بازگشت به مبناگروی سنّتی
ریچارد فومرتن و دیگران؛ ترجمۀ رضا صادقی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پاییز ۱۳۸۷، ۲۷۲ صفحه رقعی.
نظریۀ مبناگرایی دیدگاهی پر طرفدار در قلمرو معرفت شناسی بوده و در فلسفۀ غرب تا مدت های طولانی بر مباحث معرفت شناسی سایه افکنده بود و بر دیگرنظریه ها غلبه داشت. در دوران معاصر مبناگرایی معرفتی در معرض حمله های بی امان وگوناگونی بوده است. با این حال ویژگی های مبناگرایی و پیامدهای مترتب بر آن موجب شدند که این نظریه همچنان محور بحث های جدی در معرفت شناسی باشد. مهم این است که تا کنون تفسیرهای جدیدی از مبناگرایی توأم با نقد تفسیر پیشینیان از آن عرضه شده است. در این کتاب مقاله های ریچارد فومرتن و لورنس بونجور گامی مهم در مسیر احیای نوعی مبناگرایی کاملاً سنّتی و بازگشت به آن است.
در بخش نخست کتاب ریچارد فومرتن و لورنس بونجور به دفاع از نظریه مبناگرایی می پردازند. فومرتن در مقالۀ خود مباحثی دربارۀ درون گرایی حالت
درونی، درون گرایی دسترسی حداکثری، درون گرایی استنتاجی، درون گرایی غیرطبیعت گرایانه و ... مطرح می نماید.
لورنس بونجور در دفاع از مبناگرایی تجربی، به بحث و بررسی مسائلی با عناوین مبناگرایی و اشکال اساسی، باورهای مبنایی دربارۀ باورهای خود، دو نظریه در باب آگاهی، باورهای مبنایی دربارۀ تجربۀ حسی و مسئلۀ جهان خارج می پردازند. در بخش دوم پالوک و پلانتینگا به نقد دیدگاه های فومرتن و بونجور می پردازند و در بخش پایانی نیز فومرتن و بونجور نقدهای آن دو را پاسخ می گویند.
در این کتاب ابتدا مقالات فومرتن و بونجور در دفاع از مبناگرایی سنّتی ارائه شده، آن گاه به نقدهای پالوک و پلنتینگا بر آن دو پرداخته شده است. در نهایت فومرتن و بونجور به نقدهای پالوک و پلنتینگا پاسخ می دهند. هدف این اثر آشنا شدن با مبناگروی سنّتی و تفاسیر جدید از آن و دلایل بازگشت به مبناگروی سنّتی است.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#رضا_صادقی
#کتب_فلسفی
#آثار_ترجمه_ای
#فلسفه_غرب
برهان صدیقین در تفکر اسلامی
سعیده سادات نبوی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار ۱۳۸۹، ۲۴۸ صفحه رقعی.
برهان صدیقین یکی از مهم ترین و معتبرترین برهان های فلسفی اثبات وجود خدا در اندیشۀ اسلامی است. تمایز برجستۀ این برهان از دیگربرهان های اثبات کنندۀ وجود خدا، آن است که وجود خدا را با قطع نظر از مخلوقات و ماسوی الله اثبات می کند. نخستین بار ابن سینا این برهان را در کتاب الاشارات و التنبیهات مطرح کرد که البته سخن وی با انتقادهایی مواجه شد. ملاصدرا این برهان را برهان صدیقین نمی داند، بلکه آن را چیزی شبیه به برهان صدیقین می داند
با گذشت چندین قرن، این برهان در تعریف و توصیف و اثبات و تبیین با تغییراتی مواجه شده است که ابعاد گوناگون آن، تنها از راه مطالعۀ تطبیقی و نقد و تحلیل آشکار می گردد.
با این توضیحات می توان گفت کتاب حاضر عهده دار شناخت ویژگی های برهان صدیقین و تبیین و بررسی تقریرهای گوناگون آن است. نویسنده برای رسیدن به این مقصود، تلاش کرده است سیر تاریخی برهان صدیقین و نقش همۀ مشرب های فکری و فلسفی را بررسی کند. وی مقدمات استدلال را از یکدیگر تفکیک و اصول موضوعه و پیش فرض های آنها را بیان کرده است.
