📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝مطلوبیت وسعت مسکن - بخش اول ◽️از روایات وارده از معصومین(ع) استفاده می‌شود، وسعت مسکن، مطلوب و پسندیده، و تنگی مسکن، نامطلوب و ناپسند است. ◽️از جمع روایات این نتیجه به دست می‌آید که وسعت مسکن برای اغراض مشروع منعی ندارد، بلکه رجحان نیز دارد. برای اغراضی همچون رفاه بیشتر اعضای خانواده و آسایش و آرامش بیشتر آنان، تا چه رسد برای اغراضی همچون رسیدگی به نیازمندان و بستگان و همسایگان و سایر اعمال خیر از این دست، از نظر شرعی بسیار مطلوب و مورد تأیید و تشویق شارع مقدس اسلام است. ◽️بنابراین در اینجا چهار مدّعا داریم: ▫️مدّعای اول: استحباب سعۀ محل سکونت ▫️مدّعای دوم: کراهت تنگی محل سکونت ▫️مدّعای سوم: مستحب مؤکد سعۀ محل سکونت برای تأمین آسایش و رفاه اعضای خانواده. ▫️مدّعای چهارم: مستحب موکد سعۀ محل سکونت برای انجام کارهای خیر. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۲۹ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف: گپ | سروش | ایتا | تلگرام | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝 مطلوبیت وسعت مسکن - بخش دوم ◻️مدّعای اول: مطلوبیت و استحباب سعۀ محل سکونت: ◽️عنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنَ اَلسَّعَادَةِ سَعَةُ اَلْمَنْزِلِ (وسائل الشیعة، ج۵، ص۲۹۹). ◽️امام صادق(ع) فرمود: وسعت خانۀ مسکونی بخشی از سعادت است. ◽️قالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: اَلْعَيْشُ اَلسَّعَةُ فِي اَلْمَنْزِلِ وَ اَلْفَضْلُ فِي اَلْخَدَمِ (وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۰۰). ◽️شنیدم امام موسی کاظم(ع) می‌فرماید: خوشی در دو چیز است؛ وسعت خانۀ مسکونی و خادمان فراوان. ◽️و كَانَ أَبُو الْحَسَنِ ع فِي حَلْقَةِ فَتَذَاكَرُوا عَيْشَ الدُّنْيَا فَذَكَرَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مَعْنًى فَسُئِلَ أَبُو الْحَسَنِ ع فَقَالَ: سَعَةٌ فِي الْمَنْزِلِ وَ فَضْلٌ فِي الْخَادِمِ‌ (المحاسن، ج۲، ص۶۱۱). ◽️و امام کاظم (ع) در حلقه‌ای از مردم بود، سخن از خوشی دنیا پیش آمد و هر یک از آنان در این باب مطلبی گفت، از امام کاظم(ع) دربارۀ آن پرسیدند فرمود: وسعت خانۀ مسکونی، و فراوانی خادمان. ◽️عنِ اَلسَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : مِنْ سَعَادَةِ اَلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ اَلْمَسْكَنُ اَلْوَاسِعُ (وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۰۰). ◽️سکونی از امام صادق(ع) روایت می‌کند، که رسول خدا(ص) فرمود: بخشی از سعادت فرد مسلمان منزل مسکونی فراخ است. ◽️أنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ سُئِلَ عَنْ فَضْلِ عَيْشِ اَلدُّنْيَا قَالَ سَعَةُ اَلْمَنْزِلِ وَ كَثْرَةُ اَلْمُحِبِّينَ (وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۰۰). ◽️از امام کاظم(ع) دربارۀ فزونی خوشی دنیا پرسیدند، فرمود: فراخی منزل مسکونی و فراوانی دوستداران. 