📝معرفی کتاب ⏫⏫⏫ 📌فهرست اسماء مصنفی الشیعه #رجال_نجاشی ✅ یکی از اصول چهارگانه شیعه در علم رجال است. مؤلف آن ابوالحسین احمد بن علی بن احمد نجاشی (م۴۵۰) این اثر را به عنوان فهرستی برای اسامی مؤلفان شیعه تألیف کرده و در آن تنها نام بزرگانی را آورده که کتاب و اثری از خود به یادگار گذاشته‌اند. ♨️ اهمیت کتاب نجاشی آن است که به جهت تقدم کتاب و تخصص نویسنده بر همه کتب رجالی مقدم است. احمد بن علی بن احمد بن عباس بن محمد بن عبد الله بن ابراهیم بن محمد بن عبد الله نجاشی در سال ۳۷۲ هجری در شهر کوفه به دنیا آمد. پدر او نیز از محدثین و بزرگان شیعه است. کنیه وی بنا بر تحقیق «ابوالحسین» و لقب او «نجاشی» است. 🔆انگیزه نگارش ↩️نجاشی در مقدمه کتاب، انگیزه تألیف این اثر را سرزنش عده‌ای از مخالفان شیعه درباره عدم پیشینه علمی این فرقه بیان کرده است. وی می‌نویسد: «سید مرتضی از مخالفان ما (اهل سنت) نقل نمود که شما شیعیان نه سلفی دارید و نه مصنفی؛ از آن جایی که این ادعایی غیر عالمانه است خواستم جواب آن را داده باشم، لذا در حد استطاعتم نام مصنفین شیعه را جمع آوری نمودم.» 🔆تاریخ نگارش ↩️تألیف این کتاب به میانه سال‌های ۴۱۹ تا ۴۳۶ هجری برمی‌گردد؛ چنانکه در آن به وفات محمد بن عبدالملک تبان (م۴۱۹) اشاره شده و از سویی هنگام نام بردن از سید مرتضی (م۴۳۶) عبارت «أطال الله بقاءه» به کار رفته است. 🔆روش تألیف ↩️در کتاب حاضر ابتدا مؤلفین عصر پیامبر(ص) یا نزدیک به زمان ایشان و سپس بقیه صاحبان آثار بر اساس حروف الفباء ذکر شده‌اند. در ترتیب افراد فقط حرف اول نام لحاظ شده و ترتیب حروف دیگر نام و نام پدر و... رعایت نشده است. عنایت الله قهپایی از عالمان قرن یازدهم، کتاب را بر اساس حروف الفبا مرتب نمود تا استفاده از آن آسانتر شود و فوایدی نیز به آن افزود که متأسفانه نسخۀ آن موجود نیست و چاپ فعلی کتاب بر اساس همان ترتیب مؤلف است. 〽️نجاشی در این کتاب، قریب به هزار نفر از مصنفین شیعه را ذکر می‌کند و اگر هم غیر شیعیان (مانند اهل سنت، واقفی، زیدی و فطحی) را ذکر کند آن را یادآور می‌شود. او، در رجال خود در مجموع ۱۴۱ مورد راویان را به جهت ضعف و فساد مذهب و اعتقاد آنان و ضعف در نقل احادیث تضعیف کرده است. 🔆منابع کتاب ↩️نجاشی، مآخذ خویش را نام برده و بدین شکل از کتبی که در اختیارش بوده یاد می‌کند. وی از اساتید بزرگ و متخصص در رجال و حدیث مانند حسین بن عبیدالله غضائری، ابن نوح سیرافی، شیخ مفید و... بهره برده و از آثار پیشینیان نظیر ابو عمرو کشی، محمد بن حسن بن ولید و ابن عقده نیز نقل می‌کند. 🔆اهمیت کتاب ↩️کتاب نجاشی از جهت "تقدم کتاب" و "تخصص نویسنده" بر سایر کتب رجالی برتری دارد. از ویژگی‌های مهم این کتاب این است که نقل قول‌های نجاشی از غیر ثقه نیست و هر گاه بخواهد از غیر ثقه نقل کند آن را با تعبیر «قال فلان» یا «ذکر فلان» می‌آورد یا ثقه‌ای مانند شیخ مفید را واسطه قرار می‌دهد. وی به جرح و تعدیل راویان نیز می‌پردازد. ضمن آنکه گزارش‌های منحصر به فردی درباره زندگانی ائمه در بردارد و از عرضه برخی آثار بر معصوم یاد کرده است. 