ابن سینا با قبول اصل واقعیت، اصل علیت و استحالۀ دور و تسلسل و تقسیم موجود به حسب مفهوم به واجب و ممکن به اثبات واجب پرداخته و آن را طریق صدیقین نامیده است؛ ولی برهان ابن سینا با اشکالات متعددی مواجه بود؛ به همین دلیل ملاصدرا با تکیه بر اصولی چند از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود و اصل علیت، تقریر دیگری از آن ارائه نمود. در شرح و توضیح استدلال ملاصدرا حکمای بعد او اتفاق نظر ندارند. برخی به عنصر وحدت وجود تأکید و تقریر های وحدت گرایانه از آن عرضه کرده اند و برخی نیز با توجه به هر دو رکن وحدت و کثرت تقریرهای تشکیک گرا از آن ارائه کرده اند. ویژگی های برهان صدیقین در حکمت صدرایی این است که در آن غیر خدا واسطه نیست، نیازی به ابطال دور و تسلسل نیست؛ همچنین نظر به حقیقت وجود است نه مفهوم آن و نهایت اینکه با برهان صدیقین صدرایی علاوه بر اثبات وجود خدا، توحید و بقیۀ صفات ثبوتی و سلبی و فعلی خداوند نیز اثبات می شود.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#سعیده_نبوی
#کتب_کلامی
تأثیر گناه بر معرفت با تکیه بر آرای غزالی
زهرا پورسینا؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار ۱۳۹۶، ۶۴۸ صفحه رقعی.
این کتاب تأثیرات معرفتی گناه را به منزله مقوله ای دینی - اخلاقی در اندیشه متفکر بزرگ مسلمان، امام محمد غزالی پی می گیرد. نگارنده با قراردادن مسئله در ساختاری نظام مند، از دریچه تعامل ساحت های نفس به موضوع می نگرد. در نظام معرفت شناسی غزالی، با عنایت به تأثیر و تأثرات متقابل ساحت های نفس، معرفت یقینی، محصول فرایندی معرفتی - اخلاقی است و بدون درنظرگرفتن تأثیرات مثبت و منفی ساحت های عاطفی و ارادی به دست نمی آید. در این نظام، عالی ترین مرتبۀ معرفت، مرتبۀ نبوی معرفت است که انبیای الهی بدان مجهزند و غایت نهایی آفرینش همۀ انسان ها نیز دستیابی به چنان سطحی از معرفت است. به نظر نگارنده این سطح از معرفت، معرفتی کشفی است؛ اما نه به معنای کشفی صوفیانه، بلکه کشفی مبتنی بر برهان که به لحاظ ماهوی ظهور عالی تر مرتبۀ عقل استدلالی است. دستیابی به چنان مرتبه ای علاوه بر تحصیل علم، مستلزم پاکسازی ساحت های عاطفی - ارادی از هر آن چیزی است که به نحوی ذیل عنوان گناه قرار می گیرد
تأثیر گناه بر معرفت در اندیشه غزالی تأثیری واقعی و نفس الامری و به حدی است که عقل برای روی کردن به مبادی عالی و داشتن نگاه و التفات غیرخودمحورانه، نیازمند یاری کسی است که در مرتبۀ عقل قدسی، یعنی عقل پیراسته و متصل به عقل مطلق قرار دارد. با چنین یاری و همراهی ای است که ساحت های غیرعقیدتی طبق بایدها و نبایدهای نشئت گرفته از سطح علم مکاشفه انضباط می یابند و عقل به رشدی دست می یابد که در غایت آن، می تواند به معرفتی پیراسته از خطا و تردید در حوزۀ واقعیت ها و ارزش ها و تکالیف نایل گردد؛ از این رو نیاز انسان ها به نبی، نه به دلیل ناتوانی عقلشان، بلکه به دلیل آسیب پذیری عقل از تأثیرات گناهان و نیازمندی به محافظت از توانمندی آن است.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#زهرا_پورسینا
#کتب_فلسفی
#امام_غزالی
تأثیر گناه بر معرفت با تکیه بر آرای آگوستین قدیس
زهرا پورسینا؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۸۵، ۴۰۸ صفحه رقعی.
