eitaa logo
فصلنامه رهیافت اندیشه
619 دنبال‌کننده
733 عکس
8 ویدیو
10 فایل
🔖تحلیل و پاسخ‌یابی مسائل اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، حقوقی و... در چهارچوب اندیشه اسلامی 🔖گفت‌وگوهای چالشی با اساتید و صاحب‌نظران 🔖بهره‌گیری از یادداشت‌های مسئله‌محور پژوهشگران و نویسندگان ارتباط با ادمین: @admin_rahyaftandisheh تبادل: @rahyaft_t
مشاهده در ایتا
دانلود
🔘 تورم موجود در جامعۀ ما تورم فشار هزینه است 📌 دکتر حسین درودیان در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 وقتی صحبت از تورم و نقدینگی می‌شود، تفسیر متعارف این است که پول دست مردم زیاد می‌شود و آن‌ها هم با آن اقدام به خرید می‌کنند یا مثلاً سرمایه‌گذاری می‌کنند. به هر حال این‌ها باعث می‌شود که روی قیمت کالا فشار بیاید. 🔖یعنی مثلاً اگر این لپ‌تاپ گران می‌شود، به‌خاطر این است که مردم در حال حاضر آن را بیشتر می‌خرند و چون موجودی آن تقریباً امری ثابت است، قیمت آن بالا می‌رود. دربارۀ بقیۀ کالاها هم به همین ترتیب است. بنابراین تعبیر اثرگذاری نقدینگی و فشار تقاضا این است. 🔖 اما تورم‌زایی تیپ نقدینگی در جامعۀ ما این‌گونه می‌شود که به بازارهای دارایی حمله می‌کند، قیمت‌های دارایی جهش می‌کند و بعداً جهش قیمت دارایی روی قیمت کالاها و خدمات تخلیه می‌شود. در حالی که همچنان قدرت خرید مردم خراب است و نمی‌توان این را نوعی فشار تقاضا تلقی کرد. به عبارت دیگر مثلاً اگر لپ‌تاپ گران می‌شود، به دلیل بالارفتن نرخ ارز است؛ نه اینکه چون مردم بیشتر می‌خرند. باید گفت که این تورم، تورم فشار هزینه است. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 اقتصاد بدون نفت؛ گامی در راستای اقتصاد مقاومتی 📌 دکتر مهدی صادقی شاهدانی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 این مسئله مهم است که بدانیم مسیر برون‌رفت نفتی که به بودجه می‌آید، از کجا سر در می‌آورد. همچنین در دورۀ بلندمدت دربارۀ اقتصاد بدون نفت برنامه‌ریزی کنیم و همان‌ اتفاقی بیفتد که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به آن توجه می‌شود. 🔖یعنی دولت مسائل بودجۀ خودش را از نفت جدا کرده و بر سایر درآمدها یا نظام مالیاتی تمرکز کند. طبیعی است چنین اقدامی در یک دورۀ کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست؛ اما اگر در دورۀ بلندمدتی بتوان به نظام اقتصادی و دولت کمک کرد، قدم‌به‌قدم وابستگی خود را از نفت کم می‌کند و درآمدهای نفتی وارد یک صندوق می‌شود. 🔖 حال اگر بتوانیم در بلندمدت به‌سمت ایجاد صندوقی مثل صندوق نفت نروژ برویم، به‌نظر می‌رسد در آینده عایدی خوبی برای ملت ما جمع می‌شود و بعد از مدتی می‌بینیم که دارایی چشم‌گیری فراهم شده و بازدهی آن دارایی به دولت کمک می‌کند که این کار هم آنچنان ملاحظه‌ای ندارد. دولت درآمد نفتی را وارد صندوق کرده و آن صندوق دارایی هم بازدهی خودش را ایجاد می‌کند و آن بازدهی صرف مواردی مثل یارانه، کمک به فقرا و حمایت‌هایی از اقشار مردم می‌شود. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 افزایش هزینه برای مصرف کننده؛ با شبکۀ توزیع سنتی 📌 دکتر مهران برادران‌نصیری در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 شبکۀ توزیع کشور از همۀ قسمت‌های دیگر کشور ضعیف‌تر است و در واقع می‌توان گفت که کل اقتصاد بازار و خدمات ما که شبکۀ توزیع هم جزء آن است، بسیار سنتی و غیر مدرن است و این سبب می‌شود که ما مقدار زیادی هدررفت منابع و افزایش هزینه‌ها برای مصرف‌کننده داشته باشیم. 