کسی دارای روح بزرگ بشود، خواه ناخواه تن او به زحمت و رنج می‏‌افتد. تنها آن تن‏‌ها و بدن‌هایی از آسایش کامل و احیاناً عمر دراز، خواب‌های بسیار راحت، خوراک‌های بسیار لذیذ و این گونه چیزها بهره‌مند می‌شوند که دارای روح‌های حقیر و کوچکند. اما افرادی که روح بزرگ دارند، همین‏ بزرگی روح آنها سبب رنج تن آنها و احیاناً کوتاهی عمر آنها می‌شود، سبب بیماری‌های تن آنها می‌شود. (آزادی‌معنوی، ص۱۹۵) @motahari_nab

آیا جبر اجتماع بر انسان حاکم است؟ یک وقت انسان حالت یک خسی و خاشاکی را پیدا می‌کند که در سیلی افتاده و این سیل به هرطرف که می‌رود، او را با خودش می‌برد. شک ندارد که جامعه حکم یک سیل را دارد و افراد را با خود از این طرف به آن طرف می‌کشاند، ولی این‌جور هم نیست که جبر مطلق باشد. محیط و جامعه و اوضاع اجتماعی به طور جبر مطلق بر انسان حکمفرما نیست؛ یعنی چنین نیست که انسان نتواند در این سیلْ خودش برای خودش هیچ گونه تصمیمی بگیرد، جایش را عوض کند و حتی مسیر خود را برخلاف مسیر آن انتخاب کند؛ بلکه می‌تواند در این آبی که جاری است و خود به خود افراد را حرکت می‌دهد، سیر را در خلاف جهت مسیر این آب قرار بدهد و احیاناً در سرنوشت این سیل تأثیر ببخشد و آن را در مسیر دیگر بیندازد. (تعلیم‌وتربیت‌دراسلام، ص۲۵۵_۲۵۶) @motahari_nab

انسان کامل یعنی انسانی که حوادث روی او اثر نمی‌گذارد. علی(علیه السلام) آن کسی است که مراحل و مراتب اجتماعی را از پایین ترین شغل از جنبه اقتصادی مثل عملگی‌ تا عالیترین مناصب اجتماعی که زمامداری و خلافت است طی کرده است. علی الوردی می‌گوید: علی(علیه‌السلام) فلسفه کارل مارکس را نقض کرد، برای اینکه علی در کوخ همان جور زندگی می‌کرد که در کاخ، و در کاخ‌ همان‌طور زندگی می‌کرد که در کوخ؛ یعنی علی(علیه‌السلام) در پُست عملگی همان‌طور فکر می‌کند که در پست خلافت. (انسان‌کامل، ص۱۲۳) @motahari_nab

عقیده ممکن است ناشی از تفکر باشد و ممکن است ناشی از تقلید یا وهم یا تلقین و یا هزاران چیز دیگر باشد. عقایدی که ناشی از عقل و فکر نیست، صرفاً انعقاد روحی است یعنی بستگی و زنجیر روحی است. اسلام هرگز اجازه نمی‌دهد یک زنجیر به دست و پای کسی باشد ولو آن زنجیر را خودش با دست مبارک خودش بسته باشد. (سیری‌درسیره‌نبوی، ص۲۲۱) @motahari_nab

بسیاری از این خیالاتی که ما می‌کنیم اشتباه است. بعضی از افراد عذرهای بسیاری از کسانی را که روزه می‌خورند قبول ندارند، می‌گویند روزه خورهایی که به بهانه اینکه مریضند روزه نمی‌گیرند، چون روزه نمی‌گیرند ضعیف می‌شوند و چون ضعیف‏ می‌شوند این ضعفشان را مانع روزه گرفتن می‌‏پندارند. این حماقت است که کسی بگوید روزه از نیروی کار می‌کاهد. (اسلام‌ونیازهای‌زمان، ج۱، ص۵۳) @motahari_nab

«جمهوری اسلامی» یعنی حکومتی که شکل آن انتخاب حاکم است از طرف عامه مردم برای مدت موقت و نه شکل موروثی، و محتوای آن اسلامی است یعنی بر اساس معیارها و موازین اسلامی است. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۲۵۴) @motahari_nab

سیزده بدر واقعی ما این است که از خودمان بیرون بیاییم، از خانه‌های تنگ و تاریک افکار خرافی خودمان به صحرای دانش و بینش خارج شویم، از ملکات پست خودمان خارج شویم، از اعمال زشت خودمان که مانند تار عنکبوت دور ما تنیده است خارج شویم. (یادداشت‏ های استاد مطهری، ج ‏۶، ص۱۳۱) @motahari_nab

روزه خواری علنی، هتک حرمت اسلام است. این عمل یعنی فحش دادن به قرآن، یعنی فحش دادن به پیغمبر اسلام. اگر می‌خواهی روزه بخوری برو در خانه‌ات بخور. اگر روزه را در خانه‌ات بخوری یک گناه کبیره کرده‌ای ولی وقتی روزه را علنی در خیابان‌ها می‌خوری، علاوه بر اینکه روزه خواری، فحش هم به اسلام داده‌ای. (آزادی‌معنوی، ص۱۳۷_۱۳۸) @motahari_nab

اینکه در اسلام به مسئله‌ نیت تا این اندازه توجه شده، برای جلوگیری از این است که عبادت‌ها آنچنان عادت نشود که به واسطه عادت، به یک کار طبیعی و غیر ارادی و غیر فکری و غیر هدفی و کارِ بدون توجه -که هدف درک نشود و فقط به پیکر عمل توجه گردد- تبدیل شود. (تعلیم‌وتربیت‌دراسلام، ص۱۳۴) @motahari_nab

در قرآن صحبت نفس کشی نداریم. اصلا نفس کشی به معنای اینکه نفس به راستی کشته شود ولو هواهای نفس، ولو همان تمایلات نفسانی که در انسان هست، امکان ندارد؛ آنهایی هم که گمان می‌کنند نفس را کشته‌اند یعنی آن را معدوم و اعدام کرده‌اند، اشتباه کرده‌اند، همان نفس‌های کشته در شعور باطنشان مشغول فعالیت است. اسلام طرفدار رام کردن، مطیع کردن و ورزش دادن نفس است. (خاتمیت، ص۱۵۷) @motahari_nab

ماه رمضان از شعارهای اسلامی است و باید تعظیم شود، باید وضع اجتماع و بازار مسلمین طوری باشد که نمودار باشد که مهمان جدیدی بر آنها وارد شده و به احترام آن مهمان در خیابان و کوچه و مسجدها و خانه‌های آنها تغییری پیدا شده. باید خانه مسلمان طوری باشد که نه تنها بچه‌های کوچک حس کنند که پدر و مادرشان ناهار نمی‌خورند، بلکه حس کنند مهمانی در خانه آنها آمده. خوب است در اول افطار آنها را وادار به دعا کنند و با خودشان هماهنگ سازند. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۲۰۴) @motahari_nab

زهد در اسلام قوّت و قدرت روحی است. با این قوّت و قدرت روحی، مال و ثروت دنیا که قدرت دیگری است نه تنها به شما صدمه نمی‌زند بلکه در خدمت شما قرار می‌گیرد. (احیای‌تفکراسلامی، ص۶۲_۶۳) @motahari_nab