"به بهانهی تجدید دیدار مازندران"
صائب تبریزی از پرکارترین شاعران سدهی یازدهم است که صورت منتشرشدهی دیوان او به همت محمد قهرمان (بیش از ۷ هزار غزل)، بهترین حجّت برای این پرکاری و طبع جوشان است.
تنوعطلبی صائب در خلق مفاهیم و مضامین، سببشده او در کاربرد ردیفهای اسمی و چندکلمهای نیز تجربههایی متمایز با دیگران، عرضه کند.
یکی از تمایزهای شاعری صائب در کاربرد ردیف، انعکاس نام مکانها و شهرها، در دیوان اوست. در زیر شعری از او در وصف مازنداران به دوستان آن دیار تقدیم میشود با امید سرسبزی و سرزندگی همیشگی آن:
کرد تا پابوس اشرف کشور مازندران
زین شرف بر ابر میساید سر مازندران
از برای توتیا نتوان غباری یافتن
گر بگردی چون صبا سرتاسر مازندران
غوطه چون آیینه در زنگار خجلت داده است
چرخ اخضر را زمین اخضر مازندران
جامه بر تن سبز چون سرو و صنوبر میکند
زاهدان خشک را ابرِ ترِ مازندران
گر چه از ابرست دایم آفتابش در نقاب
مهر تابان است هر نیلوفر مازندران
چون سواد چشم عاشق، در خزان و نوبهار
نیست بیابر تری بوم و بر مازندران
همچو پای سرو هیهات است بیرون آمدن
پای هر کس شد به گل در کشور مازندران
دامها از سیرچشمی خواب راحت میکنند
از هجوم صید در بوم و بر مازندران
بس که میبارد طراوت از نسیم صبح او
شستهرو از خواب خیزد دلبر مازندران
تا چه مطلب در نظر دارد، که در سال دراز
آتش از نارنج سوزد در سر مازندران
غیر ازین کز بس طراوت آب در می میکند
نیست عیبی در هوای کشور مازندران
غوطه در آب گهر زد چون رگ ابر بهار
کلک صائب گشت تا مدحتگر مازندران
پ.ن: این شعر گویا در ستایش شاه عباس دوم سروده شده است.
#صائب
#مازندران_شناسی
#سفرنامه_مازندران
@mmparvizan
"طبرسی/ طبری: یک یادآوری کوتاه"
طبرستان در جایگاه مکانی جغرافیایی_ فرهنگی ( تقریبا میانهی کوههای البرز و خزر) از دیرباز در ادبیات فارسی بازنمود داشته است. در اشعار کهن فارسی و متون نثر، بارها به این مکان یا اشخاص نامور برخاسته از آن اشاره شده و تقریبا در غالب نمونهها، افراد متنسب به این دیار را با صفت طبری (tabari) نام بردهاند؛ هرچند بهندرت از صفت طبرستانی (tabarestani) هم برای ناموران و منسوبان آن استفاده شده است.
ابوجریر طبری و بوزرعه طبری از پرتکرارترین نامهای مربوط به این دیار در کتابهای تاریخی_ عرفانیاند. علاوه بر آن، در ترکیبهایی چون: بنفشهی طبری، لالهی طبری، بید طبری، دستار طبری و...، بارها به این صفت اشاره شده است.
در سدههای اخیر، برخی مورخان و رجلشناسان با تلفظ طبرَسی (tabarsi)، از افرادی منتسب به این محدوده نام بردهاند. عمدهی کسانی که با لقب طبرسی به معنای منتسب به طبرستان یا مازندران مشهور شدهاند؛ دانشمندان و رجال سدههای اخیرند؛ حال آنکه در متون کهن، این نوع کاربرد برای آن وجود ندارد. حتی در حدیثی نقلشده در کتابهای متاخر، یکی از علائم ظهور کشتهشدن شیخ طبرسی مطرح شده که برخی مفسران آن را منطبق با شیخ فضلالله نوری دانستهاند؛ حال آنکه از نظر منطق لغوی و پیشینه این کاربرد موجّه نیست.
از مشهورترین منتسبان به صفت "طبرسی" مفسر بزرگ شیعی قرن ۴ و ۵، شیخ طبرسی است که قاعدتا تلفظ صحیح شهرت او طبرِسی (tabresi) به معنای اهل تفرش است (بنگرید به دهخدا و مقالات مربوط به تفرش و شیخ طبرسی) که این نکته، موید متاخر یا خطابودن بودن رواج صفت طبرسی به جای طبری است.
#طبرستان
#مازندران_شناسی
#سفرنامه_مازندران
@mmparvizan