#اخبار
#گزارش_متنی
💠 هفتمین نشست از سلسله نشست‌های پرسمان اندیشه در نهج‌البلاغه، به همت انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ايران با موضوع «سلامت معنوی در نهج‌البلاغه (مبانی، ویژگی‌ها و موانع)» و سخنرانی دکتر نسیبه یداله‌پور (پژوهشگر علوم و معارف نهج البلاغه)، مورخ ٨ شهریورماه ١۴٠٢ بصورت مجازی برگزار شد.
🔸دکتر نسیبه یداله‌پور در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه از ابتدای خلقت، سالم ماندن از گزندِ گرما و سرما، حملهٔ حیوانات وحشی، هجوم دشمنان و سرایت انواع بیماری‌ها، دغدغه مادی بشر بوده است، گفت: نیازهای انسانِ دو بعدی، فقط به مسائل مادی محدود نمی‌شود و سلامت روح غیر مادیِ او -که در منابع دینی همان حقیقت اصلی وجود اوست- از دغدغه‌های مهم انسان است؛ به همین خاطر خداوند انبیا را برای هدایت بشر و ایجاد تعادل بین این دو بُعد، فرستاد و کتب ادیان آسمانی را به عنوان دستور العمل برای گذار سالم از این مرحله ارسال کرد.
وی دربارهٔ تاریخگذاری سلامت معنوی بیان داشت: اولین انسانی که به کره‌ی خاکی پای نهاد، حضرت آدم -علیه‌السّلام-، پيامبر خدا بود؛ از این رو می‌توان دغدغهٔ دست‌یابی به سلامت معنوی را مانند سلامت جسمی به قدمت تاریخ بشر دانست.
این پژوهشگر و محقق حوزه و دانشگاه اظهار داشت: امروزه سلامت معنوی به عنوان رکن چهارم سلامت در سازمان بهداشت جهانی به شمار می‌رود و در کنار سلامت جسمانی، سلامت اجتماعی و سلامت روانی از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد.
🔸وی سلامت معنوی را ایجاد حالتی متعادل در احوالات روحی و رفتارهای فرد در ارتباط با خدا، خود، اجتماع و طبیعت دانست و افزود: سلامت معنوی با معیار اسلامی در سه بعد بینشی، گرایشی، کنشی ظهور می یابد و آرامش، اعتماد و اطمینان محصول آن خواهد شد؛ آرامشی که فقط محدود در دنیای مادی نیست و به دنیای پس از مرگ انتقال می یابد.
یداله‌پور ادامه داد: هرچند عبارت «سلامت معنوی» در قرآن و نهج‌البلاغه به کار نرفته، اما در عوض استعمال تعابیری همچون «حیات طیبه» و «قلب سلیم» از نظر مفهومی به سلامت معنوی نزدیک دانسته شده.
دکتر نسیبه یداله‌پور سپس به بررسی ترکیب سلامت در نهج‌البلاغه پرداخت و گفت: در نهج‌البلاغه مشتقات واژه‌ی سلم به صورت مصدر، صفت و فعل بیش از ۶۰ بار با معانی متفاوت به کار رفته است. در معانی آسایش، صلح، امان، آشتی، سلامت، سالم، تسلیم (شدن)، اسلام آوردن و سلام کردن استعمال شده است.
🔸این پژوهشگر افزود: سلامت معنوی با رویکرد اسلامی زمانی محقق می‌شود که معرفت و بینش، احساسات و گرایش، عملکرد و کنشِ افراد در چارچوب اسلامی قرار بگیرد و برای قرار گرفتن در این چار چوب باید به دین رجوع کرد؛ آنچه در تعریف دین آورده‌اند مجموعه‌ای است از دستورات الهی در قالب اعتقادات، احکام و اخلاقیات که مکمل و متمم همدیگر هستند و اگر به‌طور همه جانبه در زندگی مورد استفاده قرار بگیرند، سلامت معنوی فردی و اجتماعی محقق می‌شود.
🔸نگارندهٔ رسالهٔ سلامت معنوی در نهج‌البلاغه بیان کرد: ویژگی‌های سلامت معنوی در سه حیطه‌ی بینشی و معرفتی، عاطفی و گرایشی و منشی واکنشی قابل دسته بندی است. انسان دارای سلامت معنوی در حیطه بینشی اهل تفکر، توکل و توبه است و به نبی و امام به عنوان انسان کامل، جهت الگو گیری باور دارد.
