🌀 اهمیت پرداختن به نفس 🔰 انسان موجودی دو بُعدی یا دو ساحتی است. یک ساحت وجودی‌اش جسم و بدن اوست و ساحت دیگر که اصل و اساس اوست روح و نفس اوست. امام على علیه‌السلام فرموده است أصلُ الإنسانِ لُبُّهُ. ❓این که روح آیا همان نفس است یا خیر در جای دیگر پرداخته می‌شود. هرچند دو مفهوم نفس و روح متفاوت هستند ولى در مورد انسان با روح تطبيق داده مى‌شود و دو حقیقت از یک وجود محسوب می‌شوند. 🩺 توجه به جسم لازم است اما کافی نیست. اگر انسان تنها به ساحت جسمانی خود توجه نماید در حد حیوانیت متوقف می‌شود. همان‌طور که توجه به سلامتی و بیماری‌های جسم مهم است، شناخت عوامل سلامت و بیماری روح و نفس به‌مراتب مهم‌تر است؛ چرا که نفس و روح آدمی ابدی و همیشگی است و هیچ‌گاه فنا و نابودی ندارد و از این‌ جهت زندگی ابدی انسان وابسته به آن است. 🏗 انسان در طول عمر کوتاه خود در این دنیا همچنانی که در حال ساختِ بدن خود است و بدن‌سازی می‌کند به ساخت نفس خود نیز مشغول است. مَلَکات انسان در نفس او حکاکی و ذخیره می‌شود. مَلَکات به معنای اموری (افعال، باورهایی) است که در نفس ما راسخ شده‌اند. یعنی در زندگی به‌آسانی از ما سر می‌زند و آن‌ها را انجام می‌دهیم. ⚠️ بزرگان می‌گویند انسان با آخرین ملکات خود از دنیا می‌رود. یعنی آن ملکاتْ بدنِ برزخی او و شکل و صورتِ برزخی او را تشکیل می‌دهند و می‌سازد. اگر انسان در دنیا به امراض روحی و نفسانی توجه نکند مطابق آیات و روایات و مشاهدات عارفان به‌صورت حیوان برانگیخته می‌شود. 🔗 ادامه دارد... 🔖 برگرفته از سلسله جلسات نفس‌شناسی حجت‌الاسلام شمشیری 🏷 #نفس‌شناسی 🔆 مؤسسه معنویت تمدن‌ساز 🆔 @mtsaz_ir

🌀 نفس یا روح؟ 🖇 گفته شد که انسان موجودی دوبعدی است که اساس او نفس اوست و این جهت باید عوامل سلامت بخش و بیماری‌زای آن را بشناسد تا در مراحل بعدی زندگی خود در برزخ و قیامت گرفتار نشود. تنها انسان‌های مادی‌گرا و دارای تفکرات حس‌گرایی هستند که تمام تلاش خود را معطوف به توجه به بدن کرده و از ساحت روحانی خود غافل هستند. 🔰 ما یک بدن داریم که با انعقاد نطفه ایجاد می‌شود و شروع به رشد کردن می‌کند و وارد رشد نباتی و حیوانی و... می‌شود و از طرفی دیگر یک نفس یا همان روح داریم که این دو یکی هستند؛ بنابراین ما موجودی دو ساحتی هستیم. ✨ قرآن هم به این حقیقت اشاره می‌کند که انسان ابتدا نطفه و بعد عَلَقَة و بعد مُضْغَة است. یعنی ابتدا نطفه است و بعد خون بسته و بعد گوشت می‌شود و یا به تعبیری دیگر نطفه و بعد خون بسته و بعد استخوان و بعد بر آن استخوان گوشت می‌پوشاند و بعد حدوداً در چهارماهگی روح را در او می‌دمد و بعد این طفل به دنیا می‌آید و رشد می‌کند و بزرگ می‌شود و در یک سِنی هم جسمش می‌میرد و با مرگ، روح یا نفس او به برزخ می‌رود و آن روح و نفس نامیرا هست و هیچ‌وقت نمی‌میرد. • ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ. • ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ. • هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخًا وَ مِنكُمْ مَنْ يُتَوَفَّىٰ مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا أَجَلًا مُسَمًّى وَ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ. • أَ لَمْ يَكُ نُطْفَةً مِنْ مَنِيٍّ يُمْنَىٰ | ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّىٰ. ⁉️ تا اینجا متوجه شدیم که ما دو ساحتِ میرا و نامیرا داریم. ولی هنوز جواب سؤال را متوجه نشدیم که آن ساحت نامیرا اسمش نفس است یا روح؟ و اینکه چرا در قرآن و روایات همیشه از روح به نیکی یاد شده است اما از نفس عمدتاً به بدی. اگر ما دوساحتی هستیم پس چرا با سه واژه روبرو هستیم؟ جسم، نفس و روح. ‼️ توضیح مطلب این است که ما یک ساحت جسمانی داریم و یک ساحت روحانی یا مجرد. مجرد به معنای بریده شدۀ از ماده است. یعنی آن ساحتِ دوم که اصل و حقیقت ما است غیرمادی است. حالا می‌خواهیم بحث کنیم که از این ساحتِ غیرمادی چرا تعبیر به نفس یا روح شده است. 📏 این ساحت مجرد و غیرمادی یک حدِ پایین دارد که اسمش نفس است و یک حد بالا و صعودی دارد که اسمش روح است. از نظر بزرگان فلسفه و عرفان، نفس جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء است. یعنی حقیقتی است که از نطفه شروع می‌شود و در ادامه با اشتداد وجودی به موجودی مجرد تبدیل می‌شود و پس از آن نیز قابلیت استکمال وجودی دارد. 🔗 ادامه دارد... 🔖 برگرفته از سلسله جلسات نفس‌شناسی حجت‌الاسلام شمشیری 🏷 #نفس‌شناسی 🔆 مؤسسه معنویت تمدن‌ساز 🆔 @mtsaz_ir

🌀 چاره‌ای جز مبارزه با نفس نیست 🔰 خلقتِ نفس به‌گونه‌ای است که با وجود مزاحمت‌های او در درون و شیطانْ در بیرون از وجودِ انسان، کمال معنا پیدا می‌کند. یعنی کمال بدون موانع، بی‌معناست. 🔍 از این جهت در روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام همواره توصیه به مبارزه با نفس شده است و هیچگاه توصیه به سازش با آن دیده نمی‌شود. 📌 برخی تعابیر روایی به این نحو است. 🛡 ۱. غلبه بر نفس ● رسول‌اللهِ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم: الشَّدِیدُ مَنْ غَلَبَ نَفْسَهُ؛ توانمند کسی است که بر نفس خویش چیره شده باشد. 🛡 ۲. کشتن نفس ● امام علی‌علیه‌السلام:قد أحیا عَقلَهُ و أماتَ نَفسَهُ؛ همانا خرد خویش را زنده گردانْد و نفس خود را میراند. ● کشتن نفس و میراندن آن به چه معناست؟ ● استاد مطهری رضوان‌الله‌‌تعالی‌علیه در باب میراندن نفس می‌گوید: ● کشتن نفس و نفس کشی یک تعبیر رایج و شایعی شده. ولی توجه دقیق در کلمات بزرگان می‌رساند که مقصود آنها از کشتن نفس شکنجه‌دادن و زجردادن تا حدی که قوای نفس به کلی تحلیل برود نیست، بلکه مقصودشان موت نسبی است؛ یعنی تکامل، همان طوری که مولوی مراتب موت و حیات را در اشعار معروف خود بیان می‌کند و می‌گوید: از جمادی مردم و نامی شدم از نما مردم ز حیوان سر زدم. 🛡 ۳. جهاد با نفس ● روایاتش فراوان است برای نمونه: اجعَلْ نفسَکَ عَدُوّا تُجاهِدُهُ؛ نفْس خود را دشمنی دان که با آن جهاد می‌کنی. 🛡 ۴. تأدیب نفس؛ ● تَوَلَّوا مِن أنفُسِکُم تأدیب‌ها وَ اعدِلوا بِها عَن ضَرَاوَةِ عاداتِها؛ ای مردم! تربیت نفس‌های خود را به عهده گیرید و آنها را از آزمندی و ولع عادت‌هایشان باز دارید. 🛡 ۵. مربی‌گری نفس ● مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مؤدب‌ها، أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ؛ کسی که آموزگار و ادب‌کننده خویش است، سزاوارتر به تعظیم است، از آنکه آموزگار و ادب‌کننده مردم است. 🛡 ۶. معرفت نفس ● معرفةُ النفسِ اَنْفَعُ المعارف؛ شناخت نفس سودمندترین شناخت‌هاست. ● مَن عرف نفسه فقد عرف ربه؛ کسی که نفس خودش را شناخت، پروردگار خودش را می‌شناسد. ● غایَةُ المَعرِفَةِ أن یَعرِفَ المَرءُ نَفسَهُ؛ نهایت معرفت این است که آدمی خود را بشناسد. 🛡 ۷. مُخالَفَةُ النَّفسِ ● فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ الطَّرِیقُ إِلَی مُوَافَقَةِ الْحَقِّ قَالَ مُخَالَفَةُ النَّفْس؛ ای رسول خدا! راه سازگاری با حق چگونه است؟ فرمود: ناسازگاری با نفْس. 