🌗 دیپلماسی علمی ما تقریبا تعطیل است
🎤حجتالاسلام دکتر حبیب الله بابایی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سومین نشست تخصصی «آینده علوم انسانی» با موضوع «آینده مطالعات تمدنی»:
🔻 بنده به پنج نکته در موضوع آینده مطالعات تمدنی اشاره میکنم:
1️⃣مورد اول درباره زبان در جهان اسلام و مراکز علمی است؛ چون واقعیت این است که زبان هژمون، راه را برای عقلانیت مشترک میبندد و ما را دچار نوعی از گفتوگوی یک طرفه با دنیای مدرن کرده است. ذیل مسئله زبان لازم است به فقدان زبان رایتینگ و رواج زبان ریدینگ اشاره کنم؛ چون تعادلی بین این دو زبان یا دو مهارت وجود ندارد و ما نوعا دریافت کننده هستیم تا اینکه بخواهیم مطلبی را ارائه و گفتوگو را دو طرفه کنیم. بنابراین آینده مطالعات تمدنی مقداری نگرانکننده و سویههای آن مبهم شده است.
2️⃣نکته دوم فکر کردن در مورد آینده ترجمه در فضای علوم انسانی به صورت عام و در مطالعات تمدنی به صورت خاص است. موضوع ترجمه در مطالعات تمدنی، از این جهت تبدیل به مسئله شده که ما اساسا به نقل معنا و نقل علوم بسنده کردهایم و وارد حوزه نقد و خلق معنا نشدهایم و آنجایی هم که دانش را انتقال میدهیم، این انتقال دانش در فرآیند ترجمه، سویههای ایدئولوژیک پیدا کرده است. به نظرم انقلاب اسلامی که در رسالت تمدنی خود امتسازی را در نظر گرفته است اما هنوز ترجمه خودش به زبانهای دیگر را پیگیری نکرده است و تا زمانی که ما وارد فضای گفتوگوهای جهانی از مسیر ترجمه نشدهایم عملاً آینده شکوفایی مطالعات تمدنی دچار ابهام میشود.
3️⃣نکته سوم در زمینه گفتوگو است؛ در اینجا گفتوگوی ایران با جهان اسلام و غرب اهمیت دارد. متأسفانه دیپلماسی علمی ما تقریبا تعطیل است و وقتی دیپلماسی علمی فعال نیست در نتیجه عقلانیت متراکم عملا هیچ وقت به آستانههای تمدنی نمیرسد. در اینجا فقدان تفکر انتقادی را هم شاهد هستیم. بنده تفکر انتقادی را لزوما به آزادی بیان گره نمیزنم چون آزادی بیان در جامعه ما مقداری دست خورده و سوء تفاهمهای زیادی پیدا کرده است بلکه تأکید بنده بر فقدان صراحت و صداقت در بیان است. اساسا آنقدر سایه ملاحظات اخلاقی بر ما سنگین شده که ما به خوبی همدیگر را نقد نمیکنیم و در نتیجه دچار گفتوگو نمیشویم.
4️⃣نکته چهارم درباره مسئله محوری است؛ بدین معنا که مطالعات تمدنی به رسالت پاسخگویی گره خورده است اما الان چنین پاسخگویی را شاهد نیستیم. مطالعات تمدنی بیشتر در الهیات نظریِ تمدن و فلسفه نظریِ تمدن توقف کرده است و این عملا ما را از آنچه در کف میدان همانند محیط زیست، مهاجرت، جمعیت، سلامتی و ... اتفاق میافتد جدا کرده است و وقتی تمدنهای موجود راهکاری برای این مسائل مسلمان معاصر و جهان معاصر ندارند، بنابراین مطالعات تمدنی به محاق میرود و عملا توسعهای در این زمینه نخواهیم داشت بلکه صرفاً ویترینی با عنوان مطالعات تمدنی درست کردهایم که پاسخگوی نیازهای ما هم نیست.