در آموزه های اسلامی و سایر ادیان به این نکته اشاره شده است که گناهان و اخلاق ناپسند تأثیراتی بر انسان دارند. تأکید بر پاک سازی درون، پیش از کسب معرفت بر همین امر دلالت دارد. پرسشی که در اینجا مطرح می شود آن است که آیا انسان برای دستیابی به معرفت، با موانعی از سنخ موانع اخلاقی روبرو می شود ؟ به عبارت دیگر آیا گناه به منزله عاملی غیرمعرفتی می تواند بر معرفت تأثیر بگذارد ؟ آیا رفتارهای نادرست اخلاقی از جمله گناه می توانند انسان را از رسیدن به معرفت باز دارند ؟
کتاب حاضر در صدد پاسخ به این گونه پرسش ها از منظر دانشمند مسیحی به نام آگوستین است
این کتاب در پی تبیین و اثبات آن است که نه تنها آلودگی های اخلاقی می تواند معرفت بشر را به انحراف کشاند، بلکه به طورخاص گناه را باید از مقولات اصلی معرفت شناختی قلمداد کرد.
این موضوع در تاریخ فلسفه مواد خام فراوانی دارد؛ اما ازآنجاکه موضوع نو و بدون پیش زمینه ای نظام مند است، طرح اصلی پژوهش مبتنی بر یک موضوع است و مواد و محتوای آن بر اساس دیدگاه های آگوستین، یکی از دانشمندان متقدم مسیحی است که برای پاسخ به پرسش دربارۀ تأثیر گناه بر معرفت، سیری منطقی را طی می کند تا گام به گام به پرسش های مربوط پاسخ دهد و ما را به پاسخ نهایی نزدیک گرداند.
مطالب کتاب در سه بخش عرضه شده است. در بخش اول به معرفی ساخت های وجودی انسان ( ساخت های عقیدتی، عاطفی و ارادی )، در بخش دوم به چگونگی امکان تأثیرات مثبت و منفی ساخت های غیرعقیدتی بر ساخت عقیدتی و در بخش سوم به چگونگی تأثیر گناه در مقام رویکرد به موضوع معرفت و تحصیل لوازم آن بر معرفت پرداخته شده است.
با بررسی نویسنده که به تحلیل و توصیف اندیشۀ آگوستین پرداخته است، گناه تأثیر همه جانبه بر معرفت دارد؛ به ویژه تأثیر گناه بر معرفت در حوزه هایی که مربوط به شناخت ما از کانون هستی - یعنی منافع ما - است، بارزتر است. پذیرفتن و اثبات تأثیر گناه بر معرفت به معنای کم اهمیت نشان دادن ابزارهای شناخت دیگر و نیز به معنای برکناربودن دین داران از آثار معرفتی گناه نیست. از منظر نویسنده، توجه به عمق و گستردگی دامنه تأثیر گناه بر معرفت، مانع از غرور انسان می گردد.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#زهرا_پورسینا
#کتب_فلسفی
#آگوستین_قدیس
تجربۀ دینی و گوهر دین
علیرضا قائمی نیا؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۱، ۲۹۱ صفحه رقعی.
نگاه جدید به دین و باورهای دینی و طرح عناوین و مسئله های نو در این ارتباط، مدت زمانی است که اذهان متفکران دینی را به خود معطوف کرده است. آنچه امروزه تحت عنوان فلسفۀ دین یا مسائل کلامی جدید طرح می شود، با آنکه عمر چندان طولانی ندارد، در همین فاصلۀ اندک بسط و توسعۀ زیادی یافته است. از جمله عناوین جدیدی که در سدۀ اخیر در این زمینه مطرح شده است، بحث « تجربۀ دینی » است. اگر نگوییم این موضوع مهم ترین بحث کلام جدید است، یکی از مهم ترین مباحث آن است. این بحث در دورۀ مدرن میان برخی متکلمان مسیحی، ازقبیل شلایر ماخر، اُتو و واخ رونق گرفت. آنها برای نجات دادن مسیحیت از انتقادهایی که در دورۀ مدرن مطرح شد، گوهر و هستۀ مسیحیت را نوعی تجربۀ دینی دانستند. تجربه گرایی به طورکلی گرایشی است که گوهر دین را تجربۀ دینی می داند. در این اثر این گرایش و عوامل پیدایش آن بررسی و پیش فرض های معرفت شناختی طرفداران آن موشکافی شده اند.
