✅ #بیان_نکته ⏪ نقد و بررسی قاعده #عدل_و_انصاف 👤 آیت الله ملک زاده 🔶 در فقه قاعده‎ای به نام «العدل و الانصاف» مطرح و معروف شده است. به حسب تتبع انجام شده، ظاهرا این قاعده از قرن دهم هجری به وسیلۀ جناب #صاحب_مدارک مطرح شده است. البته مفاد این قاعده پیش از آن در فقه مطرح بوده، اما تحت عنوان یک قاعدۀ فقهی مطرح نبوده است. 🔶 مفاد قاعده در محل خودش یعنی، اگر دو مبلغ با یکدیگر مشتبه شد و معلوم نبود مثلاً چقد از این مبلغ برای شخص اول و چقدر برای شخص دوم است، در اینجا برای اینکه هیچ کدام بی‌نصیب نمانند این مبلغ را نصف می‎کنند. 🔶 فقها بعد از قرن دهم از این مطلب به عنوان قاعده نام برده‌اند، به طور مثال از معاصرین مرحوم آیت الله سید محسن #حکیم، آیت الله #خویی و #امام_خمینی از این قاعده در کتب فقهی‎شان نام برده‎اند؛ برخی نیز تلاش کرده‎اند این قاعده را به ابواب مختلف فقهی تسرّی دهند و از آن استفاده کنند. 🔶 اما انصاف این است که این، یک قاعدۀ فقهیه نیست، بلکه یک حکم تعبّدی موردی، در مورد یک مسأله خاص و منصوص می‌باشد. حتی برخی از اعلام معاصر ما از قاعدۀ العدل و الإنصاف به #القاعدة_الخیالیة یاد کرده‎اند. 🔶 حق این است که بگوییم: «هذه القاعدة بما هی قاعدة من المشهورات التی لا أصل لها»؛ بله اگر بخواهیم به عنوان یک حکم شرعی بپذیریم، امر دائر مدار این است که روایت مذکور را بپذیریم یا خیر؛ که برخی حتی حکم را در موارد خاص منصوص آن نیز قبول ندارند و می‎گویند در این موارد، باید سراغ #قرعه یا #تحالف یا #مصالحه بروند. لذا ما در برخی از بحوث فقهی خود گفته‎ایم که اسم این قاعده را قاعدة #التنصیف_و_الشرکة نام گذارند بهتر است. 🔶 برخی می گویند در فقه ما قاعدۀ عدل و عدالت داریم و بعد همین قاعده را مطرح می‎کنند، که توهین به فقه است که عدالت مستفاد از فقه منحصر به همین قاعده باشد! 💥 برگرفته از دوره فشرده فقه امامیه، تابستان ۱۴۰۳ 🗓 زمان: ۱۴ مرداد ۱۴۰۳ 🕌 مکان: مدرسه علمیه فیضیه http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9