📍از این روایت استفاده می‌شود محبوبیت در میان مردم، غرض مطلوبی است که مورد تأیید شارع مقدس است، و لذا انجام عملی به منظور محبوب شدن در میان مردم، به شرط آنکه آن عمل خلاف شرع نباشد، يا مقصود از این محبوبیت رسیدن به غرض يا نتیجۀ مخالف موازین شرعی نباشد، شرعاً مطلوب است. البته بر اساس روایات وارده از معصومین(ع) محبوبیت مطلوب شرعی، محبوبیت نزد مؤمنین و اهل صلاح است، نه محبوبیت نزد فاسقان و تبهکاران. ◽️قالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : مِنْ سَعَادَةِ اَلْمُسْلِمِ سَعَةُ اَلْمَسْكَنِ وَ اَلْجَارُ اَلصَّالِحُ وَ اَلْمَرْكَبُ اَلْهَنِيءُ (الخصال، ج۱، ص۱۸۳). رسول خدا(ص) فرمود: بخشی از سعادت انسان مسلمان فراخی مسکن و همسایه‌ی خوب و مرکب رام و خوش سواری است. ◽️عنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مِنْ سَعَادَةِ اَلرَّجُلِ سَعَةُ مَنْزِلِهِ (المحاسن، ج۲، ص۶۱۰). امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: بخشی از سعادت انسان وسعت منزل اوست. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۲۹-۱۳۲ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف: گپ | سروش | ایتا | تلگرام | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝مطلوبیت وسعت مسکن - بخش سوم ◻️ مدّعای دوم: کراهت تنگی محل سکونت ◽️إنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ اِشْتَرَى دَاراً وَ أَمَرَ مَوْلًى لَهُ أَنْ يَتَحَوَّلَ إِلَيْهَا وَ قَالَ إِنَّ مَنْزِلَكَ ضَيِّقٌ فَقَالَ قَدْ أَحْدَثَ هَذِهِ اَلدَّارَ أَبِي فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِنْ كَانَ أَبُوكَ أَحْمَقَ يَنْبَغِي أَنْ تَكُونَ مِثْلَهُ (وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۰۲). همانا امام کاظم(ع) منزلی را خریداری فرمود و به يکی از یارانش دستور داد که خانۀ مسکونی خود را به آنجا منتقل کند و به او فرمود: خانۀ تنگی داری، او در پاسخ حضرت گفت: خانه‌ای که دارم از پدرم به من رسیده است، امام کاظم(ع) فرمود: اگر پدرت احمق بود تو نیز باید مثل او باشی؟! ◽️قالَ: مِنْ شَقَاءِ اَلْعَيْشِ ضِيقُ اَلْمَنْزِلِ (وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۰۲). خانۀ تنگ بخشی از رنج و سختی زندگی است. ◽️قالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : ... وَ أَمَّا اَلدَّارُ فَشُؤْمُهَا ضِيقُهَا وَ خُبْثُ جِيرَانِهَا (وسائل الشیعة، ج۲۱، ص۲۵۲). رسول خدا(ص) فرمود: بدشگونی و شومی در سه چیز است: ... و اما شومی خانه در تنگی آن و خبیث بودن همسایگان آن است. ◽️در اینجا لازم است دو نکته را توضیح دهیم؛ ▫️نکته‌ی اول: ▫️معنای «مِنْ شَقَاءِ الْعَيْشِ ضِيقُ الْمَنْزِل»؛ خانۀ تنگ بخشی از رنج و سختی زندگی است، این است که در نظر شارع تنگی مسکن مکروه و نامطلوب است، همچنین عبارت «شؤم الدار»؛ شومی خانه، کاشف از کراهت شرعی تنگی مسکن است که در نتیجه تلاش برای برطرف کردن تنگی مسکن از نظر شرع، تلاشی مطلوب و پسندیده است. ▫️نکته‌ی دوم: ▫️ مقصود از شوم بودن، آثار نامطلوب است؛ بنابراین مقصود از «شؤم الدار»، این است که تنگی منزل، نتایجی دارد که برای زندگی بشر نامطلوب و ناپسند است. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۳۲-۱۳۴ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف: گپ | سروش | ایتا | تلگرام | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝 مطلوبیت وسعت مسکن - بخش چهارم ◻️مدّعای سوم: تأکّد استحباب سعۀ مسکن به قصد تأمین رفاه بیشتر اعضای خانواده ◽️تلاش در جهت تأمین آسایش و رفاه برای اعضای خانواده، يکی از محبوبترین اعمالی است که در شرع اسلام مورد تأکید قرار گرفته است. در آنجا که سرپرست خانواده به انگیزۀ تأمین آسایش و رفاه بیشتر افراد تحت تکفل خویش، به فراهم ساختن مسکن فراخ بپردازد بر محبوبیت شرعی عمل او افزوده می‌شود و برعنوان سعۀ مسکن که محبوبیت شرعی دارد، عنوان تأمین رفاه و آسایش اعضای خانواده اضافه می‌شود و لذا منشأ استحباب شرعی مؤکّد می‌گردد. ◽️کلینی به سند صحیح از امام کاظم(ع) روایت می‌کند، فرمود: ◽️ينْبَغِي لِلرَّجُلِ أَنْ يُوَسِّعَ عَلَى عِيَالِهِ (وسائل الشیعة، ج۲۱، ص۵۴۰). ◽️سزاوار است مرد برای عیال تحت تکفلش وسعت و فراخی ایجاد کند. ◽️نیز به سندش از حضرت رضا(ع) روایت می‌کند فرمود: ◽️صاحِبُ اَلنِّعْمَةِ يَجِبُ عَلَيْهِ اَلتَّوْسِعَةُ عَلَى عِيَالِهِ (وسائل الشیعة، ج۲۱، ص۵۴۰). ◽️بر صاحب نعمت واجب است که برای عیال تحت کفالت خویش وسعت و فراخی فراهم کند. ◽️همچنین کلینی به سند صحیح از حضرت باقر(ع) روایت می‌کند: قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: يُؤْتَى يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ بِرَجُلٍ فَيُقَالُ اِحْتَجَّ فَيَقُولُ يَا رَبِّ خَلَقْتَنِي وَ هَدَيْتَنِي فَأَوْسَعْتَ عَلَيَّ فَلَمْ أَزَلْ أُوَسِّعُ عَلَى خَلْقِكَ وَ أُيَسِّرُ عَلَيْهِمْ لِكَيْ تَنْشُرَ عَلَيَّ هَذَا اَلْيَوْمَ رَحْمَتَكَ وَ تُيَسِّرَهُ فَيَقُولُ اَلرَّبُّ تَعَالَى صَدَقَ عَبْدِي أَدْخِلُوهُ اَلْجَنَّةَ (وسائل الشیعة، ج۲۱، ص۵۴۵). ◽️امام باقر(ع) فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: روز قیامت مردی را می‌آورند به او گفته می‌شود حجت و برهان خوش را ارائه کن، پس می‌گوید: پروردگارا مرا آفریدی و هدایتم کردی و به من وسعت بخشیدی پس همواره برای بندگان توسعت و گشایش ایجاد کردم و برای آنان آسایش فراهم نمودم، تا در چنین روزی سایۀ رحمتت را بر من بگسترانی و امروز را بر من آسان گردانی پس پروردگار متعال می‌فرماید: بندۀ من راست می‌گوید، او را در بهشت جای دهید. ◽️بنابر آنچه در این روایات و روایات دیگری با همین مضمون آمده، توسعۀ بر افراد تحت کفالت، بلکه توسعه بر هر مخلوق، عملی مستحب شرعی است؛ لذا کسی که به قصد توسعه بر اعضای خانوادۀ خویش، مسکن خود را فراخ‌تر و واسع‌تر کند، افزون بر استحباب توسعۀ مسکن، به استحباب توسعۀ بر عیال نیز عمل کرده است و بدین ترتیب توفیق انجام مستحب مؤکّد یافته است. ◽️استحباب توسعۀ مسکن به طور مطلق، و برای آسایش اعضای خانواده به طور مخصوص، با مفهوم و جایگاه خانه در اسلام کاملاً منسجم و هماهنگ است. از آنجا که خانه در اسلام محل آسایش و آرامش است؛ سعۀ آن نیز مطلوب است. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۳۷-۱۳۸ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف: گپ | سروش | ایتا | تلگرام | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝مطلوبیت وسعت مسکن - بخش پنجم ◻️مدعای چهارم: تأکّد استحباب توسعه‌ی مسکن برای انجام کارهای نیک ◽️توسعه‌ی مسکن برای انجام کارهای نیک، خود از عناوین محبوب شرعی است که موجب تأکّد شرعی استحباب توسعۀ مسکن می‌شود. ◽️سید رضی در نهج البلاغه، خطبۀ ۲۰۹، روایت می‌کند: ◽️امام علی(ع) در بصره هنگامی که برای عیادت علاءبن زیاد حارثی که از يارانش بود، وارد شد و وسعت خانه‌ی او را دید فرمود: با این خانه‌ی وسیع در این دنیا چه می‌کنی درحالی که در آخرت به آن نیازمندتری، آری می‌توانی با این خانه به آخرت برسی در آن مهمان نوازی کنی، صله‌ی رحم و رسیدگی به بستگانت انجام دهی، حقوق شرعی آن را آنچنان که خدا فرموده ادا کنی، اگر چنین کردی به وسیله‌ی این خانه به آخرت خواهی رسید. ◽️از این روایت استفاده می‌شود، فراخ داشتن خانه برای مقاصد خیر؛ نظیر: مهمان نوازی، صله‌ی رحم و سایر کارهای خیر از نظر شرعی محبوب است، و کاری است که موجب ثواب اخروی می‌شود. ◽️بنابراین توسعه‌ی مسکن به قصد انجام کارهای نیک، موجب تأکّد استحباب آن می‌شود؛ زیرا بر استحباب سعه‌ی مسکن، استحباب سعه‌ی مسکن به منظور انجام کارهای نیک نیز افزوده می‌شود. کلینی به سند صحیح روایت می‌کند: ◽️عنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِأَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَللَّهِ إِنَّا لَنَطْلُبُ اَلدُّنْيَا وَ نُحِبُّ أَنْ نُؤْتَاهَا فَقَالَ تُحِبُّ أَنْ تَصْنَعَ بِهَا مَا ذَا قَالَ أَعُودُ بِهَا عَلَى نَفْسِي وَ عِيَالِي وَ أَصِلُ بِهَا وَ أَتَصَدَّقُ بِهَا وَ أَحُجُّ وَ أَعْتَمِرُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ لَيْسَ هَذَا طَلَبَ اَلدُّنْيَا هَذَا طَلَبُ اَلْآخِرَةِ (وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۳۴). عبدالله بن ابی یعفور گفت: شخصی به امام صادق گ(ع) عرض کرد: به خدا سوگند ما در پی به دست آوردن دنیا تلاش می‌کنیم و دوست داریم به دنیا دست پیدا کنیم، حضرت فرمود: دوست داری با دنیا چه کاری انجام دهی؟ آن مرد گفت: با دنیا به خودم و به عیال تحت کفالتم رسیدگی کنم، و با آن به بستگانم کمک کنم و صله‌ی رحم انجام دهم، صدقه بدهم، به حج و به عمره بروم. پس امام صادق(ع) فرمود: این دنیاطلبی نیست، این آخرت طلبی است. ◽️آنچه مطلب فوق را تأیید می‌کند، توصیف سعه مسکن، به توانگری از سوی امیرالمؤمنین(ع) و همچنین در روایت نبوی(ص) که بهترین کمک در راه تقوای الهی را توانگری می‌داند. سید رضی در نهج البلاغه روایت می‌کند: ◽️و بَنَی رَجُلٌ مِنْ عُمَّالِهِ-أی امیرالمومنین (علیه السلام)- بنَاءً فَخْماً، فَقَالَ أَطْلَعَتِ الْوَرِقُ رُءُوسَهَا (نهج البلاغه، حکمت ۳۵۵) یکی از کارگزاران امیرالمؤمنین(ع) ساختمان مجلّلی ساخت، حضرت فرمود: توانگری از