🔆نسخ کتاب ↩️نسخه‌ای از کتاب که به خط فضل بن محمد عباسی و مربوط به سال ۱۰۲۱ هجری است از نسخه‌هایی نوشته شده که اصل آن‌ها از نسخه‌ای به خط ابن ادریس حلی است و خط سید عبدالکریم بن طاووس و سید محمد بن سیدموسوی نیز بر آن نسخه موجود است. نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی مربوط به سال ۹۶۷ق. نسخه‌ای در کتابخانه تبریز مربوط به سال ۹۸۱ که از نسخه سال ۵۵۱ق نوشته شده نیز موجود است. 📚پانویس . رجال النجاشی، ص۳. . کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور. . رحیمه شمشیری- مهدی جلالی، روش نجاشی در نقد رجال. . محمدتقی دیاری بیدگلی، جریان شناسی غلو و غالیان در رجال نجاشی. . رحیمه شمشیری- مهدی جلالی، روش نجاشی در نقد رجال. . دائرة المعارف تشیع، ج ۸، ص۱۷۳. #️⃣ #نجاشی #رجال_نجاشی #فهرست_اسماء_مصنفی_الشیعه #بنیاد_نجاشی 🌐 لینک کانال https://t.me/najashi_ir

🖌 بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على سيدنا محمد المصطفى وآله الغر الميامين . 🔸 إن لعلم الرجال المكانة الخاصة في عالم المعرفة الاسلامية لان تمييز ثقاة الرواة من غيرهم له دور مهم في استنباط الاحكام الشرعية المستفادة من الاحاديث الناقلة للسنة النبوية الشريفة وسنة الائمة الهداة المعصومين والتي هي المصدر الثاني من مصادر التشريع الاسلامي بعد القرآن الكريم . 🔸 وفي هذا الحقل كغيره من حقول المعرفة الاسلامية تصدت مؤسسة النشر الاسلاميالتابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة للمساهمة في إحياء هذا النوع من التراث الاسلامي وإثراء الحوزات العلمية بما يعينها على تحقيق أهدافها السامية وإنجاز مسؤولياتها الخطيرة ، لاسيما بعد نجاح الثورة الاسلامية المباركة . 🔸ومن هذا المنطلق بدأت عملها في هذا الحقل أيضا فبذلت جهدها لتهيئة مجموعة النسخ القديمة لكتاب الرجالي المعروف الشيخ الاجل الاقدم إمام فن الرجال ابي العباس أحمد بن علي النجاشي ومقابلة تلك النسخ طالبة من سماحة آية الله الحجة المحقق السيد موسى الشبيري الزنجاني - دامت أيام إفاضاته - القيام بهمة تحقيق هذا الكتاب الشريف وإشرافه الكامل على طبعه ، وقد رحب سماحته بذلك باذلا جهوده المشكورة في مقابلته مع نسخ أخرى وإنجاز تحقيقه وتنميقه كما ترى . 🔸 كما بذلت هذه المؤسسة جهدا وافرا أيضا في إخراجه بشكل أنيق إلى طلاب المعرفة ورواد الفضيلة ، وهي في كل ذلك تقدم جزيل شكرها ووافر ثناءها لسيدنا المحقق راجية من المولى القدير استمرار التوفيق لسماحته ، وجميل التسديد لها لخدمة شريعة سيد المرسلين . والله من وراء القصد وهو حسبنا ونعم الوكيل . ▫️ حرر بتاريخ ( 8 ربيع الاول 1407 ) المصادف لاستشهاد الامام أبي محمد الحسن العسكري ( عليه السلام ) . 📌مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة 📝 ص 1 #️⃣ #نجاشی #رجال_نجاشی #بنیاد_نجاشی 🆔 @najashi_ir

🖌 بسم الله الرحمن الرحيم والحمد لله وسلام على عباده الذين اصطفى محمد وآله الطاهرين . 🔸 وبعد : فإن الفهرست المعروف باسم مؤلفه الشيخ الاقدم ، إمام فن الرجال أبي العباس أحمد بن علي النجاشي من أجل ما ألف في موضوعه ، بل هو أهم الاصول الرجاليةللشيعة الامامية وأعمها فائدة ، وقد عكف عليه كل من تأخر عنه واستضاء بنوره ، وهو العمدة في الجرح والتعديل ، وفي معرفة كتب أصحابنا الاقدمين ، وقد طبع عدة مرات مع بعض الاصلاحات ، لكن مع ذلك فقد كان اللازم الاهتمام بمقابلته على النسخ القديمة المتوفرة ، وتصحيحه بما يناسب أهميته وموقعه وطبعه بصورة فنية وأنيقة ، فكان أن تصديت لمقابلته مع نسح كثيرة تصل إلى أربع عشرة نسخة ، وغالبها مصححة معتمد عليها ، ورأيت أن من الواجب لتحقيق نصوص الكتاب مراجعة كتب الرجال وأسانيد الاخبار وغيرها مما له دخل في التصحيح فراجعتها وبذلت الوسع والطاقة في ذلك وضبطت الاسماء المشتبهة بقدر الامكان ، وكنت عازما في بادئ الامر على التعليق عليه وذكر اختلاف النسخ والاستدلال على ما هو الصحيح منها ، وبيان الاخطاء الواقعة فيها ، وكذا بعض ما يرتبط بكلام المؤلف نفسه ، لكن حيث إن ذلك يحتاج إلى تأليف مجلدات كثيرة ومجال واسع يوجب تأخير الطبع إلى زمان طويل بدا لي أن من اللازم المبادرة إلى طبع متن الكتاب على أصح النسخ عاجلا وجمع التعاليق ونشرها آجلا . 🔸نسأل الله أن يوفقنا لذلك ويتقبل منا عملنا بمنه وكرمه إنه خير مأمول وأكرم مسؤول ، والحمد لله رب العالمين . 📌قم المشرفة موسى الشبيري الزنجاني 9 صفر الخير 1407 📝 ص 2 #️⃣ #نجاشی #رجال_نجاشی #بنیاد_نجاشی 🆔 @najashi_ir

♨️ مقدمه 🖊 بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله رب العالمين، و صلواته على سيدنا محمد النبي و على أهل بيته الطاهرين أما بعد، فإني وقفت على ما ذكره السيد الشريف - أطال الله بقاءه و أدام توفيقه - من تعيير قوم من مخالفينا أنه لا سلف لكم و لا مصنف. 🔸و هذا قول من لا علم له بالناس و لا وقف على أخبارهم، و لا عرف منازلهم و تاريخ أخبار أهل العلم، و لا لقي أحدا فيعرف منه، و لا حجة علينا لمن لم يعلم و لا عرف. 🔸و قد جمعت من ذلك ما استطعته، و لم أبلغ غايته، لعدم أكثر الكتب، و إنما ذكرت ذلك عذرا إلى من وقع إليه كتاب لم أذكره. 🔸و قد جعلت للاسماء أبوابا على الحروف ليهون على الملتمس لاسم مخصوص منها. 🔸[ و ها ] أنا أذكر المتقدمين في التصنيف من سلفنا الصالح، و هي أسماء قليلة، و من الله أستمد المعونة، على أن لاصحابنا - رحمهم الله - في بعض هذا الفن كتبا ليست مستغرقة لجميع ما رسمه، و أرجو أن يأتي في ذلك على ما رسم وحد إن شاء الله [ تعالى ]. 🔸و ذكرت لرجل طريقا واحدا حتى لا يكثر ( تكثر ) الطرق فيخرج عن الغرض. 📝 ص 3 #️⃣ #نجاشی #رجال_نجاشی #بنیاد_نجاشی 🆔 @najashi_ir

