هیات زنانه یا هیات مردانه ی زنان عزاداری به رغم آنچه که جامعه شناسان دین مناسک میخوانند تنها ذیل مقوله ی رسم و رسوم دسته بندی نمی شود و فقط به ناحیه رفتار تعلق ندارد. بلکه عزاداری در ادبیات فرهنگی شیعی، ترکیبی است از اندیشه، معنویت، رفتار سلوکی و عرفانی، امر عبادی و اخلاقی، کنش اجتماعی و سیاسی و... این ترکیب هم صناعی و پاره پاره نیست. عزاداری همزمان بنا به نحو ماهیتش تمام این هاست. حال، با در نظر داشت تفاوت های #طبیعی زن و مرد، چقدر جای مطالعات بر روی عزاداری زنانه خالی ست... عزاداری در دستگاه تبلیغی امروز به طرز غیردقیقی مردانه است وقتی از عزاداری صحبت می شود ناخودآگاه عزاداری مردانه با فرم و محتوای خاصش ارتکاز می شود. انگار مخاطب این عزاداری ها تنها مردان هستند. یک مصداق و مثال خنده دار و همزمان گریه دارش اینجاست که زنهای ما باید با شعار «کلنا عباسک یا زینب» سلحشورانه و غیرتمندانه بر سینه بزنند!!!!!! هم چنین هیات های مذهبی گاهاً در تامین و تدارک امکانات و تشریفات زن را در اولویت دوم قرار می دهند که مایه اندوه است. مدتی است در فکر هیات های زنانه با اختصاصات زنانه ام. البته نه هیاتی که فقط مخاطبین اش زن ها هستند. (ادامه خواهد داشت ان شاء الله)

چرا زنان، مردانه عزاداری کنند؟ آیا عزاداری زنان در حاشیه عزاداری مردان قرار گرفته است؟ من با طرح این سوال مخالفم! بله متولیان مراسم ها و هیأت ها _ که غالباً از آقایانند _ در موارد متعددی تمهیدات مناسب برای زنان (مدت زمان برنامه، دما، امکانات اولیه و... ) را درنظر نمیگیرند؛ اما طرح بحث از حاشیگی در ضمن خود به معنای تایید مرکزیت متن (عزاداری مردان) است. پس مشکل کجاست؟ مشکل فراتر از طفیلی قرار گرفتن زنها در عزاداری است. عزاداری زنان در وضعیت فعلی، از دو کاستی رنج می برد. یکی غیبت روایت های زنانه از مصائب است. مداحی ها، روضه ها و اشعار، در شرح واقعه بر مصدر روایی مردانه می نشینند و ادبیاتی مردانه به خود میگیرند. اگر چه در کلان و در غایت، این عزاداری ها به فضائل و کمالات انسانیِ فراجنسیتی اشاره دارند اما زنان در طریقه‌ی کسب این فضائل با مردان عمدتاً متفاوتند. کما این که زنان کربلا هم رسالتی متفاوت از مردان کربلا داشتند. پس اگر عزاداری بر مصائب اهل بیت، نحوی از مواسات و همدردی با ایشان باشد، باید مدعی شد که زنان به واسطه غلبه احساس در عقلانیت شان (نه غلبه احساس بر عقلانیت شان) وجوه خاصی را بیشتر تماشا کرده و با جلوه های خاصی از واقعه مرتبط می شوند. لیکن مداحی (و بلکه سخنرانی) امروز از این ذهنیت زنانه کم بهره است. حتی وقتی ادبیات مردانه میخواهد زنان عاشورایی را روایت کند، ناخودآگاه صفات مردانه و سلحشورانه را به آنها الصاق میکند و جمعیت مردان را به وجد می آورد. دومین کمبود، فقدان سیاق و طرح مشخص زنانه در اقامه ی عزاداری است. ما میدانیم مردان چگونه باید عزاداری کنند! با تمام جزئیات سین برنامه یک هیأت مردانه را می دانیم: سخنرانی، روضه، سینه زنی نشسته، سینه زنی ایستاده، دو دمه، سینه زنی شور نشسته، و روضه پایانی. اما در مورد زنان، ایده ی فرهنگی شده ای در دست نداریم. اگر چه روضه ها و هیأت های خانگی، بی شک متناسب ترین و نزدیک ترین ایده برای عزاداری زنان است که درباره ی آن خواهم نوشت، اما به دو دلیل معتقدم این شیوه کفایت نمیکند و باید در کنار آن طرحی نو در انداخت. یک شهرنشینی و آپارتمان نشینی و وضعیت اقتصادی موجود که این سیاق عزاداری را به شدت تحت الشعاع قرار داده. دو این که ما در عصر تفوق رسانه ها با فرصتها و تهدیدهایش زیست میکنیم. در این شرایط یکی از وجوه تعظیم شعائر، حتماً اجتماعات شکوهمندی است که سر و صدا کند و نیز حتماً اجتماعات زنانه جلوه های خاص خودش را دارد. (اگر تصاویر شکوهمند از رعایت شیوه های بهداشتی توسط هیأتی ها و نظم آنها نبود، رسانه های متخاصم اجازه نفس کشیدن هم به ما نمی دادند.) پیشنهادم : 1- احیا و تکثیر روضه های خانگی 2- برگزاری هیأت های صرفاً زنانه هم در روایت واقعه، هم در نحوه ی عزاداری..

هیأت زنانه‌ (قسمت ۲) ضرورت روایت زنانه چیست؟ زن بواسطه توانائی قابل توجهش در ترجمه و انتقال مفاهیم از ساحت معقولات به ساحت محسوسات، این شانس و فرصت را در اختیار دین قرار میدهد تا بتواند معارف عمیق و درونی ترش را به لایه های ملموس بیرونی و ظاهری تنزل داده و مردمی و همه فهم کند. یک کودک، پیش از آن که به اهمیت فداکاری و از خودگذشتی در بیانات پدر التفات یابد، بارها و بارها آن را در رفتار روزمره ی مادر لمس کرده است. تربیت در خانواده برای رشد متعادل شخصیت فرزند، نیازمند تعامل مادر (امر محسوس) و پدر (امر معقول به معنای انتزاعی) است، اما از آنجا که رشد کودک با رشد حواس او مصادف می شود، در تربیت مادر مقدم به پدر است. حقیقت دین، در مقیاس اجتماعی هم، همین گونه است. تربیت اجتماعی و تمهید سعادت برای بشر، نوعاً از محسوسات آغاز و به تدریج به معقولات منتقل می شود. لذا زن بواسطه استعدادش در پیرایش ساختار فرهنگی جامعه نقشی بی بدیل دارد. عزاداری نیز نمود بیرونی و عینی مفاهیم عمیق و معارف عقلی دین است. به عبارتی در عزاداری، توحید (معقول) به عزاداری و گریه بر شهادت نماینده دستگاه توحیدی (محسوس) انتقال یافته و ساده سازی شده است. هم بنا به این مقدمه و هم مبتنی بر آنچه که در باب نقش زنان در حادثه کربلا نقل شده میتوان سرقفلی امر عزاداری را به زنان متعلق دانست. چنانچه گریه های سیاسی حضرت زهرا (س) بعد از ماجرای غصب فدک و مرثیه سرائی های حضرت زینب (س) پس از عاشورا که سبب حفظ حیات دین شد، از همین قبیل است. لذا « این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته » بیش از هر چیزی نیازمند رویکرد فعالانه زن و تقریرهای زنانه است. در غیر این صورت از حقیقت عزاداری به مثابه امری سیاسی و عبادی، تنها مناسکی عرفی و فرهنگی فاقد معنا به جای می ماند. اما روایت زنانه چیست؟ روایت زنانه در حقیقت انتشار نتایج یک زن از تلاشی درونی برای همذات پنداری با زنان حاضر در مصائب و تخیل همجواری با آنهاست. ذهن زنانه در روضه علی اکبر (ع) خودش را همراه با زینب کبری (س) از خیمه ها تا میدان می رساند و برای تصویری از حسین (ع) ِ داغدیده دلسوزی میکند؛ این سفر خیالی دستاورد و انفعالی برای زن دارد که چنانچه بر روح جاری شود سبب گریه شده و چنانچه در الفاظ جای بگیرد، «روضه خوانی» و «مرثیه سرائی» عنوان می شود.

