"تفاوت نقد ادبی و خلق ادبی" همواره در تاریخ ادبیات جهان، بین منتقدان و ادیبان در این‌سو و خالقان ادبی(نویسندگان و شاعران) در آن‌سو، اختلاف نظر و جدال بوده است. چخوف منتقدان را به خرمگس تشبیه می‌کند و رنه ولک در کتاب تاریخ نقد جدید، صدها نظر گوناگون و گاه متضاد در این حوزه مطرح کرده است. باید منصفانه گفت که متناسب با مکاتب ادبی مختلف و بوطیقاهای گوناگون، وضعیت و جایگاه نقد و آفرینش با هم متفاوت است. برای مثال در مکتب کلاسیسیم یا ادبیات بازگشت یا بر اساس تعریف کسانی چون: نظامی عروضی و شمس قیس رازی و دیگران، خلق ادبی با آموزش و آگاهی صورت می‌گیرد، بر این اساس منتقد ادیب می‌تواند پس از آموزش آیین و مقدمات نویسندگی و شاعری، خالقی توانمند باشد. نشانه‌های این نگره را در اشارات ابن سینا و اساس الاقتباس خواجه نصیر توسی و حدائق السحر رشید وطواط و کتاب‌های آیین دبیری و حتی بوطیقای ارسطو نیز می‌توان دید. اگر از نظر رمانتیک‌ها و سمبولیست‌ها و مکاتب ادبیِ انتزاع‌گرا بنگریم، فاصله‌ی نقد و خلق ادبی بسیار زیاد و به‌اندازه‌ی دره‌هایی عمیق و تودرتوست. فارغ از تایید یا تکذیب اين نگاه‌های مختلف در این یادداشت، باید گفت که قطعا جهان نقد و خلق تفاوت‌هایی جدی با هم دارد. هرچه به خلق ادبی اصیل نزدیک می‌شویم زمینه‌های ناخودآگاه و استعداد و جوشش افزونی می‌یابد و هرچه به ساحت نقد و ارزیابی و آموزش هنر وارد می‌شویم، دانش و کوشش و خودآگاه جدی می‌شود. پس در غالب موارد می‌توان گفت که منتقد دقیق و موفق حتما نباید خالق ادبی باشد و خالق نیز نباید نقد بداند. البته آفرینشگری منتقد برخی زوایای پنهان نقد را بر او گشوده می‌کند، همچنانکه دانش نویسنده یا شاعر می‌تواند برخی کاستی‌ها و آسیب‌های شعر یا داستان او را برطرف کند. از این منظر باید گفت که اغلب خالقان ادبی منتقد نیستند و اغلب منتقدان خالق. مگر اینکه بتوانند ساحت و مرزهای جداگانه‌ی هریک را بشناسند؛ چنانکه در مواردی استثنا از ادبیات معاصر چون: رضا براهنی و شفیعی کدکنی و تاحدودی میرصادقی و قیصر امین‌پور و دیگرانی هر دو سویه را با تفاوت اهمیت و موفقیت می‌توان دید. جز این باید گفت که عمق سویه‌های خودآگاه و ناخودآگاه در ادبیات داستانی و شعر متفاوت است. اگر هنر را آمیخته‌ای از فن و خلاقیت بدانیم، بُعد "فنی" اثر را منتقد می‌تواند بیاموزد و بیاموزاند اما بُعد خلقی اثر درونی و غیر آموختنی است. به قول سنایی: "عشق آمدنی بود نه آموختنی" تفاوت شعر و داستان نیز در همین است که شعر بُعد جوششی و درونی بیشتری دارد، پس کمتر آموزشی است و داستان بعد فنون و صناعتی غالبی دارد، پس آموزش‌پذیرتر است. بر این اساس هرچه آموزش‌پذیری در هنری برجسته‌تر شود، جایگاه نقد و اعتماد به منتقد در آن افزونی می‌یابد. گزاره‌ی پایانی آنکه در نقد ادبی تخصص و تکثر دیدگاه دو سویه‌ی جدی است. همچنین معنامندی و تعهد چیزی متفاوت با دانش ادبی و نقد و قوت اثر و فرم صحیح آن است. پس هر نویسنده یا شاعری نمی‌تواند در ساحت نقد و آموزش هنر صاحب صلاحیت باشد. #محمد_مرادی #شعر #داستان #نقد https://eitaa.com/mmparvizan

