▫️بسم الله الرحمن الرحیم▫️
📌آشنایی با نظام جامع اندیشه اسلامی
🔰بخش اول: جایگاه و تعریف نظام اندیشه
🔸 معرفت اسلامی متشکل از اجزا و عناصر مفهومی و تصدیقی بسیار متکثر و متنوعی است و هریک از این گزارهها به تنهایی ارزشمند و مهم هستند.
❓ اما آیا تمام این معارف و عناصر مفهومی و تصدیقی در درجه یکسانی قرار دارند و همه آنها در یک سطح و در یک لایه هستند؟
👈🏼 در پاسخ باید گفت: خیر، بلکه در میان این معارف سلسله مراتب برقرار است. برخی اهم و برخی مهم؛ برخی اصل و برخی فروع؛ برخی مبنا و برخی نتیجهاند. بنابراین نوعی از #درجهبندی_معارف و عناصر دینی برخوردار است و در معرفت دینی باید به این سلسله مراتب و روابط میانآنها توجه کرد و الا به کشکولینگری و با سطحیانگاری و تقلیلگرایی در دین کشیده میشود.
این نکته در قرآن کريم با دوگانه محکم و متشابه آمده است. محکمات اندیشههای زیربنایی هستند که به متشابهات معنا، جهت و نظم میدهند.
مطلب دیگر اینکه اگر این درجهبندی بیچارچوب باشد تفسیر به رای و انحراف را در پی دارد اما معارف و عناصر دینی در عین درجهبندی در یک شبکه منسجم قرار دارند و ملاک هایی برای تشخیص اصل از فرع وجود دارد.
❓آیا این درجهبندی ملاکی دارد یا دلبخواهیست ؟ به عبارت دیگر ملاک این تشخیص چیست؟
👈🏼 براساس قرآن باید #محکمات را مبنای متشابهات قرار داد. محکمات همان #زیربناهای معرفت دینی هستند و اصول و بنیان اندیشه را تشکیل میدهند که به اجزا و عناصر دین و ساختار و سلوک زندگی دینی معنا، جهت، نظم میدهد.
تعریف محکمات: مفاهیم و قضایایی که
1⃣ثابت و ناظر به واقعیت
2⃣مستدل و یقینی
3⃣عمومی و شامل
هستند و به دیگر گزاره ها معنا، جهت و نظم میدهند.
مثال: تفسیر آیه «ید الله فوق ایدیهم» از طریق آیه محکم «لیس کمثله شیء»
🔸در نظام جامع اندیشه محکمات و اصول اسلام براساس آراء متفکران انقلاب اسلامی مشخص میشوند و به میدان عمل امتداد پیدا میکنند. هدف نظام اندیشه استخراج جدول ضرب اجتهادیست که اساس معرفت دینی و کشف نظریههای اسلام در عرصههای علمی و عملی است.
🔸سطوح نظام اندیشه:
۱. مبانی اعتقادی=> معرفت شناسی ، هستی شناسی، انسان شناسی
۲. نظامات رفتاری=> نظام اخلاقی، نظام خانوادگی، نظام اجتماعی.
۳. تطبیقات میدان رفتاری=> (تطبیق اصول و مبانی در متن زندگی) گذشته، حال و آینده.
صورت بندی کل این مجموعه #جدولضرب معرفتی برای حل پرسشهای علمی و تنظیم معادلات رفتاری ماست. تا بر این اساس محنوع رفتارهای ما متناسب با میدان عمل و موقف تاریخی ما سازماندهی شود.
🔹نقش نظام اندیشه در چهار عرصه رفتاری:
۱. عرصهی شاکله و شخصیت انسان:=> نظم شخصیتی
۲. عرصهی فرهنگ و اجتماع => نظم شناختی
۳. عرصهی علم و دانش و تخصص => نظم دانشی و تخصصی
۴. عرصهی تمدن و حضور بین المللی=> نظم تمدنی
✍تقریر و نگارش : محمد محسن امامی
@mohkamatqom