♨️ ذكر الطبقة الاولى 1️⃣ 1 - أبو رافع 🔸أبو رافع مولى رسول الله صلى الله عليه و آله، و اسمه أسلم ، كان للعباس بن عبد المطلب رحمة الله عليه فوهبه للنبي صلى الله عليه و آله. فلما بشر النبي باسلام العباس أعتقه. 🔺أخبرنا أبو الحسن احمد بن محمد الجندي، قال: حدثنا أحمد بن معروف قال: حدثنا الحارث الوراق و الحسين بن فهم عن محمد بن سعد كاتب الواقدي قال: أبو رافع. و ذكر هذا الحديث. 🔺و أخبرنا محمد بن جعفر الاديب قال: أخبرنا أحمد بن محمد بن سعيد في تاريخه أنه يقال: إن اسم أبي رافع إبراهيم... . 🔸و أسلم أبو رافع قديما بمكة، و هاجر إلى المدينة و شهد مع النبي صلى الله عليه وآله مشاهده و لزم أمير المؤمنين عليه السلام من بعده، و كان من خيار الشيعة، و شهد معه حروبه، و كان صاحب بيت ماله بالكوفة. و ابناه عبيدالله و علي كاتبا أمير المؤمنين عليه السلام. 🔺أخبرنا محمد بن جعفر قال: حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا أبو الحسين أحمد بن يوسف الجعفي قال: حدثنا علي بن الحسن بن الحسين بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب عليهم السلام قال: حدثنا إسماعيل بن محمد بن عبد الله بن علي بن الحسين قال: حدثنا إسماعيل بن الحكم الرافعي، عن عبد الله 📝 ص 4 ____________________________________ بن عبيد الله بن أبي رافع، عن أبيه، عن أبي رافع قال: دخلت على رسول الله صلى الله عليه و آله [و سلم] و هو نائم أو يوحى إليه، و إذا حية في جانب البيت فكرهت أن أقتلها فأوقظه فاضطجعت بينه و بين الحية حتى إن كان منها سوء يكون إلي دونه فاستيقظ و هو يتلو هذه الآية "إنما وليكم الله ورسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة ويؤتون الزكوة وهم راكعون "، ثم قال: الحمد لله الذي أكمل لعلي منيته و هنيئا لعلي بتفضيل الله إياه. ثم التفت فرآني إلى جانبه فقال: ما أضجعك ها هنا يا با رافع؟ فأخبرته خبر الحية فقال: قم إليها فاقتلها، فقتلتها. ثم أخذ رسول الله صلى الله عليه و آله بيدي فقال: يا با رافع كيف أنت و قوم يقاتلون عليا [و] هو على الحق و هم على الباطل، يكون حقا في الله جهادهم، فمن لم يستطع جهادهم فبقلبه، فمن لم يستطع فليس وراء ذلك شئ، فقلت: ادع لي إن أدركتهم أن يعينني الله و يقويني على قتالهم. فقال : "اللهم إن أدركهم فقوه وأعنه" ثم خرج إلى الناس فقال: "يا أيها الناس، من أحب أن ينظر إلى اميني على نفسي وأهلي فهذا أبو رافع أميني على نفسي". 🔸قال عون بن عبيد الله بن أبي رافع: فلما بويع علي و خالفه معاوية بالشام و سار طلحة و الزبير إلى البصرة قال أبو رافع: هذا قول رسول الله صلى الله عليه و آله [و سلم] سيقاتل عليا قوم يكون حقا في الله جهادهم. فباع أرضه بخيبر و داره ثم خرج مع علي عليه السلام، و هو شيخ كبير له خمس و ثمانون سنة، و قال: الحمد لله لقد اصبحت [و] لا احد بمنزلتي لقد بايعت البيعتين بيعة العقبة و بيعة الرضوان، و صليت القبلتين و هاجرت الهجر الثلاث، قلت: و ما الهجر الثلاث، قال: هاجرت مع جعفر بن ابي طالب رحمة الله عليه (رحمه الله) إلى ارض الحبشة، و هاجرت مع رسول الله صلى الله عليه و آله إلى المدينة، و هذه الهجرة مع علي بن ابي طالب عليه السلام إلى الكوفة، فلم يزل مع علي حتى استشهد علي عليه السلام، فرجع أبو رافع إلى المدينة مع الحسن عليه السلام و لا دار له بها و لا 📝 ص 5 ____________________________________ أرض، فقسم له الحسن دار علي عليه السلام بنصفين و أعطاه سنخ (سنح) أرض أقطعه إياها، فباعها عبيد الله بن أبي رافع من معاوية بمأة ألف و سبعين ألفا. 🔸و بهذا الاسناد عن عبيد الله بن أبي رافع في حديث أم كلثوم بنت امير المؤمنين عليه السلام أنها استعارت من أبي رافع حليا من بيت المال بالكوفة. 🔸و لابي رافع كتاب السنن و الاحكام و القضايا. 🔺أخبرنا محمد بن جعفر النحوي قال: حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا حفص بن محمد بن سعيد الاحمسي قال: حدثنا حسن بن حسين الانصاري قال: حدثنا علي بن القاسم الكندي، عن محمد بن عبيدالله بن أبي رافع، عن أبيه، عن جده أبي رافع، عن علي بن أبي طالب عليه السلام أنه كان إذا صلى قال في أول الصلاة. 🔸و ذكر الكتاب إلى آخره بابا بابا: الصلاة و الصيام و الحج و الزكاة و القضايا. 🔸و روى هذه النسخة من الكوفيين أيضا زيد بن محمد بن جعفر بن المبارك يعرف بابن أبي اليابس عن الحسن بن الحكم الحبري قال: حدثنا حسن بن حسين باسناده. 🔸و ذكر شيوخنا أن بين النسختين اختلافا قليلا ، و رواية أبى العباس أتم. 🔹و لابن أبي رافع كتاب آخر، و هو: 📝 ص 6 #️⃣ #نجاشی #رجال_نجاشی #بنیاد_نجاشی #ابو_رافع 🆔 @najashi_ir

2️⃣ 2 - علي بن أبي رافع 🔸علي بن أبي رافع تابعي من خيار الشيعة، كانت له صحبة من أمير المؤمنين عليه السلام، و كان كاتبا له، و حفظ كثيرا، و جمع كتابا في فنون من الفقه الوضوء و الصلاة و سائر الابواب. 🔺أخبرني أبو الحسن التميمي قال: حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا 📝 ص 6 ____________________________________ علي بن القاسم البجلي قراءة عليه قال: حدثنى أبو الحسن علي بن إبراهيم بن المعلى البزاز قال: حدثنا عمر بن محمد بن عمر بن علي بن الحسين قال: حدثني أبو محمد عبد الرحمن بن محمد بن عبيدالله بن أبي رافع - و كان كاتب أمير المؤمنين عليه السلام - أنه كان يقول : إذا توضأ أحدكم للصلاة فليبدأ باليمين قبل الشمال من جسده و ذكر الكتاب. 🔺قال عمربن محمد: و أخبرني موسى بن عبد الله بن الحسن عن أبيه أنه كتب هذا الكتاب عن عبيد الله بن علي بن أبي رافع، و كان يعظمونه و يعلمونه. 🔺قال أبو العباس بن سعيد: حدثنا عبد الله بن أحمد بن مستورد قال: حدثنا مخول بن ابراهيم النهدي قال: سمعت موسى بن عبد الله بن الحسين يقول: سأل أبي رجل عن التشهد فقال: هات كتاب ابن أبي رافع فأخرجه فأملاه علينا. 🔸و قد طرق عمربن محمد هذا الكتاب إلى أمير المؤمنين عليه السلام. 🔺أخبرنا أبو الحسن التميمي قال: حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا حسن بن القاسم قال: حدثنا معلى عن عمربن محمد بن عمر قال: حدثنا علي بن عبيدالله بن محمد بن عمربن علي قال: حدثني أبي محمد، عن أبيه، عن جده عمر بن علي بن أبي طالب عن أمير المؤمنين عليه السلام، و ذكر ابواب الكتاب. 🔺قال ابن سعيد: حدثنا الحسن عن معلى عن أبي زكريا يحيى بن سالم، عن أبي مريم، عن أبي إسحاق، عن الحارث، عن علي أمير المؤمنين عليه السلام من ابتداء باب الصلاة في الكتاب. و ذكر خلافا بين النسختين. 📝 ص 7 #️⃣ #نجاشی #رجال_نجاشی #بنیاد_نجاشی #ابو_رافع #علي_بن_أبي_رافع 🆔 @najashi_ir

