📋 گزارش نشست اول: #ماهیت_شناسی_فقه_نظام
حجت الاسلام و المسلمین ابولقاسم مقیمی
قسمت دوم:
🔸حال این انسجام در فقه اکبر است یا اصغر؟ گرچه فقه نظام در راستای تحققش تاثیر پذیر از باقی مبانی مثل اعتقادات و اخلاق است اما در درون فقه اصغر هم باید به انسجام برسد. یعنی باید برسیم به قواعدی که مثلاً مجموعه احکام معاملات را با هم ببنیم. این مطلب به این معناست که رویکرد مکتبوارگی که شهید صدر قائل به آن بود کافی نیست.
🔸 درباره روش رسیدن به این انسجام در فقه اصغر چطور فقها از قواعد اصطیادی و مذاق در حل مسائل عادی فقه استفاده میکنند؛ آیا با همین روشها میتوانیم به قواعدی برسیم که شیوه اجتهاد در مسائل فقهی مرتبط با هم را در یک انسجام به ما بدهد؟ جواب ما مثبت است. یعنی میتوان مبتنی بر اصول کلی به یک سری قواعدی برسیم که خرده فروعات ما را نظم میدهند. به همین دلیل است که امام خمینی(رحمه الله) به آن دیدگاه مبنی بر حرمت اصل ربا به جمیع اقسام رسیده حتی با وجود روایت مخالف.
🔸 بنابراین در مسائل مختلف فقه میتوانیم به دیدگاه کلانی که فقه را مکتبواره کند برسیم. این رویکرد کلی فقه اصغر را در فروعات، قواعد، قلمرو، قواعد استخراج قواعد کلی تحت تاثیر قرار میدهد. پس امکان طراحی فقه نظام وجود دارد.
درطراحی فقه نظام نیز چه در مبانی و چه در اهداف باید بر اساس اسلوب رسمی فقه و اصول فقه عمل کرد. به این معنی که برای هدف باید دلیل اجتهادی داشته باشیم و برای مبانی باید کاشف فقهی داشته باشیم که همان کتاب، سنت، اجماع و عقل هستند
🔸 ثمره این بحث در شورای نگهبان است که در حال حاضر با احکام اولیه، ثانویه، حکومتی و مصلحت به دنبال اداره جامعه هستیم. اما به دلیل اینکه نظام وجود ندارد نتوانستیم حرف ایجابی داشته باشیم. اما فقه حکومتی به این بلوغ رسیده که ذیل یک موضوع واحد به یک دیدگاه کلان برسیم. مثلا بگوییم که برای دانشآموزان سال هفت و هشت این حجم از علوم طبیعی مانع رشد متوازن معرفتی و اخلاقی وی میشود.
🔸پس فقه اکبر به معنای همه ابعاد دین میتواند برای رسیدن به فقه نظام به ما کمک کند. اما گام بعدی رسیدن به انسجام درون فقه اصغر با استخراج مبانی، دیدگاههای کلان، اصول کلی و عرضه کردن فروعات بر این دیدگاههای کلان است تا بر اساس این فقه اصغر منسجم بتوایم ساختارسازی کنیم.
🔸فقه نظام به معنای ساختار نیست بلکه یکی از آثار آن ساختارسازی است. اگر به این دیدگاه رسیدیم میگوییم اصل ولایت فقیه باید ساختار طراحی کند. ... فقه نظامواره سیاسی، ولایت فقه را به نحو مطلق طرح میکند؛ لذا باید از شئون وی ساختارسازی هم باشد. تنفیذ رئیس جمهور به عنوان یک حکم فرعی یکی از مصادیق آن است. بنابراین آن دیدگاه کلان امروز به خرده احکام ما در طراحی ساختار انسجام میدهد.
🔸فقه حکومتی زمانی معنا پیدا میکند که رویکرد جدیدی به او اضافه شود ناظر به اجرا در جامعه با هدف کارآمدی حداکثری و فقهی که تنها ناظر به مسائل حاکمیت باشد، مراد نیست. لذا فقه حکومتی فقه اجتماعی هم نیست بلکه قسیم فقه اجتماعیست. معنای فقه نظام هم آن معنای حداکثری نیست که همه ابواب فقه با یکدیگر ارتباط محتوایی و تاثیر و تاثر داشته باشند. بلکه مضاف بر آن باید به دنبال انسجام و بازتعریف فقه اصغر باشیم تا فقه نظام ایجاد شود. یعنی در فقه به قواعدی از عمومات برسیم که بتواند خرده فروعات ما را نظم بدهد.
@manaatt
📋 گزارش نشست اول: #ماهیت_شناسی_فقه_نظام
حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین میرمعزی
🔸 فقه اصغر استنباط احکام فرعیه از ادله تفصیلیه احکام خمسه تکلیفیه و وضعیه است. این فقه است که به نظام اضافه شده اما اینکه خود فقه نظاممند است یا خیر بحث دیگریست. ما میخواهیم احکام خمسه تکلیفیه و وضعیه را نسبت به مفهومی به نام نظام استخراج کنیم. یعنی متعلق استنباط، نظام است.