هیات زنانه (قسمت ۳) تماشاگری یا عزاداری؟ همزمان وقتی مردها در هیأت و در خلال عزاداری در حال مشارکت در یک کنش جمعی هستند که از یک سوی عبادی و سلوکی ست و از سویی دیگری سیاسی و اجتماعی، زنان گویی در کنار نشسته اند و با مشارکتی حداقلی مترصد تخاطبی احتمالی هستند تا فرصتی پیش آمده و احیاناً بخشی از برنامه بر مدار آنها هم بگردد و توشه ای بردارند. در جوامع شهری تر زنان در برزخی از آئین ها و سنت ها قرار گرفته اند که نه این را دارند نه آن. نه دستشان به شیوه های عزاداری سنتی آن گونه که هنوز در خرده فرهنگ ها و در برخی مناطق جریان دارد می رسد، نه میتوانند مانند مردان در یک فعالیت پورشور، طولانی مدت و به قول خانم صادقی بدنمند حضور پیدا کنند. زنها در عزاداری این جوامع سوم شخص جمع هستند، می بینند و می شوند و نهایتاً خوشه چینی میکنند. علیرغم این که حضور زنان به لحاظ کمی در هیأتها به ویژه هیأت های موفق محلی بیشتر از مردان است، فقدان رسوم و آداب عزاداری زنانه آنها را به انزوا و خلوت در میان جمع مجبور کرده است. فرهنگ عاشورا به رغم این که یک روی سکه اش حضور فعالانه زنان است، لیکن در عزاداری رایج جوامع شهری، زنان فرودست، نظاره گر و درجه دوم هستند. در برخی هیأت ها که مردها متولی امر خادمی و تصدی گری امور در قسمت خواهران شده اند این وضع رقت انگیزتر است. اگر چه زنان در قبال این وضعیت یا خو گرفته و اساسا کناره گیری کرده اند، اما ما داریم ظرفیتی مهمی را از کف میدهیم. زنان، در غیاب هیأت زنانه و یا هیأت برای زنان، از مهم ترین و دم دستی ترین ایده ی مشارکت و کنش اجتماعی محروم شده اند. زنان به ویژه زنان خانه دار، در این شرایط خود را عضوی از یک گروه اجتماعی ورای خانواده و متشکل از دیگرانِ خود نمی بیند و به تبع اگر بستر دیگری هم نباشد در او چیزی تحت عنوان هویت اجتماعی و فرهنگی شکل نمیگیرد. با این که هیأت تشکلی سیاسی است، و این گونه سیاسی بودن را از زنها ستانده ایم. چه کنیم؟ باید هیأت هایی زنانه برای زنان داشته باشیم. این که کیفیت و جزئیات آن چگونه است را باید در مباحثه و تضارب آراء جست و جو کرد و من از تعجیل بیزارم اما نتیجه هر چه که باشد باید این را شروع کرد و به عنصر تدریج و زمانمندی در امر فرهنگ ایمان آورد. تکلمه: آیا هیأت های خانگی این خلأ را پر نمیکند؟ من اگر چه برای زنان اولویت اول را با هیأت های خانگی و خانوادگی میدانم اما کارکرد هیأت ها و اجتماعات عزاداری زنانه ی بزرگتر چیز دیگری ست که خواهم نوشت. پ.ن: تصویر مربوط به عزاداری زنان قبیله بنی اسد که تمام حرم امام حسین (ع) در سیزده محرم هر سال برای آنان قرق می شود. ابعاد فردی، اجتماعی و ارتباطی این آئین را مورد بررسی قرار بدهید.

