#شبهه_امی_بودن_پیامبر_ص_
با سلام و عرض ادب
و تبریک سال نو و عید مبعث
✅یکی از شبهاتی که در مورد پیامبر اکرم صلوات الله علیه مطرح است اینه که:
این چه پیامبریه( نعوذ بالله) که ما مسلمونها داریم. اول از همه امیه، یعنی بی سواده! چرا یک پیامبری که باید عقل کل باشد، حالا سواد خواندن و نوشتن نداشته باشد؟
دوم از همه در آیه ای خداوند خطاب به پیامبر اکرم کرده که پیامبر حیران و سردرگم بوده که خداوند او را هدایت کرده؟ مگر پیامبر از بچگی پیامبر به دنیا نیومده؟ مگر پیامبر از بچگی معصوم به دنیا نیومده؟ مگر پیامبر از اول خلقتش نمی دونست که او پیامبر خاتمه و خدارو در هنگام خلقتش نمی شناخت؟
پیامبر با بودا چه فرقی داره، بودا هم اول حیران و سردرگم بود و بعدها هدایت شد!؟
✍پاسخ اجمالی:
فقدان سواد خواندن و نوشتن به معناي بي سوادي و بي دانشي نيست بلكه آن بزرگوار بواسطه علم لدني و وحي از بالاترين مرتبه عقل و دانش برخوردار بود و به معناي حقيقي عقل كل بوده به لحاظ معرفتي در اوج قرار داشته است.
در قران كريم در اين باره بسيار سخن گفته شده از جمله فرمود « به تو چيزي آموخت كه از نزد خود فرا نمي گرفتي» بر اساس اين گونه آموزههاي متعالي معلوم ميشود كه علم پيامبر مو هبتي کاملا الهی و آسمانی بوده است.
🟢🟣🟢🟣پاسخ تفصیلی سؤال اول:✍
اصولا در مورد امي بودن پيامبر بايد در دو مرحله بحث شود:
1- قبل از بعثت
بي ترديد پيامبر قبل از بعثت سواد خواندن و نوشتن را نداشت و آيات(1) و روايات(2) بر اين مطلب دلالت دارند. شهيد مطهري مي نويسد: قطعي و مسلّم و مورد اتفاق علماي مسلمان و غير آنها است كه ايشان قبل از رسالت كوچكترين آشنايي با خواندن و نوشتن نداشته است. (3)
درست است كه خواندن و نوشتن براي هر انساني كمال محسوب مي شود، ولي گاهي وضعي پيش مي آيد كه نخواندن و نوشتن كمال است. اين مطلب در مورد پيامبران مخصوصاً خاتم انبيا(ص) كاملاً صدق مي كند، چه اين كه اگر دانشمندي درس خوانده، و فيلسوفي آگاه و پر مطالعه ادعاي نبوت كند و كتابي ارائه دهد.
به عنوان كتاب آسماني، در چنين وضعي ممكن است وسوسه و ترديدهايي پيش بيآيد كه اين كتاب و مكتب مولود انديشههاي او است يا از جايي آموخته است، ولي اگر از ميان يك قوم عقب افتاده، انساني كه هرگز استادي را درك نكرده و كتابي نخوانده و ننوشته است، برخيزد و كتابي به عظمت عالم هستي، با محتواي بسيار عالي ارائه دهد، مي توان درك نمود تراوش فكر او نيست، بلكه وحي آسماني و تعليم الهي است. (4) يكي از معجزات پيامبر همين است كه در حال امّي بودن قرآن را آورده است.
2- بعد از بعثت
انديشمندان اسلامي در خصوص بي سواد و با سواد بودن پيامبر(ص) بعد از رسالت اختلاف نظر دارند.
بعضي باور دارند كه حضرت در دوران رسالت هم ميخوانده و هم مي نوشته است. برخي مانند سيد مرتضي از طرفداران اين نظريه است. (5) طرفداران اين رويكرد با بهرهگيري از آيات و روايات قايل شدهاند چگونه ممكن است پيامبر - كه همه چيز را مي آموخته است ، خواندن و نوشتن را نياموخته باشد؟! (6)
برخي عقيده دارند كه پيامبر بعد از رسالت مي خواند، ولي نمينوشت. (7)
بعضي احتمال دادهاند حضرت بعد از رسالت نه مي خوانده و نه مي نوشته است. البته اين احتمال ضعيف بوده و فاقد دليل معتبر مي باشد. حقيقت امر آن است كه احتمال اوّل و دوّم قابل قبول بوده و شواهد و قرائن آنها را تأييد مي كند. شايد بتوان دو نظر را به اين نحو جمع كرد كه پيامبر خواندن و نوشتن مي دانست، اما چيزي ننوشت.
اما در هر حال بايد دانست كه فقدان سواد خواندن و نوشتن به معناي بي سوادي و بي دانشي نيست بلكه آن بزرگوار بواسطه علم لدني و وحي از بالاترين مرتبه عقل و دانش برخوردار بود و به معناي حقيقي عقل كل بوده به لحاظ معرفتي در اوج قرار داشته است.
در قران كريم در اين باره بسيار سخن گفته شده از جمله فرمود « به تو چيزي آموخت كه از نزد خود فرا نمي گرفتي».(8) بر اساس اين گونه آموزههاي متعالي معلوم ميشود كه علم پيامبر موهبتي كاملا الهي و آسماني بوده است. تفصيل اين مسله را در منبع ذيل جويا شويد. (9)
منابع:
1. عنكبوت (29) آيه 48؛ سبحاني، منشور جاويد، نشر موسسه امام صادق، قم 1378 ش، ج 6، ص 40.
2. مجلسي، بحارالانوار، نشر دار الاحيا التراث العربي بيروت، 1403 ق، ج 16، ص 119.
3. مرتضي مطهري، مجموعه آثار، نشر صدرا، 1378 ش . ج 3، ص 208.
4. ناصر مكارم، تفسير نمونه، نشر دار الكتب الاسلاميه تهران، 1382 ش، ج 26، ص 306.
5. بحارالانوار، ج 16، ص 135.
6. مرتضي مطهري، همان، ص 212.
7. بحارالانوار، ج 16، ص 133.
8. نساء (4) آيه 112.
9. صادقي، پيامبر اعظم در نگاه عرفاني امام خميني، نشر موسسه اثارا مام خميني، 1389 ش، ص231.
ر.ک: مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی