#قالب_مثنوی :
مثنوی شعری است که هر بیت آن قافیه‌ای جداگانه دارد.
#موضوع_مثنوی :
معمولا حماسه‌های ملی، داستان‌های عشقی و مباحث عرفانی و اخلاقی است مانند: مثنوی معنوی مولانا ، شاهنامه فردوسی و....
نکته: شماره ی ابیات مثنوی محدود نیست.
#عشق_و_مستی
مستی ما مستی از هر جام نیست
مست گشتن کار هر بد نام نیست
ما ز جام عشق ، مستی می‌کنیم
خویش را فارغ ز هستی می‌کنیم
می ، پلیدی را ز سر بیرون کند
عشق را در جام دل ، افزون کند
چونکه ما مستیم و از هستی تهی
کِی شود هستی به مستی منتهی؟
مست یعنی عاشقی بی قید و بند
فارغ از بود و نبود و چون و چند؟
چون و چند از ابلهی آید میان
در طریق عاشقی کی می‌توان؟
مست بود و فکر هستی داشتن
کوهِ غم را از میان برداشتن
کی بوَد کار حساب و هندسه؟
کی چنین درسی بود در مدرسه؟
عاشقی را خود جهانِ دیگری‌ست
منطق عاشق ، همان پیغمبری‌ست
عشق بر عاشق دهد دستور را
عقل کِی فهمد چنین منظور را
تا نگردی عاشقی بی ادعا...
کِی توانی کرد درک نکته ها؟
فهم عاقل را به عاشق، راه نیست
هرچه گویم باز میگویی که چیست؟
باید اول ، ترکِ هشیاری کنی
عشق را در خویشتن جاری کنی
هر زمان گشتی تو مست جام عشق
خویش را انداختی در دام عشق
آن زمان شاید بدانی عشق چیست
چون کنی درکِ یکی را از دویست
گر به راه عشق، همراهم شوی
رهسپار قلبِ پر آهم ، شوی...
خود ببینی فرق عقل و عشق چیست
عقل، همراه و رفیق عشق نیست
عقل ، اوّل بیند و باور کند
عشق ، نادیده همه از بر کند
عشق چون از عقل میگردد جدا
آن زمان بیند بزرگی خدا
چون خدا را دید پابستش شود
از می دیدار ؛ سرمستش شود
(ساقی) و جام می و روی نگار
هست در دیوانگی ها آشکار
گرچه عشق و عاشقی کار دل است
پا نهادن در چنین ره ، مشکل است
سيد محمدرضا شمس (ساقی)
#آموزش_مبانی_هفت
آموزش عروض و قافیه
سید محمدرضا شمس (ساقی)
#قالب_مثنوی :
#مثنوی واژه‌ای عربی و در لغت به معنی «دو دو» و مربوط به کلمه‌ی مَثنی، با تلفظ (مَثنا) است. این نام‌گذاری به این دلیل است که هر بیت از مثنوی، دو قافیه‌ی مستقل دارد و متفاوت از بیت بعد است.
مثنوی، با توجه به اینکه محدودیت سایر قالب‌ها را از نظر قافیه ندارد، می‌تواند تعداد بیت‌های بلندتری داشته باشد. مثنوی حداقل دو بیت دارد و حداکثری برای آن وجود ندارد.
موضوع مثنوی :
#حماسی_و_تاریخی :
شاهنامه فردوسی
اسکندرنامه نظامی
#اخلاقی_و_تعلیمی :
بوستان سعدی
#عاشقانه :
خسرو شیرین نظامی
ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی
#عارفانه :
مثنوی معنوی مولانا
منطق الطیر عطار نیشابوری
نمونه‌ای از مثنوی، مولانا :
(نی‌نامه)
بشنو از نی چون شکایت می‌کند
از جدایی‌ها حکایت می‌کند
از نیستان تا مرا ببریده‌اند
در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند
سینه خواهم شرحه شرحه از فراق
تا بگویم شرح درد اشتیاق
هر کسی کو دور ماند از اصل خویش
باز جوید روزگار وصل خویش
من به هر جمعیتی نالان شدم
جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم
هرکسی از ظنّ خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
سر من از ناله‌ی من دور نیست
لیک چشم و گوش را آن نور نیست
تن ز جان و جان ز تن مستور نیست
لیک کس را دیدِ جان دستور نیست
آتش است این بانگ نای و ، نیست باد
هر که این آتش ندارد نیست باد
آتش عشق است کاندر نی فتاد
جوشش عشق است کاندر می فتاد
نی حریف هرکه از یاری برید
پرده‌هایش پرده‌های ما درید
همچو نی زهری و تریاقی کی دید؟
همچو نی دمساز و مشتاقی کی دید؟
نی حدیث راه پر خون می‌کند
قصه‌های عشق مجنون می‌کند
مَحرم این هوش جز بیهوش نیست
مر زبان را مشتری جز گوش نیست
در غم ما روزها بیگاه شد
روزها با سوزها همراه شد
روزها گر رفت گو رو باک نیست
تو بمان ای آنکه چون تو پاک نیست
هر که جز ماهی ز آبش سیر شد
هرکه بی روزی‌ست روزش دیر شد
در نیابد حال پخته هیچ خام
پس سخن کوتاه باید والسلام
«مولانا»
#آموزش_مبانی_هفت
آموزش عروض و قافیه
سید محمدرضا شمس (ساقی)