#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش ↪️🔹در جدول زیر کل روند پژوهش به صورت اجمالی بیان شده است. این روند از یافتن موضوعی برای پژوهش آغاز و به ارائه نتایج به دست آمده ختم می‌شود. 🔹ان شاءالله به مرور مطالب این جدول به تفصیل مطرح خواهد شد. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati 🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش پژوهش یکی از کارهاییست که شروع آن سخت‌تر از ادامه آن است. همیشه در ابتدای کار همه با این گره بزرگ مواجه می‌شوند که: دربارة چه باید بنویسیم؟ این دسته از ابهامات خود در بسیاری از موارد برخاسته از ناآگاهی از فضاهای علمی و پژوهشی است. مهارت‌های مطرح شده در این بخش این امکان را به فراگیران می‌دهد تا بر این مشکل فائق بیایند و نقص‌های گذشته را تا حدّ قابل قبولی کاهش دهند. در ابتدا باید آموخت که چه منابعی برای اکتشاف این موضوعات وجود دارد. شما از این منابع مشکل را کشف کرده و پس از آن می‌آموزید که چگونه مشکل کشف شده را تبدیل به یک مسأله علمی کنید. پس از آشنایی با شیوه های تدوین مسأله، نوبت به آن می رسد که از میان مسائل گوناگون کدام مسأله را به عنوان موضوع پژوهش خود انتخاب کنید. ما در این بخش به مباحث زیر می‌پردازیم: 1⃣ اقسام موضوع پژوهش 2⃣ نقطه شروع پژوهش 3⃣ منابع کشف مشکل 4⃣ مسأله شناسی و فنون تبدیل مشکل به مسأله 5⃣ انتخاب و تدوین نهایی مسأله ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 1⃣ بخش اول: اقسام موضوع پژوهش 🔹مقصود از موضوع پژوهش محوریست که پژوهشگر تصمیم دارد در کاوش علمی خود، آن را واکاوی کند. این محور برای پژوهش یک عامل انتظام و جهت بخشی به فعّالیّت ها به شمار می رود. امروزه دو گونه متفاوت از محورهای پژوهشی به صورت متداول مورد استفاده قرار می‌گیرد که هریک ویژگی‌های خاص خود را دارد. آن چه در این بین اهمیت اساسی دارد، نحوه به کارگیری روش کار متناسب با هریک و از سویی دیگر در نظر گرفتن جایگاه مناسب برای آن‌هاست. مقصود این که انگیزه‌های پژوهشگران، عامل انتخاب یک مدل خاص است. 🔻پژوهش موضوع محور: 🔹هنگامی که پژوهشگر تصمیم دارد که دربارة محوری خاص به تبیین بپردازد، پژوهش او موضوع محور خواهد بود. درباره چیزی صحبت کردن به معنای ارائه اطلاعاتی مربوط به آن چیز است. وقتی گفته می شود «اطلاعاتی» غرض این است که هدف فقط بیان این اطلاعات است. این خود حکایت از آن دارد که خط سیر خاصی برای این ساختار به صورت از پیش تعیین شده وجود ندارد. در این دسته از پژوهش‌ها یک هدف دنبال می شود و آن هم تبیین محور پژوهش است. 🔹البته پژوهشگر می‌تواند با تکیه بر توانایی‌های خود نوعی نظام منطقی برای آن تعریف کرده و بر اساس آن مطالب خود را مرتّب کند. لکن این ترتیب تحمیلی است و هیچ گونه اقتضائی از جانب موضوع نسبت به آن وجود ندارد. 