5️⃣ پنجمین مورد، عنصر سرعت در تحولات اجتماعی و تمدنی از یک سو و سرعت در تحولات فکری و اندیشهای از سوی دیگر است. امروزه وضعیت دنیا آنچنان شتاب گرفته که این تحولات سریع تفکری، ما که در حوزه یا دانشگاههای علوم انسانی ایران نشستهایم را مغلوب خود کرده است به گونهای که در علوم انسانی به صورت کلی و مطالعات تمدنی به صورت خاص، نرم افزار تولید سریع اندیشه در واکنش به تحولات جدیدی که از نیمه قرن بیستم به ما هجوم آورده را در اختیار نداریم. در نتیجه برای مثال به شکل بسیار آشکاری مشاهده میکنیم که حوزههای علمیه ما و همچنین دانشگاههای علوم انسانی در موضوع کرونا، کما بیش تعطیل بودند و آنها که در میدان عملیات انجام میدادند، پزشکان ما بودند. واقعیت این است که نرم افزار واکنش سریع در برابر چالشها و پاندمیهای فرهنگی و جهانی در اختیار نداریم و نداشتن این نرمافزار، در آینده ما را دچار بحران میکند.
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
#معرفی_کتاب
📍 دفتر ۴۷ ؛ خواستگاری
🔻 ۷۲ پرسش و پاسخ دانشجویی با موضوعات :
. خواستگاری در اسلام
. دلیل خواستگاری پسر
. روش های همسریابی
. استخاره در ازدواج
. ادامه تحصیل
. روش تحقیق
. ارتباط قبل از خواستگاری
📚 برای مشاهده متن کامل کتاب، به این آدرس مراجعه فرمایید:
https://www.porseman.com/!k47
جهت درج سوال و ارسال نظرات خود مي توانيد از راه هاي زير استفاده کنيد:
🌐 سامانه پرسمان: porseman.com
📲 پيامك : 30001619
📩 ربات سروش، ایتا ، گپ و بله @porsemanbot
📦 پرسمان در پيام رسان هاي سروش، ايتا، گپ ، بله و روبیکا @Porseman_com
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
🌗 اسلام اموی چگونه اسلامی است؟
نکاتی درباره تأسیس دولت اموی به بهانه هزار و چهارصدمین سال آن
✍️ حجتالاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان
🔹امسال هزار و چهارصدمین سال تأسیس دولت اموی است. ابن عبدالبر در کتاب استیعاب میگوید: در جمادی الاولی سال ۴۱ بود که حسن بن علی (ع) حکومت را تسلیم معاویه کرد و آن وقت ۶۶ ساله دو ماه کمتر داشت.
معاویه تا رجب سال ۶۰ حکومت کرد و پس از دولت یزید و پسرش معاویه دوم، دولت اموی، در شاخه مروانی تا سال ۱۳۲ جمعا ۹۰ سال حکومت کرد. از تاریخ تأسیس آن تاکنون که سال ۱۴۴۱ (قمری) است، دقیقا ۱۴۰۰ سال گذشته است.
🔸اسلام عثمانی یا اموی، در مقابل اسلام علوی شکل گرفت و توانست در یک دوره حساس ۹۰ ساله، با کنار زدن علویان و دیگر رقیبان، نه تنها یک امپراتوری عربی در پهنه وسیعی از ربع مسکون وقت ایجاد کند بلکه تلقی و تفسیر خاصی از اسلام را هم در عمق ذهن امت اسلامی استقرار بخشد.
🔹دوره اموی، از این جهت که نخستین قرن شکلگیری فرهنگ اسلامی است، بسیار مهم است و دیدگاههای امویان سخت در آن نفوذ دارد. البته همان زمان، جناحهای مخالف دیگری هم به جز علویان بودند که درباره اسلام عثمانی، تأمل داشته و آن را نمیپذیرفتند.
خوارج، جناحی از قریش از پیروان خاص شیخین، مانند جریان ابن زبیر و نیز جریانی وابسته به معتزله و مرجئه با رهبری ابوحنیفه که مخالف امویان بودند، اما جریان غالب و اسلام فراگیر متعلق به امویان بود.
