شمار می آید؛ همچنین در آموزه های دینی، انسان کامل سرمشق و الگوی آدمیان معرفی شده است. حرکت در مسیر رشد و کمال مستلزم آن است که انسان الگوی کامل انسانیت را بشناسد تا از او پیروی کند. بر این اساس بحث از انسان کامل، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای پویندگان راه معنویت و تعالی است. پیش زمینه پیروی از انسان کامل، شناخت اوست؛ باید ابتدا انسان کامل را شناخت و آن گاه از او تبعیت کرد.
نویسنده برای شناخت انسان کامل تلاش کرده است به این پرسش ها پاسخ دهد: انسان کامل کیست ؟ چه ویژگی هایی دارد ؟ جایگاه او در نظام هستی چیست ؟ راه دستیابی به این مقام چگونه است ؟ در این پژوهش، ساحات وجودی انسان کامل با رویکرد عرفانی از منظر حکیم و عارف بزرگ امام خمینی بررسی شده و با توجه به آرای برخی دیگر از عارفان، این موضوع بازشناسی گردیده است. هدف نویسنده ارائۀ نموداری کوچک از صفات و کمالات انسان کامل و طرح جلوه هایی از انوار وجودی اوست.
از نظر امام خمینی انسان کامل همچنان که آینۀ حق نماست و خدای سبحان ذات خود را در آن مشاهده می کند، آینۀ شهود تمام عالم هستی نیز می باشد. امام خمینی علاوه بر رویکرد کلامی و فلسفی درباره ضرورت وجود انسان کامل با رویکرد عرفانی نیز به مسئله پرداخته و معتقد است وجود انسان کامل پیش از هر چیز دیگر برای نشان دادن اسما و صفات الهی ضروری است و تنها اوست که می تواند مظهر اسم اعظم الهی واقع شود. انسان کامل از دیدگاه امام خمینی، جایگاه ویژه ای در نظام هستی دارد؛ به طوری که او محل مشیت الهی و آینۀ تمام نمای حق و مظهر اسم جامع الله است و در میان موجودات عالم تنها اوست که به مقام خلافت الهی بار یافته است. معیت و احاطۀ علمی او بر عالم، مطابقت به عنوان کتاب تکوین با کتاب تدوین، یعنی قرآن، فضیلت بر فرشتگان و قدرت تصرف در عالم از اوصافی است که در معرفی انسان کامل ذکر شده است. انسان کامل دارای مقاماتی است؛ مانند اینکه او تجلی گاه ولایت الهی است، تنها او مشکات تام انوار الهی است و این مقامات همه محصول عبودیت کامل انسان کامل است، او دارای مقام عصمت، مقام رسالت و نبوت که مهم ترین مقام اوست و نیز دارای مقام امامت است. لازمۀ دستیابی به مقام انسان کامل، سیر و سلوک الی الله است که جنبه های مختلفی دارد. او چهار سیر و سفر باید داشته باشد که جمیع این اسفار برای خاتم انبیا حاصل آمده و همۀ مقامات آن حضرت نیز در علی بن ابی طالب و اولاد طاهرش موجود است. در منظر امام خمینی انسان کامل برزخ میان واجب الوجود و ممکن الوجود است و مصداق حقیقی انسان کامل پیامبر و اهل بیت اوست و پس از آنها هر کس بهرۀ بیشتری از کمالات انسانی و صفات خدای متعال برده باشد، به مقام انسان کامل نزدیک تر است.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#محمد_امین_صادقی_ارزگانی
#کتب_کلامی
ایمان گروی
رضا اکبری؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴، ۲۸۷ صفحه رقعی.
موضوع اثر و اهمیت آن: نسبت عقل و ایمان از بحث انگیزترین موضوعات در حوزۀ مطالعات الهیاتی است؛ یعنی بحث بر سر این است که آیا اساساً لازم است ایمان و باورهای دینی عقلانی باشند یا نه. دراین باره سه گرایش پدید آمد: گرایش نخست عقل گرایی است که پذیرش باورهای دینی را منوط به داشتن شواهد کافی می داند.