وی ادامه داد: پايه‌های عاطفی ارتباط انسان با خدا به صورت محبت و عشق بروز می‌کند. در کلام حضرت علی -علیه‌السّلام- محبوب خدا شدن با تأسی ویژگی‌هایی چون خوف و رجا، مرگ آگاهی، ذخیره‌ی عمل صالح، بسیار یاد خدا کردن، دل کندن از شهوات، همراهی نکردن با هواپرستان، عمل به حق و عدالت و... به دست می‌آید و ساختار عاطفه و عشق انسان را به این سمت هدایت می‌کند که خداوند، معصومین -علیهم السلام- حق و عدالت در الویت هستند تا انسان‌ها دایرهٔ محبتی خود را به سمت این ساختار جهت‌دهی کنند.
یداله‌پور در پایان مهمترین اصل جهت تحقق سلامت معنوی در حیطه منشی و کنشی را خویشتن‌بانی و تقوا دانست که وابستگیِ جدایی‌ناپذیری با ایمان، هدایت و سعادت دارد؛ وی ادامه داد: موانعی که از تحقق سلامت معنوی جلوگیری می‌کند را می‌توان در سه حیطهٔ اعتقادی، عاطفی و گناه بررسی کرد که در این میان تنبلی و غفلت مهمترین مانع مشترک رفتاری در تحقق سلامت معنوی به شمار می‌رود.
🌐 https://nahjalbalaghah.ir/
🆔 @nahjalbalaghah_ir
#اخبار
#گزارش_متنی
💠 هشتمین نشست از سلسله نشست‌های پرسمان اندیشه در نهج‌البلاغه، به همت انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ايران با موضوع "پیامبر اکرم از نگاه امیر مؤمنان علیهماالسّلام" و سخنرانی دکتر حامد منتظری مقدم" (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی)، مورخ ۱۲ مهرماه ١۴٠٢ بصورت مجازی برگزار شد.
🔸حجت الاسلام دکتر حامد منتظری‌مقدم در ابتدای نشست با اشاره به این موضوع که پیامبر -صلی الله علیه و آله- از دیدگاه امیرمؤمنان -علیه السلام- دارای ابعاد و منابع وسیعی است؛ اما در این نشست آنچه بیان می‌شود تنها با استناد بر متن نهج البلاغه خواهد بود.
پیامبر اکرم در دین اسلام بعنوان محوری‌ترین شخص مطرح است؛ در مکتب تشیع نیز امام علی علیه السلام بعنوان محوری‌ترین فرد این مذهب شناخته می‌شود. از این رو معرفی پیامبر از جانب امیرالمؤمنین بسیار حائز اهمیت است.
🔸وی افزود: سالها قبل تحقیقی مبتنی بر متن نهج البلاغه پیرامون شخصیت پیامبر اکرم آماده شد که روند آن توصیفی بود؛ مرحوم استاد مهدی پیشوایی پیشنهاد دادند تا آن تحقیق بصورت مسئله محور بازنویسی شود. از این رو چالشی که امت پیامبر بعد از رحلت ایشان با آن رو برو شدند یعنی محوریت پیامبر اکرم، بعنوان مسئله مطرح و تحقیق بر مبنای آن بازنویسی شد.
منتظری مقدم ادامه داد: در زمان بنی امیه محوریت رسول خدا -صلی الله علیه و آله- دچار چالش شد؛ بدین معنا که اگر قرار باشد پیامبر اکرم شخص اول جهان اسلام باشد، باید تمام رفتارها و گفتارهای مسلمانان با رفتار و گفتار آن حضرت تنظیم شود، اما اینطور نشد و عده‌ای از مسلمانان از جایگاه محوری رسول خدا فاصله گرفتند. در این میان نقش اهل بیت علیهم السلام در حفظ محوریت پیامبر اکرم بسیار با اهمیت است.
🔸 حجت الاسلام منتظری مقدم با تأکید بر لزوم حفظ احترام به مذاهب دیگر، در بیان توصیفات اشخاص از پیامبر اکرم گفت: بحث در این‌باره باید بصورت اثباتی و ایجابی باشد؛ به عبارتی دیگر اساساً در این زمینه باید از هرگونه توهین به مذاهب و عقاید دیگر دوری کرد.
عضو هيئت علمی گروه تاريخ مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى (ره) بیان کرد: تهدیدهای پیش روی جایگاه محوری رسول خدا در جامعه اسلامی، روش امام علی علیه السلام برای حفظ و پاسداری این جایگاه و پیامدهای آن از مهمترین مباحثی است که در این زمینه مطرح می‌شود. در مجموع می‌توان این سه مسئله را ذیل عنوان «مجاهدت امیرمؤمنان در تثبیت جایگاه محوری رسول خدا در جامعهٔ اسلامی» بررسی کرد.