🔸اساس این دولت، غلبه دادن نگرش عربی و قبیلهای و حاکم کردن عنصر عرب بر اسلام بود. آنها تلاش کردند دین را تفسیر عربی کنند و در این کار موفق بودند.
یک تجربه مهم در این دولت، غلبه دادن عنصر «فتح» و «جنگ» و خشونت بود که در اسلام اموی سخت غالب شد؛ خشونتی از نوع حجاج و یا حتی خود عبدالملک و فرزندانش مثل هشام، رنگی بود که اسلام اموی را پوشش میداد و وجود کسانی مثل عمربنعبدالعزیز که تلاش کرد در این زمینه متفاوت عمل کند، اثری نگذاشت و از آن تنها یک خاطره باقی ماند.
🔹در نگرش سیاسی اسلام اموی، هر نوع شورش و مخالفتی برای اصلاح، نوعی فرقهگرایی است و جماعت و طاعت در زمره مفاهیم اصلی هستند. در این نگاه، امام حسین(ع) یک تفرقه افکن است که میکوشد الفت و محبت میان امت را از بین ببرد.
🔸اسلام اموی، در این نود سال، برای اصل دین ارزش قائل نبود و از آن فقط به عنوان یک ابزار استفاده میکرد. لذا چندان به آموزش دین در میان مردم بها نمیداد، اما تسلط سیاسی را اصل میدانست.
🔹اسلام اموی، برای فتوحات و توسعه جغرافیایی ارزش زیادی قائل است و یکسره کوشش میکرد تا بتواند سرزمینهای بیشتری را در اختیار داشته باشد، اما در تعمیق اسلام در جامعه کاری نمیکرد. شواهد تاریخی از دوره امام سجاد (ع) که در همین عصر میزیست داریم که مردم با سادهترین احکام شرعی خود آشنا نبودند، اما دامنه فتوحات تا اندلس کشیده شد و دهها هزار اسیر و برده و کنیز و در واقع دخترکان زیبا و ماه روی اندلسی و غیره، سوار بر دهها کشتی، به شام و حجاز آورده شدند تا در کار عیش و زندگی روزمره سران عرب خدمت کنند.
🔸راستش، بردگی که اسلام کوشید آن را کمرنگ کند و حضرت رسول (ص) خودش یک بار هم اسیری را برده نکرد، در عصر اول فتوحات و سپس در دوره اموی به صورت یک اصل درآمد و برای همیشه در فقه منتسب به اسلام، استوار شد. اسلام اموی بود که صدها هزار برده ایرانی را به میان اعراب برد و برای آن قاعده و قانون نوشت. در این اسلام، رفتار عربِ فاتح با ایرانی و بربر و رومی، هیچ تفاوتی با مغولان نداشت و مثل هر فاتح دیگری رفتار میشد. تلاش بعدی مسلمانان در پیراستن چهره اسلام از آنچه امویان کردند، چه اندازه مؤثر بود، نمیدانم.
🔹🔸🔹این یادداشت را نوشتم تا عرض کنم، ما در شناخت اسلام اموی و عثمانی، در شناخت رنگی و لعابی که امویان بر اسلام زدند و آثارش در عمق فکر و فقه اسلامی باقی ماند، هنوز کار جدی نکردهایم. این تاریخ، بهانهای شد تا یادآور شوم که لازم است در این باره تحقیقات جدیتری صورت گیرد.
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
⚫️ شهادت حضرت امام محمد باقر علیه السلام بر امام زمان عجل الله فرجه و همه پیروان و محبان ایشان تسلیت باد.
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
🌑 تنها روی عمل و ایمانتان حساب کنید!