هیأت زنانه (قسمت 4) مطالعه اجتماعی هیأت های خانگی «زن» و «فرهنگ» به واسطه ساز و کاری که آن را شیوه خلقت زنانه می نامیم، دست در دست هم دارند. علیرغم این که در جهان مدرن،عمداً یا سهواً زن با بدن مترادف شده، قرائت های اسلامی اما اصرار دارند زن را عنصر تعالی بخش حیات بشری معرفی کنند. «مرد از دامان زن به معراج می رود» نیز بیان دیگری از همین دستگاه انسان شناختی و به تبع جامعه شناختی است. عنصر تعالی بخشی در زن نیز تنها به امر مادری اختصاص ندارد. انسان سازی زن اگر چه از بستر خانواده آغاز می شود اما سرزمین عملیاتی او تمام جامعه است. زن نرم افزار زندگی اجتماعی است و فرهنگ این گونه با او همسایه شده. علوم اجتماعی مدرن، تکامل جامعه را در سطح تاریخ و بر بستر زمان توضیح می دهد. اما حقیقت زندگی اجتماعی و حرکتش، صعودی و نزولی است. جامعه سعادت و شقاوت دارد و فرهنگ در برابر معیارهای ارزشی لابشرط و ساکت نیست. در مدل مطلوب جامعه اسلامی نیز، سلامت جامعه با سلامت خانواده به مثابه اجزاء آن بستگی و درهم تنیدگی قابل توجهی دارد و دقیقاً اینجاست که پای زن وسط می آید. روضه های خانگی چرا اهمیت دارد؟ چون زن را می برد و در همان جایی که باید رسالتش را ادا کند می نشاند. برخلاف هیأت های بزرگ، رهبر روضه های خانگی زن (مادر) است. اینجا زن به مثابه یک متفکر و مصلح اجتماعی برای تربیت خانواده و بستگان خود برنامه ریزی و طراحی میکند و نبض جریان تربیتی و فرهنگی را به دست میگیرد. روضه های خانگی از همنشینی محبت اهل بیت و عنصر زنانگی عقل و قلب ها را تحت تعلیم و تربیت قرار میدهد. روضه های خانگی چه شکلی است؟ باز هم بر خلاف هیأت های بزرگ که باید برای جزئیات مناسکی آن طراحی کرد، من معتقدم هیأت های خانگی باید در بی شکل تر و بی قالب ترین حالت ممکن باشد. باید اجازه داد که سیاست گذار فرهنگی در آن خانه یا خانواده، به فراخور شرایط تصمیم بگیرد. روضه های خانگی نه تنها باید بی شکل باشد بلکه باید بی وقت باشد و از مقیدات مناسبت ها خارج شده و از امتیاز همیشگی بودن و استمرار بهره مند شود. هیأت خانگی یک هیأت متداول که کوچک شده نیست. هیأت خانگی نحوه ی اختصاصی آن خانواده برای مواسات در مصیبت های اهل بیت است. اشتباه کردیم شکل و شمایلش دادیم. هم به آن چهره ای خشک و رسمی سوار کردیم و هم از پس اجرای آن بر نیامدیم.

روایت های صورتی یقه چه کسی را بگیریم؟ برای انقلاب اسلامی که با داعیه سعادت دنیوی و اخروی انسان به عرصه تمدنی پا گذاشت، واضح ترین و بدیهی ترین ایده، بازنمایش انسان هایی است که از این مجرا به مرحله تعالی رسیده اند. شهید و زندگی نامه ی او از یک سو، میتواند ظرفیت موسعی برای امر تبلیغی قرار بگیرد، و هم از سویی دیگر عالی ترین و ملموس ترین سند تربیتی (به جای مانیفست تربیتی) در عرصه مدیریت فرهنگی است. از این منظر خاطرات شهدا و روایت از نحوه زندگی ایشان می تواند سبک زندگی ساز باشد. اما گمان ما این بود که در کوران عناصر و مجراهای سبک زندگی ساز غربی میتوان جوان و نوجوان کشور را ذیل کتابهای خاطرات شهید به عنوان یک محصول فرهنگی تمیز پناه داد. لیکن بی دقتی، بلکه بی سوادی و نگاه چپ چپِ منطق بازار به عرصه روایتگری، ما را با مجموعه ای حدوداً آشفته، نامطمئن و گاهی آسیب زا از این کالای فرهنگی مواجه کرده است. #روایت_صورتی عنوان تمیزی است برای آن قبیل از بازنمایی های غیراصولی و ضدتربیتی از زندگی نامه ی شهید که در جنبه های خصوصی و اسطوره ای (تخیلی) از او افراط میکنند. نگاه ذره بینی بر عاشقانه ها و لحظات عاطفی-زناشویی شهید اگر چه در جذب مخاطب به این عرصه بسیار موثر بوده، اما در حقیقت با دور کردن محل تقرر و ایستادن شهید، از جنبه های فرازمینی و متعالی او، ظرفیتی که خون شهید میتوانست در آبیاری یک مکتب انسان ساز ایجاد کند را هدر می دهد. هم به استناد بازخوردها و مشاهدات متعدد و هم از طریق مداقه عقلانی میتوان از عوارض اخلاقی-فرهنگی این نحوه از روایتگری صحبت کرد. اما چرا وضع چنین است؟ فرهنگ در کشور ما از متولی نداشتن، رنج می برد. هیچ دستگاه و هیچ نهادی در سطوح بالا، در حال مدیریت منسجم بخشهای مختلف فرهنگی نیست. این کتابها بی هیچ ساز و کار عامدانه ای تولید و به عرصه اجتماعی پرتاب و ول می شوند. این آثار، هیچ تکه ی مشخص و فکر شده از هیچ پازل و نقشه راهبردی ای را پر نمیکنند و در یک کلام، کارهای فرهنگی حتی در سطوح نهادی و حکومتی با منطق آتش به اختیاری انجام می شوند. بخشی از مشکل ساختاری و بخشی دیگر به نحوه عملکردها متوجه است. طبیعتاً در این ساز و کار، نظارت و آسیب شناسی به دوش عرصه عمومی-تخصصی واگذار می شود. آیا عرصه عمومی هیچ تکلیفی در این باره ندارد؟ خیر، اما عرصه عمومی نه قرار است نقشه کلان مهندسی فرهنگ را به دست بگیرد و نه می تواند. لذا تا این چاله را پر کنیم، چاهی دیگر نشست میکند.

وقتی شیطان می رود در جلدشان! این انگاره که جمهوری اسلامی را به مثابه یک پیکره همگون، متحد و مسلط تقریر میکند که تصمیمات و سیاست گذاری ها را در اتاق فکری همدلانه و صمیمانه اتخاذ کرده و سایر ارکان حاکمیتی بخشنامه ها رج به رج واجب الاطاعه و خود را برابر آنها مسلوب الاراده می بینند، دیدگاهی به شدت پوپولیستی، زرد و البته ساده انگارانه است. جمهوری اسلامی نه تنها در مسائل خرد و پیش پا افتاده، بلکه اگر تصمیمها را متعلق به اشخاص و جریان ها بدانیم، در سطوح کلان نیز با تکثرات و اختلافات پیچیده ای مواجه است. من با این دیدگاه مسلماً مخالفم. اما در شرایطی که افکار عمومی مدتهاست از شرایط اقتصادی نابسامان و تبعات و سیاق تصمیم گیری های حکومتی رنجور است، و در شرایطی که تمام گزاره های دانشی و معرفتی ذیل امر سیاسی دستخورده و استحاله می شوند، و در شرایطی که رسانه ها و شبکه های اجتماعی حضور سنگینی در روزمره ی ایرانی ها دارند و در مقابل حاکمیت در مدیریت آن دخلی ندارد، تصاویر دخترها از جلد کتاب درسی حذف می شود. با این توضیح که روانشناسان گفته اند تصویر روی جلد شلوغ است! اما توضیح نمیدهند که چرا الزاماً باید دخترها را حذف کرد؟ این تصمیم نابجا و اگر نگوئیم شیادانه و تحریک آمیز ( و واقعاً چرا نگوئیم؟ ) کلیت افکار عمومی را دربرابر کلیت جمهوری اسلامی قرار میدهد. آنهم با شعارهای نه به تبعیض علیه زنان و...؛ همان نگاه نادرست و کارتونی به حاکمیت که عرض شد. نتیجه چیست؟ نتیجه این که بار دیگر در سایه تفوق امر سیاسی بر بحث های معرفتی و علمی، عرصه مباحثات نظری و مطالبات حقیقی زنان به تریبون های مجادلات سیاسی بدل میشود. این در حالیست که در سالهای اخیر همواره درصد پذیرفته شدگان دختر در کنکورهای سراسری بیش از 50 درصد بوده است و گاهی این عدد به بیش از 60 درصد هم رسیده. که اگر قرار باشد از تبعیض بگوئیم و مرثیه سرایی کنیم باید سهمی هم برای پسرها قائل شویم که هم پیش روی خود سربازی را می بینند و هم کرسی های دانشگاهی برایشان کمتر شده و هم باید برای تشکیل خانواده و تجهیز آن قدم بردارند. القصه، به قول معروف درد را از هر طرف بخوانی درد است. هم لیچار زن ستیزی بار تمامیت جمهوری اسلامی میشود، هم طبع شاعرانه شان شروع میکند به استعاره سازی و فیلم نامه نویسی که تصویر جلد فلان کتاب نمادی است از زن ایرانی و.... و نتیجتاً طرح عالمانه بحثهای هویت و جایگاه زن را به محاق می رود. به خاطر چه؟ به خاطر تصمیم ها و بلکه حاشیه سازی ها و هزینه تراشی های نابجا.