🔖وقتی در شبکۀ توزیع، افراد همچنان به صورت سنتی بارهایی را از مناطق مختلف مثلاً در میادین تره‌بار شهرداری می‌آورند و پخش می‌کنند و افراد هم از آنها می‌خرند، کالایی که وارد تهران می‌شود چند بار دست به دست می‌شود. در واقع تعداد زیادی آدم در شبکۀ توزیع کار می‌کنند که هزینه‌های زندگی آنان را همین مصرف‌کننده متقبل می‌شود. 🔖 آنقدر شبکۀ توزیع ما گسترده و ناکارآمد و نارسا است که نتیجۀ نهایی آن این می‌شود که هزینه‌های قابل ملاحظه و غیر مفیدی را در حاشیۀ بازار ایجاد می‌کند که آنها هم به هزینه‌های قیمت تولید‌کننده اضافه می‌شود و بنابراین گاهی اوقات قیمتی که مصرف‌کننده پرداخت می‌کند، چند برابر قیمتی است که تولید‌کننده دریافت می‌کند. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 نتیجۀ خلق پول، عدم توازن‌های اقتصادی و اجتماعی است 📌 دکتر حمیدرضا مقصودی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 وقتی می‌گوییم تورم در ایران منشأ پولی ندارد، به این معناست که تورم منشأ بانکی هم ندارد. البته حرف من به‌معنای این نیست که شبکۀ بانکی ما، شبکۀ خوبی است و درست کار می‌کند. اجمالاً ممکن است همۀ ما متوجه باشیم که در این شبکۀ بانکی، مشکلاتی وجود دارد؛ یعنی ما مریض را می‌بینیم؛ اما باید بررسی کنیم که منشأ مریضی چیست؟ الآن باید ببینیم که مشکل بانکداری خصوصی ما یا بانکداری بانک عامل ما چیست؟ 🔖 طبیعتاً مشکل آن خلق پول است. اما آیا منشأ تورم، خلق پول است؟ پاسخ منفی است. نه در ایران و نه در هیچ‌جای دیگر منشأ تورم پول نیست. آیا این خلق پول، کار خوبی است؟ پاسخ این سؤال هم منفی است و البته نتیجۀ این خلق پول نیز تورم نیست؛ بلکه نتیجۀ آن در عدم توازن‌های اقتصادی و اجتماعی خود را نشان می‌دهد؛ یعنی خود را در شکاف‌های طبقاتی، در هدایت نقدینگی به‌سمت نظام سرمایه‌داری و سرمایه‌دارها و در ایجاد فقر نشان می‌دهد. 🔖 نقدینگی باید به‌طور همگانی در دست مردم قرار بگیرد؛ اما می‌بینیم که نقدینگی دقیقاً به‌صورت هدایت‌شده در دست گوشه‌ای از سرمایه‌داران رانتی غارتی قرار می‌گیرد. لذا اگر بخواهیم با نظام بانکی مواجهه کنیم، چه بانک مرکزی و چه بانکداری خصوصی و چه بانکداری دولتی، باید ببینیم که در عدم توازن‌های اجتماعی، ایجاد فقر، ایجاد شکاف طبقاتی، ایجاد ثروت‌های بادآورده و در سفته‌بازی چه اثری دارند. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 جلوگیری از افزایش نقدینگی؛ گامی در جهت کاهش تورم 📌 دکتر رسول بخشی دستجردی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 برای اینکه تورم تک‌رقمی شود، قطعاً باید اقداماتی انجام دهیم. کاهش تورم بسته به اینکه از چه طریقی انجام شود، خیلی مفید خواهد بود. 🔖 در سال 92 که دولت آقای روحانی آمد، قرار بر این بود که تورم کنترل شود و تا حدی هم این کار انجام شد و قیمت‌ها هم کم شد و تورم تک‌رقمی اتفاق افتاد. اما برای اینکه آن تورم تک‌رقمی محقق شود، راهکار غلطی را پیش گرفتند. 🔖 یعنی میان نرخ سود سپرده‌های بانکی با نرخ بازدهی در اقتصاد تفاوتی ایجاد شد. نرخ بازدهی نسبت‌به سود سپردۀ بانکی پایین‌تر قرار گرفت و این باعث شد نقدینگی که همین‌طور در‌حال افزایش بود، در بازار وارد نشود و مثل آب پشت سد جمع شود. 