❖ قرآن در کمال صراحت میگوید همسری یک پیغمبر هم کوچکترین تأثیری در سعادت انسان ندارد. #امام_باقر علیه السلام همسری گرفته بود که زیبا بود و حضرت هم به او علاقهمند بودند. یکمرتبه دیدند حضرت این همسر را طلاق دادند. گفتند: چرا طلاق دادید؟ فرمود: احساس کردم او دشمن جدّم علی است و من ترسیدم از اینکه با پارهای از آتش جهنم در یک بستر بخوابم.
این مثالی است برای این مسئله که رابطه با همسر خوب، [لزوماً] یک همسر ناصالح را صالح نمیکند و اثر روی او نمیگذارد. قرآن آب پاک و صاف روی دست همسران پیامبر میریزد که روی همسری پیغمبر حساب نکنید، روی عمل و ایمانتان حساب کنید.
استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج 8، ص120
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
ترابط.pdf
1.62M
#اختصاصی
🕋 ترابط يا تقابل عقل و وحي در فرهنگ و تمدن اسلامي
✍️ احمد رضا و محمود رضا صدرايي
🔻مقدمه:
سئوال اصلي اين مقاله اين است كه آيا در فرهنگ اسلامي عقل با وحي داراي ترابط است يا تقابل؟ در صورت ترابط با توجه به اهميت و محدوديت عقل و فراعقلي بودن وحي حدود وثغور، ويژگيها، جايگاه، چرايي و چگونگي تلازم و ترابط عقل و وحي چگونه است؟
در ابتدا به تعريف عقل و ويژگيها و محدوديتهاي آن اشاره شده است سپس تعريف وحي و ويژگيهاي آن مورد بررسي قرار ميگيرد. براي پاسخ به اين بحث عميق معرفتي به اجمال به «عقل وحيي» و «طور ماوراي عقل» پرداخته شده است. بررسي و تبيين اين موضوع نياز به كاوش عميق در مبحث «عقل» و «وحي» دارد. اساس تلاش نگارنده اين مقاله اين است كه اثبات كند آيا بين عقل و وحي ترابط يا تلازمي عقلاني برقرار است يا تقابل و تمايز. تبيين و اثبات چيستي و چرايي اين رابطه درگرو باز پژوهي دقيق وعميق مباحثي است كه به توضيح و تبيين آنها ميپردازيم.
🔸عقل
واژه «عقل» مشترك لفظي است و داراي معاني مختلف و متعددي است. فارابي در رسالة عقل هفتاد و دو معنا براي عقل قائل است. اشتراك لفظي عقل زمينه بروز بسياري از اشكالات رابطه عقل و وحي را باعث ميشود.
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
#کرسی
⬇️کرسی ترویجی با موضوع:
🌑 شناسایی مکانیسم های موجود در حقوق بین الملل در جهت تحقق حق تعیین سرنوشت مردم #فلسطین
ارائه: دکتر سید احمد طباطبایی
ناقد: دکتر مصطفی فضائلی
مدیر: دکتر مهدی حدادی
🔹دوشنبه ۴ تیر، ساعت ۸:۳۰
🔸مکان: دانشگاه تهران، دانشکده حقوق، تالار شورای شمار 1
📎لینک حضور مجازی نشست
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
#نشست
از سوی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در محل کتابخانه مجلس شورای اسلامی برگزار میشود:
🌑 نخستین نشست از سلسه نشستهای «حکمرانی قرآنی» با محورهای:
✅حکمرانی قرآنی و نظام مسائل کشور و راهحلیابی از مسائل کشور
✅نقشیابی نظام دانشگاهی و اندیشگاهی در تحقق حکمرانی قرآنی
✳️ با شرکت:
حجتالاسلام عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
حجتالاسلام قاسمیان رئیس کتابخانه مجلس
دکتر علیرضا معاف معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
🔷 دوشنبه پنجم تیرماه 1402
🔶 ساعت 10 تا 12
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
🌑باید احترام آموزش سنتی خودمان را حفظ کنیم!