🎧 صوت 🔆 "تفاوت میان دو تعبیر نجاشی «کتاب النوادر» و «کتاب نوادر»" 🎙 آیت الله مددی 🗓درس خارج مکاسب ۱۴ مهر ۱۳۸۸ - جلسه ۷ #️⃣ #نوادر #النوادر #فهرست_نجاشی #نجاشی #استاد_مددی #النوادر #کتاب_نوادر #کتاب_النوادر #مددی #بنیاد_نجاشی 🆔 @najashi_ir

📘معرفی کتاب 📌 فهرست اسماء مصنفی الشیعه 🖋 ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن عباس نجاشی اسدی كوفی 🖌 تحقيق ابراهيم الشبوط #️⃣ #نجاشی #فهرست #رجال #رجال_شناسی #فهرست_اسماء_مصنفی_الشیعه #فهرست_نجاشی #بنیاد_نجاشی 🆔 @najashi_ir

♨️ معرفی رساله / پایان نامه 〽️ «تاریخ اجتماعی شیعه در پنج قرن اول هجری بر اساس رجال نجاشی» 👨‍🎓سعید طاوسی مسرور 👥 اساتید راهنما رسول جعفریان-مشاوران حسن حضرتی و احمد پاکتچی #️⃣ #رساله #پایان_نامه #نجاشی #بنیاد_نجاشی #تاریخ_اجتماعی #تاریخ_اجتماعی_شیعه 🆔 @najashi_ir

♨️ معرفی رساله / پایان نامه 〽️ «تاریخ اجتماعی شیعه در پنج قرن اول هجری بر اساس رجال نجاشی» 🔸جلسه دفاع از رسالۀ دکتری سعید طاوسی مسرور با عنوان «تاریخ اجتماعی شیعه در پنج قرن اول هجری بر اساس رجال نجاشی» دوشنبه آخر بهمن ماه 1396 در تالار کمال در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با حضور جمع قابل توجهی از علاقه‌مندان به مباحث تاریخ اسلام و تشیع برگزار شد. 🔺پس از توضیحات اولیۀ استاد راهنما، دانشجو به ارائه کار انجام شده در این رساله پرداخت که اجمالی از آن به این شرح است: ▫️با وجود اهمیت فراوان «رجال» نجاشی و بی‌نظیر بودن آن (هم از حیث قدمت و هم از نظر اطلاعات آن) تاکنون تحقیق جامع و بایسته‌ای دربارۀ این کتاب و فواید تاریخی و فرهنگی آن در زمینۀ تاریخ اجتماعی شیعه صورت نگرفته بود. از این رو در این رساله بر اساس اطلاعات ارائه شده در رجال نجاشی، از گسترۀ تاریخ اجتماعی شیعه، دو عرصۀ تاریخ علم و آموزش و تاریخ زندگی روزانه مورد بررسی قرار گرفته است. زیرا در عرصۀ زندگی روزانه چندان اطلاعات منسجمی از شیعیان پنج قرن اول هجری در دست نیست و ترسیم تاریخ اجتماعی شیعه بدون توجه به مقوله زندگی روزانه ابتر است. ▪️تاریخ علم و آموزش شیعه نیز از عرصه‌هایی است که کم‌تر پژوهشی دربارۀ آن صورت گرفته و از آن‌جا که کتاب نجاشی درواقع فهرست است، بر اساس نام عالمان و آثار آنان می‌توان نمایی از تاریخ علمی و «تاریخ فرهنگ» شیعه به دست داد به ویژه آن که نجاشی گاهی به روش‌های آموزش عالمان نیز اشاره کرده است. ▪️در این رساله تعریف مکتب آنال از تاریخ اجتماعی مبنا قرار گرفته که تاریخ اقتصادی و «تاریخ فرهنگ» را دربرمیگیرد و بر تاریخ زندگی روزانه تأکید دارد. مقوله ‌بندی موضوعی نیز بر اساس روش ابراهیم موسی‌پور انجام شده است. این پژوهش توصیف تاریخ اجتماعی شیعه در پنج قرن اول هجری بر اساس تحلیل تاریخی و آماری اطلاعات «رجال» نجاشی است؛ ازاین رو مدعا ندارد. 