اینجا سر برآورده است. «ورق» به معنای نقره است که در اینجا مقصود پول است، یعنی پولداری در این مسکن مجلّل نشان داده شده و از اینجا سر برون آورده است. و کلینی به سند صحیح روایت کرده است: ◽️عنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : نِعْمَ اَلْعَوْنُ عَلَى تَقْوَى اَللَّهِ اَلْغِنَى (وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۲۹). بهترین یار در راه تقوای الهی، توانگری است. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۳۸-۱۴۰ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف: گپ | سروش | ایتا | تلگرام | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝مطلوبیت وسعت مسکن - بخش ششم ◻️وظیفه‌ی مدیریت عمران شهری در رابطه با وسعت مسکن ◽️از آنچه در روایات و ادله‌ی فوق الذکر مبنی براستحباب توسعه‌ی مسکن آمده است استفاده می‌شود، وظیفه‌ی مدیریت شهری فراهم ساختن فرصت و زمینه‌ی وسعت مسکن است؛ بنابراین در طراحی‌های شهری باید به این مهم توجه شود که فضای لازم برای مسکن فراخ، فراهم شود. ◽️این گفته که در شراط کنونی مسکن‌های وسیع امکان ندارد؛ زیرا خدمات مورد نیاز زندگی کنونی نمی‌تواند پاسخگوی چنین واحدهای مسکونی باشد، يا اینکه زمین به قدر کافی وجود ندارد يا آنکه هزینه‌ی خانه‌سازی به حدی بالا می‌رود که توان تأمین آن از عهده‌ی معمول خانواده‌ها بیرون است، سخنی غیر دقیق و اثرپذیرفته از فضای حاکم بر ذهنیت شکل گرفته در تمدن جاهلی غربی است. ◽️مگر در روستاهای فراوانی که در کشور خودمان داریم فراهم ساختن مسکن‌های واسع با تأمین خدمات، آن هم برای خانواده‌های روستایی که زندگی آنها يا متوسط يا پایین‌تر از حد متوسط است، امکان بلکه تحقق عینی نیافته است؟ باید توجه داشت که این بهانه‌ها عمدتاً برای توجیه تجاری سازی مسکن و پر کردن جیب سرمایه‌داران است، وگرنه بنابر آیه‌ی أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ (زمر: ۱۰) زمین خدا واسع و گسترده است. هزینه‌ی تأمین خدمات در شهرهای تشکیل شده از مسکن‌های فراخ با شهرهای دارای خانه‌های قفس مانند، با بافت‌های متراکم چندان تفاوتی ندارد. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۴۰ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف: گپ | سروش | ایتا | تلگرام | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝 اهمیت فضای سبز در عمران شهری - بخش دهم 🔸 ادامه‌ی قسمت دوم موارد استثناء حرمت قطع درخت • از روایات وارده، از ائمه‌ی معصومین علیه‌السلام مواردی به عنوان استثناء از قاعده‌ی کلی حرمت قطع درختان استفاده می‌شود: 🔸 اضطرار: اضطرار از جمله مواردی است که قطع درخت در آن مجاز شمرده شده، همانگونه که در روایت قبلی آمد: «وَ لاَ تَقْطَعُوا شَجَراً إِلاَّ أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَيْهَا» از سیاق روایت استفاده می‌شود که مراد از اضطرار آنجاست که جهاد با دشمن متوقف بر آن باشد؛ نظیر آنجا که دشمن با استفاده از درختان بخواهد علیه لشکر اسلام اقدامی کند يا آنکه با استفاده از درختان برای خود سپری ساخته و يا به طور کلی امنیتی ایجاد کند که مانع فعالیت لشکر اسلام بشود. این نوع اضطرار، اضطرار شرعی است؛ 🔸 يعنی در آنجا که تکلیف شرعی مهمتر از حفظ درختان در کار باشد، قطع درخت برای انجام آن تکلیف شرعیِ اهم مجاز خواهد بود. حال این سوال پیش می‌آید؛ 🔸 آیا اضطرار مذکور در روایت شامل موارد اضطرار عرفی نیز می‌شود؟ مثلاً در آنجا که کسی می‌خواهد خانه‌ای بسازد و ساختن خانه بر قطع درخت توقف دارد، آیا قطع درخت جایز است؟ پاسخ این است؛ 🔸 در آنجا که ساختن خانه مورد نیاز ضروری باشد؛ نظیر کسی که خانه ندارد و برای سکونت در مضیقه شدید قرار گرفته و جایی برای ساختن خانه مسکونی بجز محلی که درخت در آن وجود دارد نیست، در این صورت اضطرار عرفی صادق است و ظاهر این است که اضطراری که در روایت آمده شامل این مورد نیز می‌شود؛ لذا کسی که خانه‌ی مسکونی کافی دارد و برای کسب ثروت بیشتر می‌خواهد خانه‌سازی کند يا کسی که خانه ندارد؛ لکن زمین‌های دیگری برای خانه‌سازی وجود دارد که می‌تواند از آن زمین‌ها برای ساختن خانه استفاده کند، نمی‌تواند به بهانه‌ی خانه‌سازی يا هر نوع کار ساختمانی دیگر اقدام به قطع درخت کند. 📚 درس خارج فقه نظام عمران شهری | جلد ۱ | ص ۱۸۴-۱۸۵ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف در: تلگرام | ایتا | توییتر | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝 اهمیت فضای سبز در عمران شهری - بخش یازدهم 🔸 ادامه‌ی قسمت دوم موارد استثناء حرمت قطع درخت ۲. جایگزین سازی: از روایات استفاده می‌شود، مورد دیگری که قطع درخت در آن شرعاً مجاز است قطع درخت به منظور جایگزین سازی درختی دیگر است: 🔸 کلینی به سند صحیح روایت می‌کند: بزنطی گفت: از حضرت رضا علیه‌السلام پرسیدم حکم قطع درخت سدر را؟ فرمود: همانا امام موسی کاظم علیه‌السلام درخت سدری را قطع کرد، و بجای آن درخت انگور کاشت (وسائل الشیعه، ج۱۹، ص۳۹). ۳. انبوه درختان غیر مثمر: از جمله مواردی که قطع درخت در آن استثناء شده، مواردی است که درختان انبوه وجود دارد، به طوری که قطع درخت آسیبی به فضای سبز، يا به طور کلی موجب ضرر و آسیبی به منافع مردم نمی‌شود. 🔸 دلیل بر این مطلب موثقه‌ی عمار است: امام صادق علیه‌السلام فرمود: قطع درخت نخل نارواست، گفتم: پس درخت سدر؟ فرمود: اشکالی ندارد، در آنجا قطع درخت ممنوع و نارواست که در بادیه باشد؛ زیرا درخت در آنجا کم است، اما در اینجا که درخت سدر فراوان است، اشکالی ندارد (وسائل الشیعه، ج۱۹، ص۴۰). 🔸 از این روایت استفاده می‌شود در جایی که درختان فراوانی وجود دارد و قطع درخت آسیبی به منافع و مصالح عامه یا خاصه نمی‌زند، قطع درخت اشکالی ندارد. لکن این استثناء مخصوص درختان غیر مثمر یا درختانی شبیه درخت سدر است که از جمله درختان مثمر به شمار نمی‌آید؛ زیرا در این روایت از قطع درخت نخل نهی شده، و ظاهر این است که نهی مخصوص درخت نخل نیست، بلکه نهی از قطع نخل به دلیل مثمر بودن آن است. 🔸 از آنچه گفتیم نتیجه می‌گیریم: ➖ قطع درختان مثمر مطلقاً جایز نیست؛ مگر در صورت جایگزین سازی. ➖ قطع درختان غیر مثمر نیز جایز نیست؛ مگر در موارد انبوه درختان، آن هم در صورتی که قطع درخت موجب آسیب ضروری به منافع عمومی نگردد. 📚 فقه عمران شهری، آیت الله اراکی | ج ۱ | ص ۱۸۵-۱۸۶ #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف در: تلگرام | ایتا | توییتر | اینستاگرام

