❖ رابطه اعتبار ملکیت و تمدن از منظر امام خمینی (ره) "تفاوت دیدگاه اعتبار ملکیت از منظر امام و علامه" 📝 #یادداشت • مرحوم امام خمینی در کتاب «البیع» مباحث عمیق و ارزشمندی دربارۀ اعتبار ملکیت مطرح کرده‌اند. این مباحث اگرچه پراکنده و در مواضع مختلفی بیان شده‌اند، اما از جمله نکات مهمی که ایشان به آن پرداخته‌اند، این است که در اعتبار ملکیت، عرف چه چیزی را به عنوان حد و مرز ملکیت تعیین کرده است؟ در این زمینه، برخی از اندیشمندان معتقدند که عرف، ملکیت را از مقولۀ «جِدّه» یا «اضافه» اعتبار کرده است، و برخی دیگر ملکیت را از نوع «اضافۀ اشراقی» می‌دانند (چنان‌که مرحوم علامه طباطبایی در کتاب «نهایه» بدان اشاره کرده‌اند). اما مرحوم امام خمینی با هر دو دیدگاه مخالف است و می‌فرمایند: • «ملکیت اعتباری، هرچند شبیه به مقولۀ جِدّه یا اضافه است، اما این‌که اعتبار آن تابع مقوله باشد ثابت نیست؛ بلکه خلاف آن ثابت است. زیرا اعتبار ملکیت از سوی جوامع در آغاز تمدن‌سازی صورت گرفته است، در حالی که در آن دوران، هنوز مباحث فلسفی و اصطلاحات مربوط به مقولات و کشف حقایق شکل نگرفته بود. حتی امروز نیز در اعتبار ملکیت توسط عقلاء، هیچ توجهی به مقولاتی مانند جِدّه یا اضافه وجود ندارد.» (ترجمه کتاب البیع، ج ۱، ص ۱۵۱) • ایشان بر این باورند که ملکیت یکی از نخستین اعتباراتی است که بشر در فرآیند تمدن‌سازی به آن نیاز داشته است. بنابراین، اعتبار ملکیت به دوران‌های اولیۀ تمدن بشری بازمی‌گردد، در حالی که در آن زمان، مباحث فلسفی و درک مقولات هنوز شکل نگرفته بود. از این رو، نمی‌توان ملکیت را اعتباری برگرفته از مقولات فلسفی دانست. • علاوه بر این، امام خمینی این دیدگاه را که ملکیت از امور ذات‌تشکیک باشد نیز رد می‌کنند و می‌فرمایند: اگر ملکیت از امور ذات‌تشکیک بود، می‌بایست مانند نور، دارای عرض عریضی باشد و در برخی مراتب، شدت بیشتری نسبت به مراتب دیگر داشته باشد. در حالی که ملکیت از امور متواطی است و صدق آن در جایی شدیدتر از جای دیگر نیست. تنها تفاوت موجود در ملکیت، میان زوال و عدم زوال آن است، اما ملکیت شدت و ضعفی ندارد و این‌گونه نیست که شخصی نسبت به فردی مالک باشد و نسبت به دیگری مالک‌تر. • نکتۀ مهمی که در این بحث برای ما حائز اهمیت است، رابطۀ میان مسئلۀ تمدن و ملکیت است که مرحوم امام خمینی آن را از ارکان تمدن می‌دانند. این نکته‌ای است که مرحوم علامه طباطبایی نیز در کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» به آن اشاره کرده و ملکیت را از اعتبارات بعد الاجتماع و از فروعات اختصاص شمرده‌اند. 💠 ع.الف؛ گاه نوشت های یک سهایی ـــــــــــــــ #اصول_فقه #اعتباریات #امام_خمینی #ملکیت _________________________________ مدرسه علوم انسانی اسلامی ❞ سها ❝ ༺ https://eitaa.com/msoha_ir ༻