🔸در بخش اول پس از بیان کلیات پژوهش در فصل اول، در فصل دوم به معرفی تفصیلی کتاب فهرست اسماء مصنفی الشیعة (مشهور به رجال نجاشی) و مؤلف آن ابو العباس احمد بن علی نجاشی پرداخته شده است. رجال نجاشی از مهم‌ترین آثار امامیه است؛ اما با وجود این، از مؤلف آن ابو العباس احمد بن علی نجاشی که از کبار علمای امامیه در نیمۀ اول قرن پنجم هجری بوده در قیاس با سایر بزرگان امامیه در آن دوره مانند: سید مرتضی و شیخ طوسی اطلاعات اندکی در دست است و حتی مسائلی چون کنیه، محل سکونت و تاریخ وفات وی محل اختلاف است. ▪️در این فصل این موارد محل اختلاف و دیگر مسائل حیات شخصی نجاشی مانند: نسب، اجداد و بستگان بر اساس اطلاعات منابع موجود ارائه شده و در مسائل محل اختلاف با نظر به جدیدترین بحث‌ها دربارۀ نجاشی، یکی از اقوال با ارائۀ شواهد و قراین ترجیح داده شده و به نظرات مخالف پاسخ داده شده است. با وجود این که تاکنون آثار متعددی اعم از کتاب و مقاله دربارۀ رجال نجاشی و مؤلفش نوشته شده است، دربارۀ ابعاد مختلف حیات علمی نجاشی مانند: آثار، مشایخ، شاگردان و وثاقت و جایگاه علمی ابهامات و مسائلی وجود داشت که در این فصل به بررسی آن مسائل پرداخته شد. ▪️این ابهامات عبارت است از: آیا نجاشی آثار فراوانی داشته است یا نه؟ آیا نجاشی تفسیری بر قرآن کریم نوشته بوده است؟ آیا سید مرتضی از مشایخ نجاشی بوده است؟ آیا مراد از «السید الشریف» در مقدمۀ رجال نجاشی همان سید مرتضی است؟ مراد از مطلق «ابو العباس» در رجال نجاشی، ابن نوح است یا ابن عقده؟ آیا نجاشی در تضعیف راویان تحت تأثیر ابن غضائری و حسین بن عبید الله غضائری بوده است؟ آیا می‌توان به وثاقت تمام مشایخ نجاشی قائل شد؟ آیا نجاشی از مشایخ ابو جعفر طوسی بوده است؟ به علاوه حمید عظیمی در مقاله‌اش با عنوان «نگاهی بر وثاقت ابو العباس نجاشی» و محمد سند در کتابش «الاجتهاد والتقلید فی علم الرجال» اشکالاتی را متوجه وثاقت نجاشی و شخصیت علمی وی کرده‌اند که علاوه بر رفع ابهامات پیش گفته، به اشکالات این دو محقق نیز، پاسخ داده شده است.

🔸در فصل دوم از بخش اول رساله با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که نجاشی مکنی به ابو الحسین بوده؛ اما کنیۀ ابو العباس نیز دربارۀ وی استفاده می‌شده است. دورۀ حیات او از صفر 372 تا جمادی الاول 450 بوده و تاریخ 463 که در کتاب وی ذکر شده از موارد الحاقی به نسخۀ کتاب اوست. محل سکونت او بغداد بوده و در اواخر عمر به جهت اوضاع آشفته این شهر، بغداد را ترک کرده و در مطیرآباد در نزدیکی حله درگذشته است. 🔸نجاشی پسری به نام علی داشته که از پدرش روایت می‌کرده است. اما این که محمد‌باقر بهبودی او را تدوین‌کنندۀ متن رجال نجاشی دانسته، قابل پذیرش نیست. در ادامه مفصلاً به اشکالات حمید عظیمی دربارۀ وثاقت نجاشی پرداخته و دلایلی برای وثاقت نجاشی ذکر شده است. در انتها نیز سستی اشکالات محمد سند دربارۀ ضعف شخصیت علمی نجاشی نشان داده شده است. 🔸بخش دوم از رهگذر دو فصل و بر اساس اطلاعات رجال نجاشی به علم و آموزش در جهان تشیع در پنج قرن اول هجری پرداخته است: در فصل اول به گونه‌شناسی آثار شیعه پرداخته شده، بدین نحو که یک دسته‌بندی موضوعی از کتاب نویسی شیعیان در پنج قرن اول هجری ارائه شده که خود حاوی آمار کتاب‌های تألیف شده ذیل هر یک از موضوعات است. از آن‌جا که دسته‌بندی ارائه شده، موضوعی است خود گویای سهم شیعه در گسترش علوم اسلامی (مانند کلام و فقه) و علوم دخیله (مانند طب) است. در فصل دوم نیز، به شیوه‌های گوناگون آموزش و انتقال علم در بین شیعیان آن دوران، پرداخته شده است. 