🛡 ۸. ریاضَة النَّفْسِ ● الشَّریعَة ریاضَة النَّفْسِ؛ شریعت، ریاضت نفس است. 🛡 ۹. عداوت با نفس ● وَ اجْعَلْ نَفْسَکَ عَدُوّاً تُجَاهِدُهُ. 🛡 ۱۰. طبابت نفس ● إِنَّکَ قَدْ جُعِلْتَ طَبِیبَ نَفْسِکَ. 🛡 ۱۱. عادت‌زدایی از نفس ● وَ اعْدِلُوا بِهَا عَنْ ضَرَاوَةِ عَادَاتِهَا؛ نفس‌هایتان را را از آزمندی و ولع عادت‌هایشان باز دارید. 🛡 ۱۲. ذم و سرزنش نفس ● أَبَا الْحَسَنِ علیه‌السلام یَقُولُ إِنَّ رَجُلًا فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ عَبَدَ اللَّهَ أَرْبَعِینَ سَنَةً ثُمَّ قَرَّبَ قُرْبَاناً فَلَمْ یُقْبَلْ مِنْهُ فَقَالَ لِنَفْسِهِ مَا أُتِیتُ إِلَّا مِنْکِ وَ مَا الذَّنْبُ إِلَّا لَکِ قَالَ فَأَوْحَی اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَیْهِ ذَمُّکَ لِنَفْسِکَ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَتِکَ أَرْبَعِینَ سَنَةً؛ مردی در بنی‌اسرائیل چـهـل سـال عـبادت خدا کرد و سپس قربانی نمود و از او پذیرفته نشد، با خود گفت: این وضع از خودت پیش آمد و غیر از تو گناهکار نیست. امـام فـرمـود: خدای تبارک‌وتعالی به او وحی نمود که نکوهشی که از خود کردی از عبادت چهل سال بهتر بود. 🛡 ۱۳. خشم گرفتن بر نفس ● رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَنْ مَقَتَ نَفْسَهُ دُونَ مَقْتِ النَّاسِ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ؛ هر کس به جای خشم گرفتن بر مردم بر نفْس خویش خشم گیرد، خداوند او را از وحشت روز قیامت در امان دارد. 🛡 ۱۴. و... ⛓ بنابراین برای رستگاری چاره‌ای جز مبارزه با نفس و مخالفت با آن نیست. 🔗 ادامه دارد... 🔖 برگرفته از سلسله جلسات نفس‌شناسی حجت‌الاسلام شمشیری 🏷 #نفس‌شناسی 🔆 مؤسسه معنویت تمدن‌ساز 🆔 @mtsaz_ir

🌀 ارتباط نفس و بدن 🔰 گفته شد که انسان موجودی دو ساحتی است و نفس با بدن فرق دارد. می توان گفت نفس جوهری است که بر بدن سیطره دارد و حرکات و افعال بدن، تحت اداره اوست. از سویی دیگر نفس هم در بدن تاثیر می گذارد و هم از آن تاثیر می پذیرد. اما در مجموع این نفس است که بر بدن سیطره دارد. ✨ علامه حسن زاده رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در اینباره می فرماید: ● نفس حامل بدن است نه بدن حامل او چنانكه اكثر مردم ظاهر بين مى‌پندارند؛ و نفس است كه مدبر بدن و متصرف اوست، و بدن مسخر و تابع اوست: به هر سويى كه مى‌خواهد او را مى‌برد... مردم به علت اين كه حسّ بر آنان غالب است وقتى كه مى‌بينند مغناطيس يك مثقال آهن را جذب مى‌كند از آن شگفتى مى‌نمايند و آن را غريب مى‌شمارند، و از جذب نفوسشان مر ابدان طبيعتشان را به سوى راست و چپ و بالا و پايين تعجّب نمى‌كنند، كه گاهى بدن ساكن و گاهى در حركت و گاهى مى‌دود و گاهى مى‌افتد و گاهى اوضاع دگر بدان مى‌پيوندد، چنان در تحت قدرت نفس است كه گويى، گويى در تحت چوگان، و برگ‌ها و شاخه‌هايى در تحت باد است (دروس معرفت نفس؛ ص ۳۰۷). 📌 بزرگان می گویند نفس در ابتدای پیدایش مادی است؛ یعنی جسم (نطفه) با حرکت جوهری مراحل را طی می کند تا به عالی‌ترین مرحله تکامل جوهری جسم برسد و این عالی ترین مرحلۀ جسم، ابتدای مرحله تجرد است. نفس در مرحله تجردِ عقلی به بدن و قوای بدنی نیاز ندارد. 📌 بنابراین انسانْ جسمانی شروع می شود و روحانی ادامه پیدا می کند. انسان دارای تکامل تدریجی است و با اعمال و رفتار و صفات اخلاقی، انسانیت و حقیقت خودش را می‌سازد. 🔗 ادامه دارد... 🔖 برگرفته از سلسله جلسات نفس‌شناسی حجت‌الاسلام شمشیری 🏷 #نفس‌شناسی 🔆 مؤسسه معنویت تمدن‌ساز 🆔 @mtsaz_ir