"ادبیات انقلاب/ انقلاب ادبی" چهارشنبه‌ی گذشته، آیین پایانی جشنواره‌ی سالانه‌ی ادبیات کودک و نوجوان شیراز، با معرفی نویسندگان برتر، در تالار حافظ شیراز برگزار شد و من، به سبب مسئولیت دانشگاهی مهمان و حاضر در این نشست بودم. به محض مشاهده‌ی برگزیدگان و مهمانان، به این فکر فرو رفتم که چرا نام نویسندگان کودک و نوجوان ادبیات انقلاب اسلامی(دست کم نویسندگان کاملا متصل به مفاهیم انقلابی) در فهرست برگزیدگان نیست. هرچند از نظر من، اگر دایره‌ی ادبیات انقلاب اسلامی را گسترش دهیم، بسیاری از این نویسندگان، خالق آثاری درخشان در حوزه‌ی ادبیات انقلاب اسلامی‌اند؛ با این‌حال در زیر به چند گزاره‌ در این حوزه اشاره خواهم کرد. ۱_ ادبیات انقلاب اسلامی را نمی‌توان صرفا به ادبیات دفاع مقدس یا ادبیات جنگ یا ادبیات مدافع انقلاب اسلامی محدود کرد؛ این تقلیل ظلمی نابخشودنی به ایران و انقلاب خواهد بود. ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیاتی است که در چارچوب زمان انقلاب اسلامی یا با حمایت مستقیم و غیرمستقیم آن یا در چارچوب نیازهای مربوط به مخاطبان آن خلق شده است. از آنجا که جهان کودکان و نوجوانان ایران عصر پس از انقلاب، ساحت‌های گوناگون معنوی، اعتقادی، سیاسی و اجتماعی و فردی دارد، هرگونه اثر را که جریان اندیشگانی پس از انقلاب رد نمی‌کند یا در چارچوب انسان ایرانی_ اسلامی می‌گنجد، ادبیات انقلاب اسلامی می‌توان دانست. ۲_ از میان برگزیدگان جشنواره، برخی چون هوشنگ مرادی کرمانی، علاوه بر سطح هنری آثارش، به‌خوبی توانسته‌ فرهنگ ایرانی را نیز در بسیاری از داستان‌های نوجوانانه‌ی خود، نمایندگی کند. پس به‌درستی او را می‌توان الگویی مناسب برای داستان نوجوان ایرانی پس از انقلاب دانست. عضویت او در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، خود موید همین جایگاه زبانی و معنوی اوست. فرهاد حسن‌زاده نیز در رمان "هستی" نوعی نگاه خاص به ادبیات جنگ را خلق کرده؛ نکته‌ای که اغلب منتقدان و پژوهشگران ادبیات را از حوزه‌های مختلف به تحسین این اثر، دست کم از منظر مواجهه‌ی نوجوان و جنگ بر انگیخته است. ۳_ نکته‌ی سوم در آثار برگزیده‌ی جشنواره، غلبه‌‌ی جنبه‌های فرمی و زبانی بر ابعاد معناگراست؛ زاویه‌ای که نقد برخی منتقدان ادبیات انقلاب اسلامی را از انتخاب برخی از این آثار بر انگیخته است. ضمن تایید این نکته که برخی از این نویسندگان، در کارنامه‌ی خود آثاری را خلق کرده‌اند که از منظرهای اندیشه‌های ایرانی_ اسلامی یا نگاه تربیتی به نوجوان، انتقادهایی جدی بر آن‌ها وارد است؛ باید دانست که از نظر فرمی و زبانی، همین نویسندگان، فاصله‌ای درخشان و بعید با بسیاری از نویسندگان ادبیات انقلاب اسلامی، با نگاه ایدئولوژی‌زده‌ی آن دارند. از آسیب‌های جریان رمان نوجوان انقلاب اسلامی، نخست ضعف زبانی و پلشتی واژگانی است، آسیبی که در آثار برگزیده کمتر دیده می‌شود. کمی تسلط نویسندگان ادبیات انقلاب بر امکانات زبان، نکته‌ای است که باید آن‌را جدی گرفت و برای بهبود آن کوشید. البته در آثار برخی نویسندگان