🔸وی افزود: تهدیدهای پیش روی محوریت پیامبر در دو دسته فرهنگی و سیاسی قابل تقسیم است. منظور از تهدیدهای فرهنگی، اقداماتی از قبیل ممانعت کتابت و نقل احادیث پیامبر اکرم و اکتفا به قرآن و نیز مرجع سازی نومسلمانان اهل کتاب است که توسط افراد انجام می‌شد. اما منظور از تهدیدهای سیاسی اقدامات حکومت‌هایی مانند خلفای بنی‌امیه و اموی برای از بین بردن جایگاه پیامبر است. وجود چنین تهدیدهایی امام را به مجاهدت در برابر مخالفان و معاندان وا داشت.
منتظری مقدم اظهار داشت: انگیزه‌هایی که امیرالمؤمنین را در زمینه محافظت از جایگاه محوری پیامبر اکرم سوق می‌داد، دو عامل وحدت اسلامی و هدایت امت اسلام بود. امام در نامه‌ای که به ابو موسی اشعری نوشته است، تأکید می‌کند، هیچ کس به اندازه او به وحدت امتِ پیامبر و انس گرفتن آنان با همدیگر، دلسوزتر نیست. امام در همین بخش بر نقش پیامبر در ایجاد وحدت تأکید می‌کند و می‌فرماید: پیش از بعثت رشته‌های دوستی و انسانیت از هم گسسته بود (خطبه ١۵٨) و خداوند با بعثت پیامبر شکاف‌ها را پر کرد (خطبه ٩۶).
🔸این استاد دانشگاه اظهار داشت: از منظر امام علی -علیه السلام-، پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله- مهمترین رکن و وسیلهٔ هدایت مسلمانان و مصونیت آنان از انحراف بود. ایشان پیامبر را وسیلهٔ بینایی هدایت‌خواهان معرفی می‌نماید (رک: خطبه ٩۴) که مردم را به راه راست وا داشت و دستگیره‌های ایمان را محکم ساخت (خطبه ١٨۵).
وی افزود: امیرمؤمنان علی -علیه السلام- دنیاگرایی را یکی از انحرافات بزرگ جامعهٔ اسلامی می‌دید و آن را ریشهٔ انحرافات دیگر می‌دانست. امام برای مقابله با این انحراف به سیرهٔ پیامبر استناد می‌فرمود؛ چنانکه در خطبه ١۶٠ به این مسئله اشاره نموده و می‌فرماید: برای تو کافی است که رسول خدا سرمشق تو باشد...؛ او از شیرِ پستانِ دنیا بریده و از زیورهایش دور شد... پیامبر از دنیا چندان نخورد که دهان را پر کند... شکمش از همه خالی‌تر بود و بر روی زمین می‌نشست و غذا می‌خورد.
🔸وی سپس به روش‌های امیرمؤمنان در حراست از جایگاه محوری پیامبر اکرم پرداخت و گفت: امام در حراست از جایگاه پیامبر، از چهار روش استفاده نمود که اولین آن شناساندن جنبه‌های مختلف اندیشه‌های آنحضرت به مسلمانان بود. در قرآن کریم به بُعد انسانی پیامبر در عین برخورداری از وحی الهی
#اخبار
#گزارش_متنی
💠 نهمین نشست از سلسله نشست‌های پرسمان اندیشه در نهج‌البلاغه، به همت انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ايران با موضوع "نقش منابع تاریخی در اعتبار سنجی بخشهایی از نهج‌البلاغه"و سخنرانی دکتر مهدی مجتهدی (عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد)، مورخ ۲۶ مهرماه ١۴٠٢ بصورت مجازی برگزار شد.
🔸 دکتر مهدی مجتهدی در ابتدای نشست پیرامون چاپ‌های موجود از کتاب نهج البلاغه اظهار داشت: تصحیحی که صبحی صالح از کتاب نهج البلاغه انجام داده است روشمند نیست؛ علاوه بر آن ایراداتی از جوانب مختلف بر این چاپ وجود دارد که مراجعه به آن توصیه نمی‌شود.