📌 دروس خارج فقه آیت الله اراکی 📝 لزوم رعایت حریم در ابنیه و مساکن - بخش اول • قسمت اول 🔸 از مجموع روایات وارده در باب حریم مساجد و مساکن و ابنیه استفاده می‌شود: رعایت حریم ابنیه و مساکن و سایر ساخت و سازها لازم است. در بسیاری موارد حداقل حریم معیّن شده است و در آنجا که میزان حریم به طور مخصوص معیّن نشده، میزان کلی که همان ضرر نرساندن به دیگران است به عنوان حریم کلی بیان گردیده است. 🔸 برای توضیح بیشتر این مبحث به سه موضوع می‌پردازیم: ➖ موضوع اول: اشاره‌ای است اجمالی به مواردی از «حریم» که در روایات به آن اشاره شده است؛ ▪️ حریم مسجد صدوق در خصال به سند صحیح روایت می‌کند: امام صادق علیه‌السلام به نقل از امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود؛ حریم مسجد چهل ذرع است و همسایگی مسجد چهل خانه از چهار سوی مسجد است (الخصال، ج۲، ص۵۴۴). ▪️ حریم مؤمن مراد از حریم مؤمن، فاصله‌ای است که در مجالس و مساجد بین مؤمن و مؤمنی دیگر باید رعایت شود. صدوق در من لایحضره الفقیه می‌فرماید: حریم مؤمن در تابستان يک باع حدود دو ذرع است و روایت شده به اندازه‌ی استخوان بین مچ و مَفصل بازو (من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۰۲). ▪️ حریم خانه کلینی به سند صحیح از امام صادق علیه‌السلام روایت می‌کند: مردی از انصار نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله شکایت برد که خانه‌ها او را احاطه کرده‌اند پیامبر فرمود؛ «اِرْفَعْ صَوْتَكَ» صدای خود را تا آنجا که می‌توانی بلند کن و از خدا بخواه برایت وسعت ایجاد کند (وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۰۰). 🔸 ظاهراً مراد از «اِرْفَعْ صَوْتَكَ»، دعاست، و دعا طلب توسعه از خداست. مراد از توسعه‌ای که در اینجا امر به طلب آن شده، طلب گشایش و توسعه نسبت به فاصله‌ی کمی که خانه‌های دیگر نسبت به خانه محل سکونت انصاری داشته‌اند، است. 🔸 امر به طلب توسعه و گشایش نسبت به فاصله‌ی کم خانه‌های دیگر، بر مطلوبیت شرعی فراخی محیط زندگی و فاصله‌ی مناسب بین خانه‌ها از نظر شارع مقدس دلالت دارد. 🔸 قدر متیقن[۱] از فاصله‌ای که بین خانه‌ها باید رعایت شود، میزان کلی عدم زیان به همسایه است، که شامل منع از هر نوع سلب آسایش يا ایجاد مزاحمت می‌شود؛ بنابراین لازم است در مهندسی شهری برای هر خانه‌ای نسبت به خانه‌ی دیگر، بلکه هر ساخت و سازی نسبت به ساخت و ساز دیگر، مقداری از حریم در نظر گرفت که مانع هرگونه ایجاد مزاحمت و سلب آسایش نسبت به همسایگان و مجاوران باشد. 📚 فقه عمران شهری، آیت الله اراکی ج ۱، ص ۱۱۱-۱۱۳ [۱] در هر موضوعی، مقداری که یقین داریم. #شهرسازی_اسلامی_ایرانی #معماری_اسلامی_ایرانی #فقه_شهرسازی #فقه_معماری 💠 واحد معماری و شهرسازی مصاف در: تلگرام | ایتا | توییتر | اینستاگرام