👇🏻👇🏻

جامعه اربعینی👇

سال گذشته هر جا سعی کرده بودیم با زرنگ بازی و پیدا کردن دوست و فامیل عراقی جا پیدا کنیم، چیزی شبیه پاک کردن سفره از سفره سهم ما می شد. اگر خودمان بودیم و خودمان، روی هر سطح صافی تن خسته به خواب می سپردیم؛ ولی #جمعی رفتن آن هم وقتی که بیش از یک سوم گروه خانم هستند ماجرایش بسیار متفاوت است. الحمدلله بخیر گذشت و هم در کربلا و هم در نجف جوانمردی پیدا شد که انگار از قبل برای خانم های گروه ما جا نگه داشته است؛ نوش دارو قبل از مرگ سهراب. پسرهای گروه هم هر کدام یک گوشه کناری دراز می کشیدند و خستگی در میکردند. شب اربعین پارسال، سنت شکنی کردم و تنها به زیارت رفتم. من از آن آدمهای مزخرفی هستم که باید همه چیز از عرش تا فرش برایم جور باشد تا کمی منقلب شوم (آثار گناه است دیگر) . هر تقریباً یکی دو ساعتی زوایای مختلف را امتحان میکنم ببینم کدام طرف ویو خورش بهتر است که جا خوش کنم؛ از بی توفیقی باز هم اگر بگویم، من هر چه شعر و بیت و مصرع که حفظ میکنم، تا سلام اول را می دهم فراموشم می شود. هر چند این یکی دو سال آخر شیوه های حمل قاچاقی موبایل و هندزفری کمی به جبران آمده ولی هنوز بدقلق و نچسبم. داشتم میگفتم، سال گذشته شب اربعین وارد حرم شدم. دسته ها می آمدند و می رفتند و قسمت ما هم دسته های ایرانی شد. دسته هایی ایرانی هم که متخصص بر هم زدن تمرکز. وارد حرم شدم، در سراشیبی ( ِگودال ) آرام و نوک پنجه می رفتم که از کنار، دسته بچه های شهرک غرب وارد شد و چون راه دسته ها بازتر است، راحت تر جلو رفت. اربعین رفته ها دیده اند که دور دسته ها طناب می کشند و محدوده دسته را حفظ میکنند. خانم ها هم معمولاً در انتهای حریم دسته حرکت میکنند. آن شب جلویی های دسته عجله کردند و پیش رفتند و طناب مدام کشیده می شد و محدوده ای که برای خانم ها حایل شده بود تنگ و تنگ تر می شد و بیم آن می رفت که خانم در فشار طناب دچار آسیب شوند. ده پانزده جوان که نزدیک تر بودیم، وارد حلقه شدیم و تلاش کردیم به کمک سه چهار جوان خادم آن دسته، طناب را نگه داریم ... این بار من بی مقدمه منقلب شدم، آن بیست دقیقه یا نیم ساعتی که دست هایمان هم داشت مثل پاهایمان زخم می شد هر چه شعر حفظ کرده بوده یادم آمد و خلاصه حالی شد... این اتفاق (هیچ چیز اتفاقی نیست) و استعاره هایش از روضه های عاشورا به کنار، اما امروز به این فکر میکنم، که حقیقتاً نحوه تعامل نقش های اجتماعی زنان و مردان، تمثال جذاب، درست و دقیقش همین جامعه ی اربعینی است. اربعین یک برش چند روزه از آن چیزی است که همیشه باید باشد. من «الرجال قوامون علی النساء» را این طور می فهمم. در خدمت بودنِ مردها برای زنها. این مراقبت تلقی #صغارت گونه برای زنان به همراه نمی آورد، بلکه این، نحوه برخورد با وجودی که گرانبهایی و ظرافت خاصی دارد را توضیح میدهد. تقسیم کار و توزیع نقش ها و اصلاً ولایت در مقیاس خانواده نیز چنین است، اگر خواسته باشیم بدبینانه همه چیز را با #پدرسالاری بازتعریف کنیم، صحنه این بازی را که مبتنی بر نظام تکوین زن و مرد است را به هم زده ایم. این سازوکار نه نقص و سپس انقیاد زنان است، نه مردها را مورد اهانت قرار میدهد. خوب نگاه کنیم!

هنرمند به مدد، ذوق و قریحه اش هم در بازنگری و هم در بازنمایی عالم واقع با دیگران متمایز است. ظرائف و لطائف و زیبایی های عالم وجود که غالباً از دیدرس و ادارک غیرهنرمند مغفول می ماند، نزد هنرمند واجد وصفی وجدآور و اختصاصی است. هنر بر سپهر خیال آمد و شد دارد و میهمان قوه متخیله آدمی است و از این طریق احساسات وی را بر می انگیزاند. اما محصور دانستن هنرمند به ساحت خیال و عاطفه و سازمان دادن یک دستگاه ارزشی منحصر بفرد برای او، او را لابشرط از اتخاذ نسبتی با حق و حقیقت میکند. حق از جهتی که حق است زیباست و زیبایی از آن حیث که حق را نمایان میکند دلالت زیبایی شناسانه می یابد. انفکاک ساحت هنری هنرمند از ساحت های معرفتی و هستی شناسانه ی او و کنشهایش، حکماً به تباین ساحت هنر و ساحت حقیقت می انجامد. لیکن هنر یک جهان نیست، بلکه یک زبان و یک طریق است. عالم واقع از آن جهت که مشتمل بر تقابل و کشاکش عینی حق و باطل است، پس نه هنر و نه هنرمند را گریزی از تعلق به یکی به ضد دیگری نیست. هنر چنانچه آئینه تمام نمای حق قرار بگیرد و خود را مصروف بسط و توسعه آن کند الهی است و در غیر این اتصاف هنر و هنرمند به اوصافی نظیر اصیل، ملی، فاخر و ... نمیتواند چندان چهره هنر ِبی تفاوت به زیبایی های حق را تطهیر و او را از ورطه داوری ارزشی مصون کند. البته هنر متعالی، الهی یا هنر دینی به معنای ارائه تصویری عور و عریان و بی ظرافتمندی از حق و معارف الهی نیست. چنانچه هنر دینی و انقلابی نیز مستلزم به کارگیری نمادها و الفاظ و مفاهیم بی پیرایه دینی و انقلابی نیست. این جهان بینی لاجرم دو جبهه را پیش روی ساحت هنر قرار میدهد: حق یا باطل. مرحوم شجریان اگرچه تلاش میکرد بین موسیقی و ابتذال در موسیقی مرز بندی کند، اما غالباً نسبت به زیبایی های انقلاب اسلامی به مثابه جریان احیای حاکمیت الهی و بسط دهنده روح توحید، کور و بی تفاوت بوده (من دارم به چیزی فراتر از مصاحبه با رسانه های معاند اشاره میکنم) و گاه نیز این جریان را که مستکبران عالم برای هدم آن لحظه ای معطل نبوده اند رها و در اردوگاه مقابل غش کرده است. لذا باید شجریان را در جای خود قرار بدهیم و در ترسیم اندازه و شأن او گرفتار روشنفکرنمایی و خجالت نشویم.