چون: سید مهدی شجاعی و داوود امیریان و آثار نوجوان‌پسند رضا امیرخانی و گاه محمدرضا بایرامی، وسواس در انتخاب زبان تا حدودی دیده می‌شود. اما اگر داستان انقلاب را صرفا ادبیات داستانی خلق‌شده در ستایش شهیدان و قهرمانان وطن بدانیم، باید تصریح کرد که نویسندگان اغلب این آثار، درک درستی از خلق ادبی و داستان‌ نداشته‌اند. از دیگر کاستی‌های رمان نوجوان انقلاب، کمی توجه در انتخاب درون‌مایه‌‌هایی برای جهانی شدن و نبود تلاش برای جلب نظر مخاطب بین‌المللی است. علاوه بر این ایرادهای جدی در شخصیت‌پردازی و پیرنگ سست را در تعدادی از رمان‌های پرفروش این حوزه می‌توان دید که در این مجال به معرفی آن‌ها نمی‌پردازیم. ۴_ ادبیات اصیل انقلاب اسلامی، باید این حکمت از امیرمؤمنان را پیشِ چشم قراردهد که بزرگ‌ترین شاعر را منصفانه امرووالقیس نامید؛ هرچند از نظر معنا منتقد او بود. نویسندگان انقلابی باید به اعتبار عبارت "الحکمه ضاله المؤمن" به جای دخالت‌دادن نقدهای ایدئولوژیک در مباحث صناعتی و فرمی داستان، در آموختن مسائل زبانی، آغوش خود را بر تخصص نویسندگان دیگر شاخه‌ها بگشایند و به‌جای تلاش برای حذف جریان مقابل یا ردّ غیرمنصفانه‌ی آن، بکوشند ضمن حفظ جنبه‌های انقلابی و معنوی خود، فرم را بیاموزند و به‌جای خلق آثار شعارزده و زودمصرف، به خلق آثاری عمیق و جهانی بپردازند؛ چنانکه در دهه‌های اخیر کسانی چون: احمد دهقان و مجید قیصری و دیگران، توانسته‌اند به جلوه‌هایی از آن دست یابند؛ هرچند این دست نویسندگان نیز گاه با کوته‌نظری متهم به خروج از ادبیات انقلاب شده‌اند. سخن آخر اینکه "ادبیات انقلابی" در کنار تمام ویژگی‌های مثبت معنایی‌اش، به انقلابی ادبی نیازمند است که اگر به آن نگراید، در پستوی نقد ادبی فروکوفته خواهد شد. #محمد_مرادی #داستان https://eitaa.com/mmparvizan

"مجموعه‌برنامه‌های کنگره‌ی ملی شعر و داستان ایثار" کارگاه داستان‌نویسی ویژه‌ی نویسندگان نوقلم شهرستان‌های شمال فارس چهارشنبه، سی‌ام آبان‌ماه، ساعت ۱۴ اقلید مدرسان: استاد اکبر صحرایی و استاد حمید اکبرپور #بنیاد_شهید_و_امور_ایثارگران #بنیاد_شهید_استان_فارس #داستان #ادبیات_انقلاب https://eitaa.com/navideshahedfars https://eitaa.com/mmparvizan

"مجموعه‌برنامه‌های کنگره‌ی ملی شعر و داستان ایثار" کارگاه داستان‌نویسی ویژه‌ی نویسندگان نوقلم شهرستان‌های غرب فارس چهارشنبه، هفتم آذرماه، ساعت ۱۴ نورآباد با حضور استادان: محمد محمودی نورآبادی و میثم محمدی #بنیاد_شهید_و_امور_ایثارگران #بنیاد_شهید_استان_فارس #داستان #ادبیات_انقلاب https://eitaa.com/navideshahedfars https://eitaa.com/mmparvizan