🎙دکتر محمدرضا شفیعیکدکنی، استاد دانشگاه تهران، در سالروز تاسیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی(دانشکده معقول و منقول) دانشگاه تهران در 4 تیر:
🔹 بنیانگذاران دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، افرادی شریف و وطنپرست بودند که با سرمایهگذاری از زندگی خود توانستند این دانشکده را به ما تحویل دهند لذا ما مدیون این پیشاهنگان هستیم.
🔸در آن زمان که این پیشاهنگان ساختار آموزشی جدید در ایران، اقدام به پایهگذاری نخستین نهادهای دانشگاه تهران کردند نهاد آموزشی ما شکل دیگری داشت که بنده در آن درس خواندهام و معتقدم باید احترام آموزش سنتی خودمان را حفظ کنیم. البته این سخن بنده به معنای انکار آموزش عالی به شیوه دانشگاهی و جهانی نیست بلکه باید از هر سنت فرهنگی که میتوانیم داشته باشیم یا در گذشته داشتهایم استفاده کنیم.
🔹 نسل اول اساتید دانشکده هم در معقول و منقول و هم ادبیات درس میدادند. چهار پنج نفر از اساتید آن موقع وجود داشتهاند که دیگر تکرار نمیشوند و از جمله آنها همین بهمنیار، فروزانفر و همایی هستند. بنده آقای عصار و آقای تقوی را درک نکردهام.
🔸 یکی از نکات بسیار مهمی که باید اشاره کنم این است که با هر انسان بزرگی در عرصه فرهنگ و هنر انس و الفت پیدا کنید، بعد از مدتی متوجه میشوید که مطالب تکراری زیادی در سخنان آنها پیدا میشود اما تنها کسی که یک ثانیه مطلب تکراری نداشت بدیع الزمان فروزانفر بود و این موضوعی بسیار عجیب است که بنده حتی در مطالب نویسندگان بزرگ غربی مشاهده نکردهام. همچنین در علوم مختلف تخصص داشت در حالی که بسیاری از اساتید در رشته خاصی همانند صرف و نحو عربی یا تاریخ یا فلسفه تخصص داشتند.
🔹استاد بدیعالزمان فروزانفر، از زمان ظهور اسلام و آمدن مسلمانان به ایران در همان قرن اول تا اندیشه و تفکرات آخرین چهرههای برجسته ایران را به خوبی میدانست لذا وقتی راجع به ادیب پیشاوری سوالی میکردید میتوانست روزها از ساحتهای مختلف علمی ادیب پیشاوری سخن بگوید که در هیچ کتابی پیدا نمیشد. بنده وی را آدم بسیار فروتنی دیدم و قطعا سخن گفتن درباره چنین استاد بزرگی بیش از این برای بنده مقدور نیست.
🌑 فروزانفر از استثنائات تاریخ و فرهنگ ماست!
🎙دکتر فتحالله مجتبایی، بنیانگذار رشته ادیان و عرفان در ایران و استاد بازنشسته دانشگاه تهران:
🔸بنده سی سال از عمرم را از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۰ در این دانشکده گذراندهام؛ لذا آنچه در دل دارم را در چند کلمه نمیتوانم بیان کنم. مرحوم بدیعالزمان فروزانفر نیاز به معرفی ندارد. وی از استثنائات تاریخ و فرهنگ ماست که در برخی از علوم اسلامی کمنظیر و در برخی دیگر بینظیر بود. زمانی که ریاست دانشکده را داشتند بنده در خدمت فرهنگی در شبه قاره هند بودم ولی گاهی به ایران میآمدم و وی را ملاقات میکردم. ایشان هم غالبا به آن نواحی میآمدند و بنده میزبان ایشان بودم. دامنه اطلاعات بدیعالزمان فروزانفر حیرتآور بود و هرچه درباره وی گفته شود کم است.