گرایش دوم از عقلانیت عملی دین سخن می گوید. گرایش سوم که ایمان گروی نامیده می شود، ایمان را فراتر از آن می داند که نیازمند اسندلال و محاسبات عقلی باشد.
به عقیدۀ ایمان گرایان استدلال های فلسفی نه تنها با باورهای دینی بی ارتباط اند، بلکه مخرّب باورهای دینی متدینان نیز هستند. پس می توان گفت ایمان گروی نظریه ای است که بر اساس آن، باورهای دینی نیازمند توجیه معرفت شناختی نیستند.
در این کتاب سه تقریر مختلف از ایمان گروی که سه اندیشمند مشهور، یعنی کرکگور، ویتگنشتاین و پلانتینگا ابراز کرده اند، بررسی شده است. در فصل اول اندیشه های کرکگور بررسی شده است. او استدلال ها را بی ارتباط و حتی مضرّ به باورهای دینی می داند. در فصل دوم به دیدگاه ویتگنشتاین پرداخته شده است. او با تأکید بر نظریات فلسفی خود و با به کارگیری مفاهیمی کلیدی از فلسفۀ خود، همچون بازی های زبانی، استدلال های فلسفی را کاملاً بی ارتباط با باورهای دینی قلمداد می کند. در فصل سوم آرای پلانتینگا بیان شده است. او « گزاره خدا وجود دارد » را پایه ای و بی نیاز از استدلال تلقی می کند.
مؤلف ابتدا نظریه های سه اندیشمند مذکور را توصیف و تبیین می کند؛ آن گاه لوازم، آثار و نتایج آنها را مشخص و در نهایت به خلل های منطقی آنها اشاره می کند. هدف اصلی این اثر معرفی جامع دیدگاه ایمان گروانه دربارۀ باورهای دینی و آشنا نمودن خوانندگان با ادبیات موجود در باب این موضوع است.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#رضا_اکبری
#کتب_کلامی
افعال گفتاری
جان آر. سرل؛ ترجمۀ محمدعلی عبداللهی؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵، ۴۰۸ صفحه وزیری.
فلسفه زبان شاخه ای از فلسفه است که جنبه های عام و کلی زبان را توصیف و تبیین می کند؛ یعنی به مسائلی می پردازد که اختصاص به زبان خاصی ندارد، بلکه در هر زبانی صادق اند؛ مسئلۀ معنا، حکایت، حمل، صدق، ضرورت و مانند اینها، جزو مسائل فلسفه زبان هستند. کتاب مهم و کلاسیک افعال گفتاری، اثر جان سرل پژوهشی در قلمرو فلسفۀ زبان است که می کوشد با عرضۀ نظریه ای جامع، پرسش های اصلی این حوزه از فلسفه را پاسخ گوید. تلقی جدید و متمایزی که ویتگنشتاین از زبان به دست داد، موجب شد بحث افعال زبانی یا افعال گفتاری به عنوان یکی از مباحث مهم فلسفه زبان درآید. افعال گفتاری نظریه ای کلی است که هدف اصلی آن تحلیل و بررسی مسائل فلسفۀ زبان، به ویژه افعال زبانی است. مطالب این کتاب پس از مقدمه ای تفصیلی از مترجم در معرفی مطالب کتاب و نویسندۀ آن، در دو بخش اصلی و هشت فصل به ترتیب زیر فراهم شده است: بخش نخست نظریه ای در باب افعال گفتاری ( شامل پنج فصل:
۱ ) روش ها و قلمرو؛
۲ ) عبارات، معنا و افعال گفتاری؛
۳ ) ساختار افعال مضمون در سخن؛
۴ ) حکایت به عنوان فعل گفتاری؛
۵ ) حمل )
و بخش دوم بعضی از کاربردهای نظریه افعال گفتاری ( شامل سه فصل:
۱ ) سه مغالطه در فلسفه معاصر؛
۲ ) مشکلات حکایت؛
۳ ) استنتاج « باید » از « است ».
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#محمد_علی_عبداللهی
#کتب_فلسفی
#آثار_ترجمه_ای