معرفی تشیع در سفرنامه‌های اروپایی در دوران صفوی سفرنامه‌های اروپاییان در چند قرن اخیر نقش مهمی در معرفی سرزمین‌ و مردمان مسلمان داشته است. افراد گوناگونی اعم از مبلغان مسیحیت، تجار، ماموران سیاسی، دریانوردان و نظامیان به منظور مطالعه و بررسی وضعیت سرزمین و مردم به سفر در میان کشورها می‌پرداختند. در پی این سفرها جهانگردان در متونی به نام سفرنامه به معرفی و توضیح مردم و سرزمین مسلمانان می‌پرداختند. این رخداد تا به امروز نیز ادامه داشته و دارد. یک نمونه‌ي‌ معاصر آن انتشار کتابهای خاطرات سفرای غربی در کشورهای اسلامی پس از پایان دوران ماموریت خود است. نمونه‌ی دیگر سفرنامه‌های برخی غربیان از پیاده‌روی اربعین هست. در سفرنامه‌های مختلف مطالبی درباره‌ی شیعیان، اعتقادات و آداب و رسوم آن‌ها و دیگر امور مربوط به تشیع وجود دارد. مطلبی که در بخش اصول عقاید توجه سـیاحان اروپایی و نویسندگان سفرنامه‌ها را به خود جلب کرده، موضوع امامت و اختلاف نظـر شـیعیان و اهل‌سنت در این باره است. اگر چه سفرنامه‌نویسان در شرح کلیـات اعتقـاد شـیعیان در امامـت کمتر اشتباه کرده‌اند، ولی در جزئیات،خطاهاي بسیار داشته‌اند، چنـانکـه در شـمارش ائمـه و ترتیب امامت ایشان یا تاریخ زندگانیشان موارد نادرستی را ثبت نموده‌اند. موضوع مهدویت نیـز اغلب مورد توجه بوده و بر عقیده شیعیان بر اقامه عدل و داد توسط امام دوازدهـم تأکیـد شـده است. در برخی از آنها آثار ظهور مهدی با علامات و نشانه‌های قیامت در هم‌آمیخته و خلط شده است. موضوع زیارت و توجه شیعیان به این مقوله در بیشتر سفرنامه‌ها آمده و به همـین مناسـبت از مشاهد مشرفه و قبور امامان وامامزادگان یاد شده است.گاه مشاهدات عینی سیاحان از این مکانها که مشتمل بر تشریح ساختمان و معماري آرامگاه و تزئینات و جزئیات آن میباشد، ذکـر شـده است. همچنین برگزاري مراسم روز عاشورا و سوگواري بـراي امـام حسـینو شـهداي کـربلا از موضوعات پر رنگ در سفرنامه‌هاست که اظهار نظرات مختلفی را نیز به همراه داشته است. انتقال این اطلاعات در کیفیت شناخت و آگاهی اروپاییان و نویسندگان بعدي آنهـا تأثیر داشته و از این رو توجه به نقاط ضعف و قوت این آثار، مهم است. اگر چه ذکـرمشـاهدات عینی از سوي سفرنامه‌نویسان از نقاط قوت کار آنها می‌تواند باشد، ولی گـاه برداشـتهـاي غیـر واقع آنها ذهن خواننده را از واقعیت منحرف میسازد. همچنین تکیه بر منابع شفاهی غیر معتبر و تعمیم قضایا از اشکالات دیگر کار سفرنامه‌نویسان شمرده می‌شود. سهم سفرنامه‌های اروپایی در معرفی تشیع ایرانیان در غرب حسن حسین‌زاده شانه‌چی،‌ تاریخ در آیینه پژوهش، سال هفتم، شماره دوم، تابستان ۱۳۸۹ #شرق‌شناسی #سفرنامه #استعمار