دو ویژگی این اثر را در میان آثار مشابه در زبان فارسی برجسته می سازد: اول اینکه بیشتر کتب و مقالاتی که به زبان فارسی دربارۀ تجربۀ دینی منتشر شده اند، ترجمۀ آثار انگلیسی هستند؛ اما این کتاب تألیف است و در نتیجه برای خوانندۀ فارسی زبان بسیار قابل فهم تر از ترجمه هاست. ویژگی دیگر که البته مکمّل امتیاز اول نیز هست، این است که مؤلف این اثر با زبان منابع اصلی این بحث، یعنی انگلیسی به خوبی آشناست؛ از این رو با مراجعه به منابع اصلی و
دست اول، اثری قابل اعتماد در بحث تجربۀ دینی فراهم آورده است.
تألیف این اثر به روش تحقیق کتابخانه ای صورت گرفته است؛ یعنی مؤلف با رجوع به منابع مربوط به بخش تجربۀ دینی دیدگاه های موجود در این زمینه را گردآوری و جمع بندی کرده است. مؤلف در سیری منطقی ابتدا به خود مفهوم تجربۀ دینی، پدیدارشناسی آن و اقسام این تجربه پرداخته، آن گاه مکتبی که تجربۀ دینی را اصل و اساس دین می داند، یعنی تجربه گرایی دینی را بررسی کرده و ادله موافق و مخالف این مکتب را ارائه کرده است و در نهایت نیز به نسبت میان تجربۀ دینی و تفسیر پرداخته است.
مؤلف در این اثر به دنبال اثبات فرضیۀ خاصی نیست، بلکه به معرفی مسئلۀ تجربۀ دینی و گرایش تجربه گرایی دینی می پردازد و در بیان مسئله ادلۀ له و علیه تجربه گرایی دینی هم قصد نتیجه گیری ندارد و در حقیقت نتیجه گیری را به خواننده وا می گذارد. البته در این میان چون مهم ترین ادله و اشکالاتی که دربارۀ دیدگاه ها وجود دارد، عرضه شده است، هر خواننده ای می تواند با پیش فرض های خود دراین باره نتیجه بگیرد و به آن اعتماد کند.
مباحث اصلی اثر: در فصل اول مبادی تصوری و تصدیقی بحث تجربۀ دینی بیان شده اند. تعریف های مختلف تجربۀ دینی و تقسیمات آن را می توان در این فصل جست. در فصل دوم گرایش های متفاوت تجربه گرایی دینی کالبد شکافی شده اند و فصل سوم به بحثی معرفت شناختی که تأثیری عمیق بر مباحث تجربۀ دینی به طورعام و تجربه گرایی دینی به طورخاص دارد، اختصاص یافته است. این اثر، درحقیقت، حلقۀ مفقود از مباحث تجربۀ دینی را تحلیل و بررسی کرده است.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#علیرضا_قائمی_نیا
#کتب_کلامی
#کلام_جدید
#آثار_ترجمه_ای
تفکر دینی در قرن بیستم
عباس شیخ شعاعی و محمد محمدرضایی؛ چ۱، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۹۲ صفحه رقعی.