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir
🌑 فروزانفر؛ بزرگترین استاد علوم انسانی و اسلامی دانشگاه تهران
🎙دکتر حسن انوری، استاد بازنشسته دانشگاه تهران، در سالروز تاسیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی(دانشکده معقول و منقول) دانشگاه تهران در 4 تیر:
🔹 به نظر بنده و بسیاری از شاگردان استاد فروزانفر، ایشان بزرگترین استادی است که در زمینه علوم انسانی و اسلامی در دانشگاه تهران بر کرسی تدریس نشسته است. بنده پنج سال از مهر ۱۳۴۴ تا اردیبهشت ۱۳۴۹ محضر ایشان را درک کردم و در کلاس درس ایشان در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران حضور مییافتم و از بیانات پرفیض استاد بهرهمند بودم.
🔸 ایشان هفتهای دو روز به دانشکده میآمدند. رئیس دانشکده ادبیات که آن موقع دکتر ذبیحالله صفا بودند به استقبال ایشان میرفت و ایشان را به اتاق رئیس میبرد و بعد از صرف چای، شاگردان قدیمی به استقبال استاد میرفتند و سپس در ضلع جنوب غربی دانشکده ادبیات، کلاس تشکیل میشد. البته علاوه بر دانشجویان، رجال و استادان و علاقهمندان هم در ردیف اول مینشستند و علمآموزی میکردند که از جمله آنها استاد ادبیات عرب مصری و یا سید محمود فرخیخراسانی از اساتید بزرگ خراسان بود. لذا کلاسهای درس استاد فروزانفر، کلاسی عادی نبود.
🔹وقتی سر کلاس درس دانشکده میآمد پیشاپیش مثنوی را روی میز میگذاشت و حدود ۱۵ تا ۲۰ بیت از مثنوی میخواند و سپس آن را کنار گذاشته و شروع به تفسیر و توضیح مطلب میکرد و در ضمن سخنان خود تمام زوایای مطلب را بیان میکرد و تا حاقِ مطلب را به دست نمیآورد سخن را کنار نمیگذاشت. اینکه استاد فقید عبدالحسین زرینکوب در جایی نوشته، استاد فروزانفر از اساتیدی است که آثار وی به هیچ وجه وسعت اطلاعات و معلومات و عمق دانش وی را نشان نمیدهد حرفی کاملاً درست است، هر چند که برخی گفتهاند این مبالغه است. کتابهای استاد فروزانفر به هیچ وجه نشان دهنده عمق دانش ایشان نیست.
🌑 تمرد استادان عصار و فروزانفر از فرمان شاه
🎙دکتر نجفقلی حبیبی استاد بازنشسته فلسفه اسلامی:
🔸از دیگر اساتید دانشکده معقول و منقول مرحوم آیت الله سیدمحمدکاظم عصار بود. از فضلای بسیار برجسته و جامع علوم معقول و منقول و دارای اخلاق نیک و روحیه شاد بودند که تخصصهای مختلفی در فلسفه، فقه، حقوق، عرفان، ریاضیات، شعر و ... داشتند و شخصیتهای برجستهای مانند آیتالله العظمی سیدمحمدتقی خوانساری، دکتر احمد فردید و ... نزد ایشان تلمذ کردهاند.
🔹مرحوم عصار از بدو تاسیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران با آن همکاری و تدریس داشته و مدتی نیز ریاست آن را بر عهده داشتهاند و از بنیانگذاران قانون مدنی ایران بودهاند که هنوز تغییر نکرده است چراکه بر اساس فقه اسلامی نگاشته شده است.
🔸درباره پایبندی استاد عصار به مقام شامخ معنوی روحانیت باید گفت وقتی رضاخان دستور داد روحانیون باید عمامهها را بردارند ایشان از کسانی بودند که مقاومت کرده و حاضر به پذیرش آن نشدند در حالیکه رضاخان شخصی قلدر بود و هر دستوری میداد باید اجرایی میشد. این نشان دهنده توجه وی به مقام شامخ روحانیت بوده است.
🔹یک بار شاه به فروزانفر پیام میدهد که به مناسبت تولد ولیعهد شعری بسراید که وی پیام میفرستد که به اعلیحضرت بگویید شعر خوانی من خشکیده است.
🌐 کانال نشریه معارف🔻
https://eitaa.com/maarefmags_ir