وی افزود: آنچه پیشنهاد می‌شود چاپی است که در کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین- علیه‌السّلام- در مشهد با همکاری آستان مقدس علوی در نجف انجام و منتشره شده. این چاپ به ضبط ابن سکّون و نسخه خطی آن را یکی از علمای بزرگ شیعه به نام استاد قیس عطار تصحیح کرده است. بنابر این یکی از ویژگی‌های این چاپ آن است که ناشر و مصحح هر دو از علمای شیعه بودند.
🔸دکتر مجتهدی ضمن تأکید بر اینکه باید متن منقول را از سخنان شخص جدا کرد، بیان داشت: وقتی در مورد نهج‌البلاغه صحبت می‌شود، در واقع در مورد کتاب سخن به میان رفته است نه در مورد امیرالمؤمنین- علیه‌السّلام-؛ بنابراین اگر نکته‌ای در مورد اعتبار احادیث موجود در نهج‌البلاغه گفته می‌شود، برای اعتبارسنجی متن است و این اعتبارسنجی بخاطر دفاع از حریم و شخصیت امیرالمؤمنین -علیه‌السّلام- است. یکی از لوازم دفاع از امیرالمؤمنین -علیه‌السّلام- اعتبارسنجی تمام متونی است که به ایشان نسبت داده شده.
دکتر مجتهدی با اشاره به مقاله خود با عنوان "بازشناسی مخاطب نامه ۳۱ نهج‌البلاغه با تحلیل منابع متن و تاریخ" بیان کرد: در پژوهش‌های نهج‌البلاغه ابتدا باید پیشینه پژوهی صورت بگیرد. در این مقاله شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مخاطب نامه ۳۱ نهج‌البلاغه -که مطابق با مشهور امام حسن مجتبی -علیه‌السّلام- است- بر خلاف مشهور نمی‌تواند امام حسن -عليه السّلام- باشد، بلکه مخاطب آن محمد حنفیه است.
🔸عضو هيئت علمی گروه دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: البته باید توجه داشت که در عین حال این نامه بسیار مهم و پر‌اهمیت است و از گذشته تا کنون در باب تربیت مخاطبان زيادی داشته است. در طول تاریخ بسیاری از اندیشمندان و حتی خوشنویسان و هنرمندان به این نامه توجه کردند.
این پژوهشگر تاریخ اسلام سپس با اشاره به مقاله دوم خود با عنوان "درنگ تاریخی در نامه ۷۷" اظهار داشت: در این مقاله بیشتر مطالعه بر روی نامه‌ها و خطبه‌هاست. اعتبار سنجی کلمات قصار از انجا که در این بخش عموما تقطیع صورت گرفته و انتخاب شده از متون هستند اعتبارسنجی کار دشواری است. وی ادامه داد درباره مقاله که نامه ۳۱ هست بعد از چاپ در سال ۱۳۹۳ من مقاله‌ای از آقای میر حسینی (استاد دانشگاه میبد یزد) دیدم با اینکه مقاله خیلی درباره نهج‌البلاغه نبود ولی تنها کسی بود که به این نکته اشاره کردند که مخاطب نامه ۳۱ امام حسن -علیه السّلام- نیست بلکه محمد حنفیه است. این یک خلاء هست که به مقالات توجه نمی شود.
🔸مهدی مجتهدی اظهار داشت: پژوهشگران حتما باید در زمینه پیشینه پژوهی پیرامون یک موضوع و اینکه تا زمان ما چه کارهایی پیرامون آن انجام شده آگاهی داشته باشند. آنچه در این مقاله کار شده و قابل توجه است، استفاده از کتاب بهج الصباغه فی شرح نهج‌البلاغه مرحوم علامه محمد تقی شوشتری است. یکی از کسانی که بیشترین استفاده از منابع تاریخی را برای فهم و اعتبارسنجی محتوای نهج البلاغه انجام داده مرحوم شوشتری است، که بنده در هر دو مقاله به کتاب ایشان ارجاع دادم.
وی افزود: محمد حنفیه از نظر سِنی با امام حسن مجتبی -علیه‌السّلام- فاصله دارد و از این جهت تطبیق محتویات نامه ٣١ با مخاطب بودن امام حسن علیه السلام سازگار نیست. عبارت "قلب الحَدَث" (دل نوجوان) نشان می‌دهد مخاطب امام پسر نوجوانش است. این نامه پس از مراجعت امام از جنگ صفین نگاشته شده. اگر جنگ صفین در سال ۳۷ رخ داده باشد، سن محمد حنفیه به هنگام نگارش این نامه حدودا ۱۸ سال بوده است؛ درحالیکه در آن زمان امام حسن مجتبی -علیه‌السّلام- حدودا ۳۴ سال داشتند.