بازشناسی اندیشه های گذشته که تأثیرات عمده ای بر بروز تفکرات جدید دارند، از ارکان شناخت هر عصر و میراث موجود علمی و فرهنگی آن است؛ چه اینکه کم نیستند اندیشه هایی که فرهنگ ها و تمدن هایی را تغییر داده یا به مرور در آن نفوذ کرده اند. به راستی آیا اندیشه ها پایه های تمدن ها نیستند ؟ تاریخ نگاری اندیشه ها، در این میان اگر بخواهد بی طرفانه و جامع باشد، کاری بس دشوار است؛ به طوری که اولاً بازتاب بدون پیش داوری تفکرات باشد و ثانیاً تحلیل ها و چالش های فراروی آنها را پیش کشد. در این راستا انتقال تلاش های مختلف دیگران در جهت معرفی و تحلیل آرا و اندیشه ها، کاری پسندیدۀ به نظر می رسد تا هم منبعی باشد برای دریافت اطلاعات لازم و هم امکانی برای آشنایی با تحلیل ها و نقد و بررسی های موجود.
کتاب تفکر دینی در قرن بیستم کوششی است در جهت تحلیل بدون پیش داوری مسائل مربوطه که نویسندۀ محترم، جان مک کویری، در آن تلاش کرده است هم گرایش های دینی معاصر را به روشنی تبیین نماید و هم در حد توان خود، به نقد و تحلیل آنها بپردازد؛ از این رو برای دانش پژوهانی که در صدد آشنایی با گرایش های متفاوت در باب دین و چالش های آنها هستند، منبعی مفید خواهد بود.
مؤلف این اثر یکی از نویسندگان توانای قرن بیستم است که هم بر تفکر فلسفی احاطه دارد و نیز جریان هایی فکری - الهیاتی را به خوبی می شناسد و نشان دهد.
هدف کمی این اثر معرفی تاریخ تفکر عقلی دربارۀ دین در قرن بیستم است. هرچند مؤلف به ارزیابی هر یک از دیدگاه ها نیز می پردازد، در پی اتخاذ موضع و ترجیح دیدگاه خاص بر سایر دیدگاه ها و مکاتب نیست؛ از این رو خود تصریح می کند این کتاب ممکن است یک کتاب راهنما یا اثری که دیدگاهی کلی دربارۀ مکاتب فکری مربوط به دین در قرن بیستم ارائه می کند، مفید واقع می شود؛ اما هدف از نگارش آن، این است که با معرفی دیدگاه های رایج در قرن بیستم تاریخ تفکر دینی در این قرن روشن شود.
مباحث اصلی اثر: در این اثر، به جهت تبیین گرایش های مختلف دینی در قرن بیستم، مطالب در یازده بخش ساختاربندی می شود. ابتدا حوزه، روش و هدف این تحقیق و نظریات ابتدایی جوانب مختلف مسئله بیان می شود. در بخش دوم ایدئالیسم مطلق در تقریرات مختلف آن مطرح و نقد می شود.
در بخش سوم ایدئالیسم شخصی، همراه با نظریات مختلف در باب آن، اشاره و نقد و بررسی می شود. در بخش چهارم به مباحثی در باب فلسفه های روح پرداخته شده و در ادامه، در بخش پنجم مفهوم ارزش در فلسفه و کلام مورد بحث هستند. پوزیتیویسم و اصالت طبیعت و نقد این گرایش بر دین، مباحثی است که در بخش ششم می آیند. در بخش هفتم تحت عنوان مرحلۀ اول و مرحلۀ دوم، ابتدا اشاراتی به مکتب هایی می شود که تا اینجا از آنها بحث شده است و مشخصۀ آنها این بود که حرکت شکوفای خود را پیش از قرن نوزدهم آغاز کردند و در مرحلۀ دوم مکتب هایی که در قرن نوزدهم آغاز و در قرن بیستم شکوفا شدند، بررسی می شوند. در بخش هشتم به فلسفه های تاریخ و فرهنگ و تفسیرهایی تاریخی و فرهنگی از دین اشاره می شود. بخش نهم اختصاص به مسیحیت و نگرش هایی مختلف در باب آموزه های آن دارد. در بخش دهم ما با مباحث و تحلیل ها و نقدهایی درباره نظریۀ جامعه شناختی در باب دین آشنا می شویم و در پایان، در بخش یازدهم اندیشۀ پراگماتیستی در باب دین مطرح و نقد و بررسی می شود.
♈️این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#عباس_شیخ_شجاعی
#محمد_محند_رضایی
#کتب_کلامی
#کلام_جدید