🔖 وقتی که نقدینگی در‌حال افزایش باشد؛ اما تورم پایین بیاید و تولید رشدی نکند، حتماً مشکلی وجود دارد که بعداً خود را نشان می‌دهد و دوباره تورم شدیدی رخ می‌دهد. این کاری بود که چند سال بعد اتفاق افتاد و تورمِ جمع‌شده خود را نشان داد. 🔖 دولت اخیر می‌خواهد بگوید من برای آنکه جلوی تورم را بگیرم، باید جلوی رشد نقدینگی را بگیرم. این کار بسیار ارزشمندی است. چون در زمان دولت آقای روحانی نقدینگی زیاد می‌شد؛ اما قیمت‌ها رشد نمی‌کرد و این کاری خطرناک بود. پس باید جلوی رشد نقدینگی را گرفت. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 خام‌فروشی و خام‌اندیشی؛ دو چالش مهم در اقتصاد ایران 📌 دکتر محمد نعمتی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 اقتصاد ایران، به‌شدت رانتی است؛ به معنای اینکه زندگی در ایران به منابع طبیعی نفت و گاز و معدن وابسته است و تقریباً روزی معادل ۱۰‌میلیون بشکه نفت و گاز برمی‌داریم. 🔖 درواقع شیوۀ حکمرانی منابع طبیعی ما به‌گونه‌ای بوده که منبع رانت خدادادی بزرگی را که سالی 100، 150‌هزار‌میلیارد تومان است، به قیمت ثابت داریم و هرچه سطح معیشتی فرد بالاتر باشد، از رانت آن بیشتر بهره می‌برد. 🔖 بنابراین درگیر نظامی رانتی هستیم که خام‌فروشی را در نظام سیاسی بین‌الملل که از قرن هجدهم برای کشورهای آفریقایی و آسیایی تعریف شده، پذیرفته و از دورۀ پهلوی نیز نوعی خام‌اندیشی ایجاد شد که با پول نفت برای کشور توسعه می‌آوریم؛ درحالی که برای ما بدبختی بسیاری به همراه آورد؛ به ‌عبارت ‌دیگر خام‌فروشی، این خام‌اندیشی را با خود به همراه آورد. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 نهادهای ناتراز؛ عواملی مهم در ایجاد تورم بالا 📌 دکتر میثم خسروی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 طیف وسیعی از نهادها اعم از شرکت‌ها، دولت و بانک‌ها این امکان را دارند که ناتراز باشند و این ناترازی را به متغیرهای پولی سرایت دهند. حال اینکه این‌ها چه نهادهایی هستند و هرکدام چه اولویتی دارند و چه سهمی از این تورش تورمی را می‌توان به گردن آن‌ها انداخت، در کشورهای مختلف متفاوت است. 🔖 عموماً تورش تورمی بالا معمولاً از این جهت اتفاق می‌افتد که نهادهای ناترازی وجود دارد و ممکن است آن نهادها بتوانند ناترازی خود را با خلق نقدینگی پوشش دهند. وقتی این دو شرط هم‌زمان اتفاق بیفتد، کشورها گرفتار تورشی تورمی می‌شوند. 🔖 زمانی که یک شرکت به‌صورت ساختاری و مزمن، ناتراز می‌شود و اساساً هیچ امیدی نباشد که هزینه و درآمد یا دارایی بدهی آن جبران شود و به‌طور واگرا زیاد شود، اینجاست که شرکت نباید به حیات خود ادامه دهد و اساساً تداوم حیات آن به ضرر اقتصاد است. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 مهم‌ترین آسیب‌های موجود در نظام توزیع کالا 📌 محسن محمدزاده در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 اولین آسیب نظام توزیع کالا و خدمات، زنجیرۀ توزیع کالا در کشور است. زنجیرۀ عرضۀ کالا و فرایندی که این زنجیره را تعریف کرده، غیرشفاف و ناکارآمد است. در صنایع و محصولات مختلف، یک زنجیرۀ توزیعی در کشور وجود دارد که چون بخشی از آن سنتی است و سابقۀ 70، 80‌ساله دارد، هیچ‌گاه خودش را با حال حاضر تطبیق نداده است. 