"نکته‌ای در قافیه‌گزینی" اساس تعریف قالب‌های شعر سنتی بر کارکرد وزن و قافیه در آن‌هاست. نوع قرار گرفتن قافیه (به‌اجبار) و ردیف(به‌اختیار) است که مرز قالب‌های غزل و رباعی و قصیده و مسمط و غیره را مشخص می‌کند. اهمیت قافیه در شعر کهن به‌اندازه‌ای است که برخی از منتقدان شعر را صرفا سخن "موزون و مقفّی" دانسته‌اند و قافیه‌مندی را حتی مقدّم بر مخیّل‌بودن شعر تشخیص داده‌اند. هرچند کارکرد قافیه در شعرهای کهن و نو، سبک‌های مختلف و شعر رسمی یا عامیانه، تفاوت‌هایی دارد؛ برخی اصول موجود در قافیه گزینی است که شاعران، عمدتا به آن توجه دارند یا دست کم بر اساس علم قافیه به آن آگاهند. یکی از اصول قافیه‌گزینی، ضرورت تفکیک بین حروف اصلی و الحاقی قافیه است. به کلمات زیر توجه کنید: جنبش، کوشش، پویش، جوشش، آزمایش، نمایش، گزارش، تنش، پیچش، پوزش، کشش، سوزش، گرایش، بارش، پرسش، نرمش، پرش و هزاران واژه‌ی مشابه که از ترکیب "بن فعل و ِش" ساخته شده است. بسیاری از شاعران معاصر و برخی شاعران پس از سده‌ی نهم، به دلیل همسانی پایان این کلمات، از همه‌ی این ساخت‌ها به یک صورت در قافیه استفاده کرده‌اند؛ حال آنکه "ش" در تمام نمونه‌ها "حرف الحاقی" است و در زمان قافیه‌گزینی، اساس قرار نمی‌گیرند. از این زاویه، در نمونه‌های بالا پویش و جوشش را نمی‌توان هم‌قافیه کرد و نمونه‌گزینی صحیح قافیه‌ها به صورت زیر است: _ کوشش/ جوشش/پوشش و ... . _گرمایش/ نمایش/ گشایش/ نیایش و... . _سوزش/ پوزش/ فروزش و... . _پویش/ رویش/ گویش و ... . _گزارش/ بارش/ نگارش و ... . ادامه دارد #کارگاه_شعر #نقد #قافیه #حروف_الحاقی https://eitaa.com/mmparvizan

"نمونه‌ای از خطای قافیه‌ی الحاق" چنانکه پیش از این اشاره شد، در شعر برخی سده‌ها از جمله شاعران عصر صفوی، خطای کاربرد حروف الحاقی در جایگاه قافیه‌ی اصلی، به‌وفور دیده می‌شود. از آن جمله‌است غزل‌های ۱۸ و ۱۹ و ۲۰ از دیوان ملامحسن فیض کاشانی (ج۱، نشر اسوه) که چند بیت نمونه در ادامه آورده شده است: نکردیم کاری درین بندگی‌ها ندیدیم خیری ازین زندگی‌ها ازین زندگی‌ها نشد کام حاصل درین بندگی‌هاست شرمندگی‌ها (دیوان ص ۴۸۶) در ادامه‌ی این غزل، فیض اصول قافیه‌گزینی را رعایت نمی‌کند؛ چنانکه هیچ‌یک از کلمات قافیه، پس از حذف حروف الحاقی، نمی‌تواند قافیه‌ی صحیح باشد: بیا عشق! ویرانه کن صبر و طاقت که آسوده گردیم زآسودگی‌ها اگر هست خیری در آشفتگی‌هاست که آشفته‌تر باد آشفتگی‌ها ز زنگار عقل آینه‌ دل سیه شد خوشا سادگی‌ها و دیوانگی‌ها (همان) #عیوب_قافیه #حروف_الحاقی #فیض_کاشانی https://eitaa.com/mmparvizan