🔻به عنوان مثال اگر پژوهشگری، برای موضوع پژوهش خود، معاد جسمانی را برگزیده است. او برای این پژوهش می‌تواند مباحث گوناگونی در جهت تبیین موضوع مطرح کند؛ مبادی تصوری بحث، مبادی تصدیقی بحث، قائلین به معاد جسمانی و استدلال‌های ایشان، منکرین معاد جسمانی و استدلال‌هایشان و امورات دیگری که به گونه‌ای با معاد جسمانی مرتبط باشند. ملاحظه مثال مذکور به خوبی گویای آن است که این پژوهش فاقد آغاز و انجام مشخصی است و تنها چیزی که مورد توجه قرار می‌گیرد، ارائه تصویری واضح و شفاف از محور پژوهش است. پژوهش موضوع محور درباره چیزی پژوهیدن است. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش ↪️ 2⃣ پژوهش مسأله محور: 🔹فضای حاکم بر این دسته از پژوهش‌ها، بسیار متفاوت با فضای پیشین است. در پژوهش مسأله محور پژوهشگر با یک چالش مواجه شده است که در جهت حلّ چالش باید به پژوهش بپردازد. 🔹ابتدا و انتها در این مدل کاملاً شفاف و مشخص است. در واقع پژوهش مسأله محور، پژوهش حل مشکل است نه درباره چیزی صحبت و تبیین کردن. در این جا چینش مباحث بر اساس نظامی خاص صورت می‌گیرد و به طور کلی منطقی از پیش تعیین شده بر مباحث حکمفرماست و پژوهشگر سعی در کشف این نظام دارد. 🔹نظامی منطقی که در جهت حلّ مشکل، تمام مراحل کشف راه حل را در بر گرفته است. در پژوهش‌های مسأله محور هدفداری و نظام‌مندی یک اصل است. درباره مسأله تبیین بیشتری صورت خواهد گرفت. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش ↪️ ❓موضوع محوری یا مسأله محوری؟ 🔹هر کدام از دو ساختار دارای ویژگی‌هایی خاص است که در به کارگیری آن ها محدودیت‌هایی را نیز به دنبال دارد. این حقیقت سبب می‌شود که انتخاب مطلقی در این بین معنا نداشته باشد. 🔹آن چه ملاک و معیار انتخاب است تناسب کارکرد با اهداف و اغرض است. هنگامی که نیاز باشد که در مورد موضوعی خاص به افراد اطلاع رسانی شود و مجموعه‌ای از اطلاعات در فضای دانش ترویج گردد، پژوهش موضوع محور کارآیی دارد. این گونه از فعّالیت ها مانند دائره المعارفها، وظیفه اطلاع رسانی را بر عهده دارد. اما گاهی اوقات افراد با برخی چالش‌ها مواجه شده‌اند که تنها دانستن ابعاد و اضلاع موضوع کمکی به آن ها نمی‌کند بلکه نیازمند راه حلی برای برون رفت از مشکل هستند. در این موارد تنها پژوهش‌های مسأله محور قادر به پاسخ‌گویی در برابر این نیازها خواهند بود. 🔹در مقایسه گفته می‌شود که رویکرد در موضوع محوری، جمع آوری معلومات پراکنده است ولی در مسأله محوری تولید علم مورد نظر است. البته پژوهش‌های موضوع محور در مواردی زمینه را برای کار مسأله محور فراهم می‌آورد. 🔹امروزه صاحب نظران از میان گونه‌های مختلف پژوهشی، تنها پژوهش‌های مسأله محور را پژوهشی اصیل به شمار می‌آورند. در واقع می‌توان گفت در ادبیات علمی امروز پژوهش فعالیتی است که در راستای حل مشکل رقم بخورد و به تولید علم بیانجامد. 🔹حقیقت امر هم این است که تنها همین پژوهش‌های مسأله محور است که با اجتهاد مطرح شده در ابتدای بحث همگون می‌باشد. چرا که در این مسیر است که تجزیه و تحلیل و استنباط ظهور و تجلّی دارد و پژوهشگر ملزم به اجرای کاری عمیق است. تأثیر این دسته از تلاش‌ها در مقیاس کلّی علم قابل رویت خواهد بود و این خود امتیازی ویژه برای مسأله محوری به حساب می‌آید. این امتیازات سبب می‌شود که در این مجموعه بر اساس مسأله محوری به بیان روش‌ها پرداخته شود. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 🔻بخش دوم: نقطه شروع پژوهش 🔹پژوهش در صورتی که روال طبیعی و غیر مصنوعی داشته باشد، ابتدای کار روبه رو شدن پژوهشگر با مشکلات است. 🔹مشکلات به دو بخش تقسیم می‌شود؛ مشکلات علمی و مشکلات عملی. مشکل علمی هنگامی رخ می‌دهد که پژوهشگر متوجه ناهمخوانی میان گزاره‌های علمی در یک علم می‌شود. گاهی اوقات نیز چالش‌های جدیدی پیش روی علم قرار می‌گیرد که باید حلّ و فصل شود. در مقابل، مشکل عملی به تمام معضلاتی که انسان را در صحنه زندگی دچار دردسر می‌کند، گفته می‌شود. 🔹چشمان تیزبین پژوهشگر دائم در جستجوی همین نقاط سوال برانگیز است و واکنش‌های او به دنیای اطراف، واکنشی منفعلانه نیست. او در زمینه‌هایی که با آن ها ارتباط دارد، بسیار ریز بین و نکته سنج است. همین موضوع سبب می‌شود که ذهن او همیشه انباشته از پرسش‌ها و نقاط مبهم باشد. 🔹آشکار است که پژوهشگر واقعی هیچ گاه منتظر دستور و یا سفارشی برای پژوهش نیست بلکه گره‌های ذهنی به او فرصت تصمیم گیری هم نمی‌دهد. علت اساسی حیرانی‌ها و سرگردانی‌های بسیاری از تازه واردان عرصه پژوهش در امر انتخاب موضوع همین نقص است. تحصیل پژوهش محور است که پژوهشگر تربیت می‌کند. باید پذیرفت که نوع تحصیل افراد در دوران پیش از پژوهش تأثیر به سزایی در شکل‌گیری شخصیتی آن‌ها دارد. کسی که در آن دوران طلایی نتوانسته ذهن خود را نقّاد و نکته سنج بار بیاورد، بسیار مشکل است که بتوان او را در عرصه پژوهش موفق دید. 🔹پژوهش عرصه‌ای برای محک زدن آموخته‌های دوران تعلیم است. آموخته‌های سطحی به طور حتم در مقام پژوهش به کارهایی سطحی و کلیشه‌ای ختم خواهد شد. از این رو هر فردی باید خود را ملزم بداند که حیات علمی خود را به گونه‌ای جهت‌دهی کند که خط سیر او به سمت پژوهش باشد. 🔹شاخصه‌های این نوع تحصیل عبارتند از: 🔸فهم عمیق مطالب آموخته شده 🔸نقّادی منصفانه و آگاهانه 🔸برخورداری از خلق پسندیده فروتنی در برابر حقیقت. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 🔻بخش سوم: منابع کشف مشکل 🔹برای کشف مشکلات باید نقاطی را که قابلیت اکتشاف در آن‌ها وجود دارد شناسایی و از آن‌ها استفاده بهینه نمود. 🔹مراجعه به این منابع به جهت آن است که فضای ذهن را از فضای آموزشی صرف به فضای پژوهشی منتقل کند. 1⃣ زندگی علمی، اجتماعی محقق: 🔹هر فردی در مدت حیات علمی و زندگی فردی خود با مشکلاتی مواجه شده است که نیاز به بررسی و مطالعه داشته است. 2⃣ منابع درسی: 🔹در میان کتب علمی دوران تحصیل، مباحثی وجود دارد که می توان آن ها را در سطحی بالاتر و با عمقی بیشتر مورد بررسی قرار داد. 3⃣ منابع پژوهشی و اطلاع رسانی: 🔹امروزه برخی از منابع اطلاع رسانی پژوهشگر را با فضای علمی آشنا کرده و او را در کشف سوال کمک می‌کند. www.magiran.com مگیران سایت www.irandoc.ac.ir داک ایران سایت www.noormags.com نور مگز 4⃣ مراکز پژوهشی: 🔹امروزه مراکز مختلفی به صورت تخصصی، مشغول تحقیق و پژوهش هستند. محققان می‌توانند با مراجعه به این مراکز از موضوعات پیشنهادی آن ها بهره ببرند. 