🔖 دومین آسیب صادرنکردن فاکتور الکترونیکی است. دربارۀ این مسئله می‌توان ساعت‌ها صحبت کرد. اگر قرار باشد برای اصلاح زنجیرۀ توزیع کالا اقدام مؤثری در کشور انجام شود، همین فاکتور الکترونیک است. همۀ دستگاه‌های کشور باید برای جاانداختن فاکتور الکترونیک تلاش کنند. تا این اتفاق نیفتد، نمی‌توان دربارۀ تحول در چرخۀ توزیع و حلقه‌های توزیع کالا صحبت کرد. در هر مسئله‌ای که وارد می‌شویم، صادرنشدن فاکتور الکترونیک مشکل جدی ایجاد کرده است. 🔖 بحث سوم، یارانه‌هایی است که در بعضی از حلقه‌ها در نظام توزیع پرداخت می‌شود. در علم اقتصاد یارانۀ مستقیم و غیر مستقیم و یارانۀ کالایی و غیرکالایی وجود دارد؛ اما در یک‌سری از حلقه‌ها، یارانه‌هایی پرداخت می‌شود که در نظام توزیع فساد به بار می‌آورند؛ مثلاً یکی از این یارانه‌ها، سهمیه‌هایی است که در برخی حلقه‌های نظام تولید و توزیع کشور پرداخت می‌شود؛ مثل سهمیۀ آرد، شکر و مواد اولیه. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 فشار تقاضا و هزینه‌؛ دو عامل مهم در پدیدآمدن تورم 📌 دکتر احسان قمری در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 تورم می‌تواند از دو جهت ایجاد شود؛ یکی از فشار تقاضا و دیگری از فشار هزینه‌ها. بسیاری از اوقات این فشار تقاضا ناشی از پایۀ پولی است و می‌بینیم که در بازار میان عرضه و تقاضا به‌صورت کلان تعادل به‌هم می‌خورد و وقتی که به تقاضا فشار وارد می‌شود، افزایش قیمت به‌وجود می‌آید. این موارد در ادبیات اقتصادی به‌عنوان دلیل تورم شناخته می‌شوند. 🔖 یکی دیگر از عللی که باید به‌عنوان فشار تقاضا دربارۀ آن بحث کرد، نقدینگی است که درحقیقت روی دیگرِ تقاضا را به ما نشان می‌دهد و این هم مشخص است که نقدینگی کنار آن سلسله اتفاقاتی که ایجاد می‌شود، تقاضای کل را زیاد کرده و تورم را ایجاد می‌کند. 🔖 حال باید دید آیا نرخ ارز بر تورم اثر می‌گذارد؟ باید گفت به‌صورت مطلق نمی‌توان به این سؤال پاسخ داد. چون متغیرها بسیار اثرگذارند. مثلاً ابتدای دولت دهم میزان نقدینگی، چیزی در حدود ۴۸۰‌همت بود؛ اما درحال حاضر چهار‌هزار‌همت است. حال آیا این نقدینگی کاملاً ناشی از نرخ ارز است؟ نمی‌توان به‌راحتی همه را ناشی از آن دانست. 🔖 به اینجا که می‌رسیم، وارد بخش بعد می‌شویم و می‌گوییم تورم می‌تواند از جای دیگر هم ناشی شود و آن فشار هزینه‌هاست. به‌نظر می‌آید که نرخ ارز در اینجا بیشترین تأثیر خود را می‌گذارد و آن قیمت نهاده‌های تولید است. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 جهش نرخ ارز؛ عاملی مهم در افزایش تورم در اقتصاد ایران 📌 دکتر حسین صمصامی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 در اقتصاد ایران وقتی به آمارهای تورم نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی، تورم تقریباً در حدود 11درصد، 10درصد، 18درصد، 20درصد، 15درصد، 9درصد و 8درصد بوده است؛ یعنی بعضاً در دوران جنگ، نرخ‌های تورم بسیار پایینی داشتیم. 🔖 در زمان جنگ، کشتی‌های ما را در آب می‌زدند، نفت ما را نمی‌خریدند، دولت از بانک مرکزی قرض می‌گرفت و عامل اصلی پایۀ پولی هم بدهی دولت به بانک مرکزی بود؛ اما باز هم تورم ما 50درصد نشد. یکی از دلایل اصلی این امر، کنترل نرخ ارز بود. 