🔸 درتعریف نظام نظرات مختلفی وجود دارد. در تعریف مختار: نظام، رفتارها و روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. نظام به معنای اصطلاحی شبیه معنای لغوی آن است. نظام باید سه عنصر داشته باشد:
۱) باید اجزا داشته باشد،
۲) اهداف داشته باشد
۳) و اجزاء در جهت اهداف روابط سازگار داشته باشند.
اگر هر کدام از اینها نباشد یک توده خواهیم داشت و نظام محقق نمیشود. لذا نظام میشود اجزاء به هم مرتبط در راستای هدف. برای فقه نظام اجزاء، رفتارها و روابط انسانیست و هدف سعادت دنیا و آخرت میباشد.
🔸 مشارکت کنندگان در این نظام را با نگاه خرد و با نگاه کلان میتوان توضیح داد. در تقسیم کلان دو گروه کلی رفتار کنندگان داریم: دولت و مردم . ارتباط میتواند بین دولت و مردم و مردم و مردم باشد. و در تقسیمبندی دیگر بین دو فرد و یا بین دو گروه باشد. مثلا ارتباط بین دو گروه کارگران و کارفرمایان، مصرف کنندگان و تولیدکنندگان که در این صورت رفتارهای مصرفی و تولیدی داریم.
دولت نیز برای انجام نقش و وظایفش یک سری رفتارها دارد. به مجموعه رفتارها و روابط در عرصهها مختلف زندگی اجتماعی در راستای سعادت دنیایی و آخرتی که از ناحیه دولت و مردم رخ میدهد نظام میگوییم.
🔸 به دیگر سخن مجموعه روابط گروهها در راستای اهداف آخرت اگر سامانمند شوند نظام شکل میگیرد. فقه اصغر یعنی استنباط احکام روابط و رفتارهای دولت مردم، فرد، گروه در یک جامعه انسانی. آیا ما یک دسته رفتارهای سیاسی و یک دسته رفتارهای اقتصادی و ... داریم یا اینکه یک سری رفتار داریم اما هر کدام از این زمینهها برشی از آن به حساب میآید؟ مثلا رفتارها علل و اثرات سیاسی اجتماعی و غیره دارند. در واقع رویکرد دوم صحیح میباشد. یکی از مشکلات بحثهای نظام این است که ما چگونه باید این رفتارها را برش بدهیم. شکی نیست این رفتارهای سیاسی و اجتماعی و ... با یکدیگر در مقام ثبوت تاثیر و تاثر دارند.
🔸منظور ما ارتباطات جزئی بین یک حکم جزئی در یک گوشه با دیگری نیست، بلکه بحث ارتباط مجموعه احکام سیاسی فرهنگی و اقتصادی با یکدیگر است. این ارتباطات در مقام ثبوت وجود دارد. منظور ارتباط ابعاد و مجموعه احکام سیاسی با فرهنگی است که این ارتباط ثبوتاً وجود دارد. لذا نمیشود مثلا نظام فرهنگی و سیاسی را بر اساس اسلام بچینیم ولی نظام اقتصادی را رها کنیم. این در واقع امکان پذیر نیست، تناقض است. زیرا اینها قطعاً در ثبوت با یکدیگر ارتباط وثیق دارند.
🔸در اینجا بحث احکام باید و نباید در رابطه با رفتارها و روابط اقتصادی سیاسی فرهنگی در ناحیه دولت و مردم را مطرح کردیم. قطعاً فقه اصغر به این معنا داریم. فقه نیز چه فردی و چه جمعی باید نظاممند بوده و تودهای از احکام نباید باشد. بنابراین هم فقه نظاممند است و هم فقه نظام به این معنا وجود دارد.
🔸 آیا فقه نظام به معنای نظاممند قابل استنباط است؟ بله بصورت نسبی و به نحو کشفی یعنی احتمال خطای در اجتهاد وجود دارد. اما آیا مکلف به ایجاد نظام اسلام هستیم؟ آیا میتوانیم مکلف باشیم اما در عین حال امکان فهم نظام اجتماعی بصورتی که بتوانیم اجرا کنیم برای ما قرار داده نشده باشد؟ یا باید بگوییم مکلف نیستیم یا اگر مکلفیم باید ادله روشنی برای آن داشته باشیم. به همان میزان که در احکام فردی توانایی و امکان اجتهاد وجود دارد در فقه نظام هم باید این امکان و توانایی برای ما قرار داده شده باشد. اگر مکلف نباشیم یعنی فهم آن کار را نداریم.
🔸آیا روش استنباط یعنی اصول فقه موجود کافیست برای چنین استباط؟ لازم است اما کافی نیست. احتیاج به قواعد دیگری داریم که باید به آن اضافه شود تا ما روش استنباط فقه نظام به معنای مذکور را داشته باشیم.
@manaatt
صوت کامل نشست اول مناط.mp3
45.43M
🔊 #صوت_کامل
🔸 نشست اول: #ماهیت_شناسی_فقه_نظام
🔸 با حضور اساتید محترم حجج اسلام: مقامی، ایزدهی، مقیمی، میرمعزی/ دبیر علمی: حجت الاسلام عبدالله محمدی
@manaatt
#مناط
📷 #گزارش_تصویری
📌 نشست دوم: مبانی فقه نظام ساز در اندیشه #امام_و_رهبری
🔸 با حضور: حضرت آیت الله شب زنده دار
@manaatt
https://www.instagram.com/p/B518uxIFoyK/?igshid=xh6e50isuei2