"رابطه‌ی خلق ادبی و رانندگی" واضح است که هیچ پیوند مستقیمی میان آفرینش ادبی و رانندگی وجود ندارد؛ هرچند مضمون و تصویر رانندگی بارها در اشعار و داستان‌ها نمود یافته یا ممکن است شاعر یا نویسنده‌ای شعر یا بخشی از داستان خود را در حال رانندگی نوشته باشد. با این‌حال، تمثیلِ رانندگی می‌تواند راهگشای بسیاری از مباحث نقد ادبی باشد. درباره‌ی رابطه‌ی فرم و محتوا و جدایی یا یگانگی این‌دو، در نقد ادبی بسیار سخن گفته شده است. مباحثی شبیه این را در گفتگوهای مربوط به دوگانه‌ی ذهن و زبان نیز می‌توان دید. اگر فرم را به خودرو و محتوا/معنا را به سرنشین(راننده و اراده‌ی او) تشبیه کنیم؛ خواهیم دید که در زمان خلق ادبی، به‌هیچ عنوان نمی‌توان/یا نباید حائلی میان فرم و محتوا در نظر گرفت. همانگونه که در زمان رانندگی، جدا شدن راننده از خودرو به سانحه یا توقف می‌انجامد؛ جدادانستن این دو ساحت در زمان نوشتن داستان یا شعر نیز محصولی موفق نخواهد داشت. اما از زاویه‌ی آموزش و نقد شعر و داستان، لازم است و گاه باید، این دو ساحت را از هم گسست. اگر آموزش را حالت ماقبلی و نقد و نظارت را حالت مابعدی در تمثیل خلق ادبی_رانندگی، در نظر بگیرم، مشخص است که همانگونه که راننده یا مکانیک یا متخصص سخت‌افزاری خودرو، در خودآگاه آموزش می‌بیند، شاعر و نویسنده نیز در ساحتی جدا از معنا، برای فرم آموزش می‌پذیرد و همانگونه که آموزش ذهنیت و مهارت رانندگی جدا از مسئله‌ی شناخت خودرو است، در آموزش نیز این ساحت جدا از هم تعریف می‌شود. البته ممکن است، فردی توانایی آموزش در ساحت‌های مختلف رانندگی/خلق ادبی را داشته باشد؛ اما آموزشگر داستان/شعر به‌ویژه در ساحت فرم، ضرورتا نمی‌تواند شاعر یا نویسنده باشد. منتقد ادبی نیز چون مامور راهنمایی و رانندگی یا متخصصان رانندگی، مسئول نظارت بر رانندگی/خلق ادبی است. چه‌بسا ناظران رانندگی که خود رانندگان خوبی نباشند یا اصلا رانندگی عملی ندانند یا بسیارند طراحان خودرو که خود گواهینامه نگرفته‌اند. هرچند حالت آرمانی، همراهی این ساحت‌هاست، در اغلب موارد این اتفاق نمی‌افتد و این‌نکته، به دلیل تفاوت ماهیتی خلق ادبی/نقد_آموزش ادبی است. منتقد رفتار و مهارت خالق(راننده) یا وضعیت خودرو را (در جایگاه متخصص) بررسی می‌کند و آن را برای بهبود به خالق اطلاع می‌دهد یا دست به تعمیر آن می‌زند. نکته‌ی پایانی درباره‌ی جداناپذیری فرم و محتوا در زمان خلق ادبی(نه آموزش و نقد آن)، این است که شعر چون رانندگی سرعت است. سریع آغاز می‌شود و زود به پایان می‌رسد. شاعر در طول رانندگی مجال ندارد از ماشین پیاده شود یا برای بررسی فرم دست به کار شود که در این صورت دیر به خط پایان می‌رسد و بازنده خواهد بود. اما داستان حالت بسط بیشتری دارد و شبیه رانندگی استقامت بیابان یا رانندگی چندمرحله‌ای و طولانی است. پس نویسنده‌ی داستان، در طول مسیر خلق ادبی، به‌نیاز، گاه خودرو را متوقف می‌کند و پس از معاینه‌ی آن(فرم) و شنیدن نظر متخصصان، به مسیر ادامه می‌دهد. #نقد_ادبی #داستان #شعر پرویزن(نقدها و اشعار محمد مرادی) https://eitaa.com/mmparvizan

"پیش‌برنامه‌ی نهمین کنگره‌ی ملی شعر و داستان ایثار" کارگاه مجازی آموزش داستان‌نویسی با نگاهی نو به داستان با حضور استاد مجید قیصری شنبه ۲۴ آذرماه ۱۴۰۳ ساعت ۱۷:۳۰تا ۲۰ لینک ثبت نام در کارگاه مجازی آموزش داستان نویسی: کارگاه برای شرکت همه‌ی علاقه‌مندان آزاد و رایگان است. https://digiform.ir/w24bb4157  #داستان #ادبیات_انقلاب https://eitaa.com/mmparvizan