🔖 اگر شما به تاریخ اقتصاد ایران بعد از انقلاب نگاه کنید، می‌بینید که بالاترین نرخ‌های تورم، زمانی بوده که نرخ ارز در بازار جهش پیدا کرد؛ یعنی سال‌های 74، 90، 91 و 97. نرخ ارز به این دلیل بالا می‌رود که مثلاً وقتی گفته می‌شود که شما تحریم شدید، عده‌ای سودجو همانند سفته‌بازها و دلال‌ها که همیشه می‌خواهند از فرصت‌ها سوءاستفاده کنند، به بازار هجوم می‌برند و همچنین با کمک افرادی، فرار سرمایه رخ می‌دهد. این امور باعث می‌شود قیمت بالا برود و بانک مرکزی درمقابل، متناسب با این بازار، نرخ ارز را افزایش می‌دهد. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 فتوا نمی‌تواند جایگزین قانون باشد 📌 حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد ارسطا در گفت‌وگو با ماهنامۀ رویش اندیشه؛ 🔖 فتوا نمی‌تواند جایگزین قانون باشد. این یک نکتۀ مهمی است که اگر به آن التفات درستی داشته باشیم، می‌توان به خیلی از اشکالات که یک سابقۀ صد‌ساله و بلکه بیش از صد‌ سال در فضای علمی کشور دارد، پاسخ داد. 🔖 دلیل اول این است که هر مجتهدی می‌تواند فتوا را صادر کند؛ اما اگر قرار باشد ما به سراغ قانون برویم و دستگاهی برای وضع قانون در جامعۀ اسلامی داشته باشیم و بخواهیم بر اساس فتوایی که فقها صادر کردند قانون وضع کنیم، قطعاً در جامعه دچار هرج‌ومرج و اختلال نظام خواهیم شد. 🔖 دلیل دومی که فتوا نمی‌تواند جایگزین قانون بشود، این است که در همۀ موارد یا اکثریت قاطع موارد، فتاوا مشخص‌کنندۀ چگونگی اجرای حکم شرعی نیستند، بلکه چگونگی آن را برعهدۀ خود مکلف می‌گذارند و این مطلب موجب بروز هرج‌ومرج در ناحیۀ اجرای حکم شرعی خواهد شد. 🔖 دلیل سومی که فتوا نمی‌تواند جایگزین قانون بشود، این است که فتوا در مواردی صادر می‌شود که فقیه بتواند به یک حکم ثابت شرعی برسد. اما در خصوص آن موضوعاتی که غالباً یا دائماً در حال تغییر هستند، چون حکم ثابت شرعی وجود ندارد، هیچ فتوایی هم دیده نمی‌شود. 🔖 بنابراین ما در حکومت اسلامی به سه دلیل مشخص نیازمند دستگاه قانون‌گذار هستیم؛ دستگاهی که باید نهایتاً توسط یک مرجع واحدی تمام این مقرراتی که به نام قانون وضع می‌شود را موردبررسی قرار دهد و عدم‌مغایرتش با شریعت را احراز کند. 🌐 @rouyesh_andisheh
🔘 راهکارهایی برای بهبود وضعیت اقتصادی ایران 📌دکتر محمدجواد توکلی در گفت‌وگو با ماهنامه رویش اندیشه؛ 🔖 آن چیزی که در حال حاضر برای اقتصاد ایران اهمیت زیادی دارد، ایجاد نوعی ثبات در آن است و اگر بخواهید ثبات باشد، متغیرهای کلیدی از جمله نرخ ارز را در کوتاه‌مدت تثبیت کنید که هزینۀ فرصت همه‌چیز از جمله صادرات و واردات و تولید را تغییر می‌دهد و همچنین نرخ ارز را به‌سمت نرخ ارز واقعی ببرید. ارز واقعی هم ارزی است که با واقعیت اقتصاد ایران سازگار باشد؛ نه اینکه آن را به بازار آزاد مختل‌شده‌ای واگذار کنید. 🔖 گام دوم هم این است که به‌سمت کنترل خلق نقدینگی حرکت شود. 🔖 سومین گام به نظام مالیاتی مربوط است. باید کاری کرد که سفته‌بازی به‌صرفه نباشد و فقط تولید به‌صرفه باشد. 🔖 بنابراین وضعیت اقتصاد ایران در صورتی بهبود پیدا می‌کند که: نظام بانکی را کنترل کنیم که دائماً پول در اقتصاد کشور می‌ریزد و هیچ تولید و فعالیتی هم بیرون نمی‌دهد؛ نظام مالیاتی را اصلاح کنیم؛ از متغیر باثبات ارز هم برای کمک به این وضع استفاده کنیم. 🌐 @rouyesh_andisheh