یک از دو : ماهیت شغل هدف غایی و کمالی از امر اشتغال بهره وری مادی در ابعاد فردی یا خانوادگی نیست، بلکه اهداف اقتصادی از کار، به مثابه ی عمل و فعالیتی اجتماعی در مرتبه ی ثانوی قرار می‌گیرد. ما به ویژه آن هنگام که از اشتغال زنان طرحی به میان می اندازیم باید تلاش کنیم از نگرش های سودگرایانه یا خودگرایانه ی فرهنگ مدرن که تا بیخ گوش ما آمده فاصله گرفته و از قرائت های تجددمالی شده و سکولار بیگانه و عاری شویم. غایت از کار آنگونه که در پایگاه معرفتی اسلام، وجهی معنوی و عبادی یافته در رفع نیازهای جامعه (ی اسلامی)، توسعه و پیشبرد اهداف آن است؛ در غیر این صورت تنها می‌توان تنها به ستایش جنبه ها و فواید اخلاقی آن بسنده نمود. چه بسا فعالیت و یا (در این تعریف) شغلی برونداد اقتصادی مستقیمی نصیب نداشته، لیکن کارکرد عینی آن رفع ضرورت و نیازی از جامعه اسلامی باشد و به حسب همین کارکرد ضرورت و اصالت یابد. از این منظر، هم می‌توان مشاغل و کارها را در یک نظام ارزشی حقیقی رتبه‌بندی نمود و هم می‌توان تفاوت های طبیعی زن و مرد را به ساحت کنش اجتماعی اشراب کرد. برخلاف مردها، فراگیری و اشتغال به فنون و حرفه ها (بی آن که فضیلت و رجحان ذاتی داشته باشد) از زنان مطالبه نشده و حضور زن در این عرصه (با تبصره‌هایی) متضمن منت‌گذاری اوست. لذا کنش اجتماعی و تکلیفِ (مأموریتِ) اجتماعیِ زن منحصر در اشتغال و شاغل بودن در معنای مدرن و رایج آن نیست و اعم از آن است. زن می‌تواند در تمام عمر، کنشگر اجتماعی بوده و از این رهگذر تکلیف و وظیفه دینی و اجتماعی خود را محقق سازد، قطع نظر از این که او در ادبیات عرفی، شاغل تلقی شود. دو از دو: ملاحظات معاصرسازی حضرت زهرا(س) به تعبیر حضرت امام اگر حضرت زهرا (س) مرد بود عهده‌دار رسالت و مسئولیت نبوت هم واقع می شد؛ معاصرسازی نظام شخصیتی و جنبه های اجتماعی زندگی حضرت زهرا‌(س) مستلزم حراست از نقشه کلان زندگی ایشان است. در بیان دیگر، به منظور اخذ مبانی و الگوگیری از ایشان باید حرکتی از کل به جزء داشت. جزئیات زندگی حضرت اگر ناظر به کلیاتش فهم نشود، چهره واحد و منسجمی از زندگی ایشان به دست نمی‌دهد و در این تقریر، چیزی باقی نمی ماند مگر تعدادی کارِ خوب پراکنده ، منفرد و بی ربط. لیکن گاهی این نسخه تام حقیقت انسانی به یک زن صرفاً خوب، معنوی و روشنفکر تقلیل داده شده و سوژگی سیاسی و کنشگری مجاهدانه و مبارزانه او در جهت بسط اهداف نبوت و جریان هدایت که نخ تسبیح تمام عرصه‌های زندگیِ اوست و سراسر شاکله‌ی هویتی و شخصیتی او را پر می‌کند، به اشتغال و کارآفرینی و تدریس در کنار خصال و صفات پسندیده ای فروکاهیده می شود. حال آنکه لحظه‌ای از زندگی حضرت زهرا (س) از التزام به رفع نیازهای پیامبر اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) به عنوان ولی و امام به هر نحو ممکن تهی نبوده است. این همان ظاهرنگری است که معانی موجود در کنش ها را نفهمیده و حضرت سجاد‌(ع) را از یک شخصیت سیاسی به یک شخصیت معنوی منفعل، غیرسیاسی و بی مسئولیت تنزل می‌دهد. جزئیات رفتاری حضرت زهرا (س) در نسبت با نظام کلان آرمان‌های او که همانا توسعه جریان حاکمیت الهی است تقرر یافته و تمام کنش های اجتماعی ایشان (از قبیل مدیریت فدک) دائرمدار و به منظور تحقق اهداف نبوی بوده است؛ همان اهدافی که بواسطه آنها به شهادت رسانیده شد.

👇🏻👇🏻

در مورد معنای حقیقی کار، خانه داری و سوئیت هوم ها