🔸در فصل اول از بخش دوم که به گونه‌شناسی آثار شیعه اختصاص دارد، مشخص شد که در فهرست نجاشی 3800 عنوان، اثر مکتوب معرفی شده که مقایسه آن با تعداد آثار معرفی شده در فهرست طوسی و فهرست ندیم، گواه ارزش فراوان فهرست نجاشی در معرفی آثار شیعی قرن اول تا پنجم هجری است؛ زیرا در فهرست طوسی حدود 2000 کتاب معرفی شده که تقریباً نصف تعداد آثار معرفی شده در فهرست نجاشی است. در فهرست ندیم نیز حدود 8000 کتاب معرفی شده با این تفاوت که فهرست ندیم اختصاصی به آثار شیعه ندارد و البته شامل بر آثار قرن پنجم نیست. همین که در فهرست نجاشی در حدود نصف آثار معرفی شده در فهرست ندیم، اثر مکتوب معرفی شده، خود نشان‌دهندۀ سهم فراوان شیعه در میراث مکتوب پنج قرن اول هجری و البته فرهنگ و تمدن اسلامی در آن دوران است. 🔸در بخش سوم به زندگی روزانه شیعیان پرداخته شده است؛ زیرا تبیین تاریخ اجتماعی هر قوم یا پیروان هر مذهب بدون توجه به نحوۀ زندگی روزانۀ آنان امکان‌پذیر نیست. در فصل اول به نام‌گذاری شعیان پرداخته شده و علاوه بر نشان دادن تأثیر باورهای مذهبی بر نام افراد یک جامعه، اسم‌های رایج و مهجور در بین شیعیان پنج قرن اول هجری، شناسایی شده است. در فصل دوم به اصناف و مشاغل پرداخته شده است؛ شاید به نظر برسد که عنوان این فصل متناسب با تاریخ اقتصادی است تا زندگی روزانه؛ اما از آن‌جا که شغل در تعریف این رساله محدود به جنبه‌های اقتصادی نیست، آن را در بخش زندگی روزانه قرار دادیم به ویژه این که دست کم برای مردان بخش زیادی از زندگی روزانه آنان در ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با شغلشان است. 🔸در فصل سوم به حیات دینی و عبادی شیعه پرداخته شده و به ویژه عبادات اجتماعی و مسائلی چون تقیه (از حیث کارکرد مذهبی) مورد توجه بوده است. فصل چهارم به حیات سیاسی شیعه اختصاص داشته و به اموری چون: ارتباط با حاکمان، قیام علیه حکومت، شرکت در جنگ و مصائب شیعه بودن پرداخته شده است. در فصل آخر نیز دیگر جنبه‌های زندگی روزانه مانند: پوشش، ازدواج، رفاقت و... بررسی شده است. ⭕️ در ادامه اساتید داور به نقد رساله پرداخته و ضمن بیان نقاط قوت رساله، به برخی نقاط ضعف هم اشاره کردند که برخی از اهم اشکالات آنان از این قرار است: 🔺کم بودن تحلیل‌ها نسبت به حجم اطلاعات ارائه شده، پرداختن به خود نجاشی و کتابش بیش از میزان نیاز، عدم تفکیک شیوه‌های آموزش از شیوه‌های انتقال علوم و بحث کردن از آن‌ها ذیل یک عنوان، کثرت جداول در متن و ضمائم، عدم نگارش پیشگفتار و ... . ✳️ در نهایت این رساله با درجه عالی و نمرۀ نوزده و نیم مورد پذیرش هیئت داوران قرار گرفت. #️⃣ #رساله #پایان_نامه #نجاشی #بنیاد_نجاشی #تاریخ_اجتماعی #تاریخ_اجتماعی_شیعه 🆔 @najashi_ir