به مناسبت سال‌گرد شهادت آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری در 13 رجب 1327 ق. علّت اصلی #شکست_مشروطه: «در دستگاهِ طرف‌دار اسلام و حق، دو عیب اساسی بود: 1️⃣ فقدان #طرح_مشخص طرح مشخّصی نداشتند؛ #عدالت می‌خواستند، اما... چیز مدوّنِ آماده‌ئی نداشتند، بر خلاف مشروطه که یک چیز آمادۀ تجربه‌شده‌ئی بود که وسط گذاشتند. 2️⃣ #اختلاف در مسائل #غیراصولی سر چیزهای کم اهمیت، با هم اختلاف می‌کردند. این به نظر من نکتۀ خیلی مهمّی است. سر مسائلِ غیر اصولی با هم اختلاف می‌کردند. یقیناً سیّدعبدالله #بهبهانی و سیّدمحمّد #طباطبائی، غیر از #اسلام، چیز دیگری نمی‌خواستند، البته شیخ فضل‌الله، صریح و روشن و قاطع می‌گفت... آن دونفر هم حتماً همین را می‌خواستند منتها آنها پیش خودشان فکرمی‌کردند که حالا ممکن است از طریق همین مشروطه هم این معنا تأمین شود! با هم اختلاف کردند؛ نکردند بیایند بنشینند و خط مشخّصی را انتخاب کنند. و از آن طرف، آشنابودن آنها با روش‌های تبلیغاتی (به خاطر ارتباطشان با دستگاه‌های خارجی) موجب شد فضا آن‌قدر سنگین شود که دیگر کسی جرأت نکند اسم دین و دین‌داری را بیاورد! 📛 نتیجه این شد: مردمی که برای #دین حرکت کرده بودند و حاضر بودند برای دین، جان بدهند، احساس کردند که #فایده_ندارد، یعنی کاری که در بالا انجام می‌گیرد و تحقّق پیدا می‌کند، خواستۀ آنها نیست. به‌تدریج #سرد_شدند...» بیانات در دیدار جمعی از نویسندگان، 23/12/1378