🔹جستجو و کنکاش در میان منابع مذکور به افراد مبتدی کمک می‌کند که ذهن خود را با فضای پژوهشی درگیر کرده و از مسائل و مشکلات موجود باخبر شود. این آشنایی سبب می‌شود که پژوهشگر با شوق و علاقه کافی وارد عرصه پژوهش شود. از این رو این جستجو باید آن قدر ادامه داشته باشد که به قدر کافی موضوع درخور توجه پیدا شود. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 🔻بخش چهارم: مسأله شناسی و فنون تبدیل مشکل به مسأله 1⃣ چیستی مسأله 🔹مسأله گرچه خود ابهام ذهنی به شمار می‌رود لکن با پرسش تفاوت‌های اساسی دارد. پرسش‌ها برای هر علم آموزی رخ می‌دهد و پاسخ آن در حدّ یک جواب است و با مراجعه به یک فرد آگاه پرسش پاسخ داده می‌شود. اما مسأله نوعی ابهام و ندانستن است که تنها برای دانایان رخ می‌دهد. مسأله ابهام شخصی نیست بلکه ابهامی در مقیاس علم است. در این جا دیگر مراجعه و پرسشگری دردی را دوا نمی‌کند. فردی که بر اساس مطالعات نظام‌مند خود با مشکل علمی مواجه شده است، فقط اوست که می‌تواند مسأله داشته باشد. ویژگی ممتاز مسأله این است که پاسخ باید بر اساس اسلوبی نظام‌مند کشف شده و به سایر گزاره‌های علم بیافزاید. در واقع مسأله برآمده از مواجهه فعّال با مشکل است. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 🔻بخش چهارم: مسأله شناسی و فنون تبدیل مشکل به مسأله ↪️ 2⃣ فنون تبدیل مشکل به مسأله 🔹مشکل امری کلی و مبهم است که همه آن را درک می‌کنند. این امر مبهم و کلی زمانی قابلیت بررسی فنی و علمی را دارد که تبدیل به مسأله گردد. پس پرداختن به یک مشکل از گذار تبدیل آن به مسأله است. حال باید فنونی که در این زمینه به کار بسته می‌شود را فراگرفت. 🔹پژوهشگر می‌تواند با استفاده از این فنون یک مسأله علمی تشکیل داده و به بررسی آن بپردازد. 🔻الف) بررسی علّت وقوع مشکل: 🔹گاهی اوقات پژوهشگر در نظر دارد که با رویکردی علّت یابانه به بررسی مشکل بپردازد. در این حالت او می کوشد که در پژوهش خود علّت‌یابی کرده و منشاء مشکل را شناسایی کند. این دسته از فنون بیشتر مربوط به زمانی است که مشکل یک پدیده و یا رخداد اجتماعی باشد. در این حالت پژوهشگر با یافتن علّت سعی می‌کند به سهم خود به مجریان اصلاح اجتماع راه اصلی برای حل مشکل را نشان دهند. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

روش سنتیِ تحصیل علوم حوزوی: #آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 🔻بخش چهارم: مسأله شناسی و فنون تبدیل مشکل به مسأله ↪️ 2⃣ فنون تبدیل مشکل به مسأله 🔻 ب) بررسی ابعاد مختلف: 🔹تا زمانی که ابهام موجود در مشکل بر طرف نشود، حلّ مشکل امکان پذیر نمی‌باشد. یکی از راه های رفع این ابهام جدا کردن ابعاد و حیثیات مختلف مشکل است. 🔹هنگامی که شخصی با مشکل شک‌گرایی در فضای علمی مواجه می‌شود، این معضل را از بعد روانشناسی، جامعه شناسی، معرفت شناسی و یا در ابعاد و اضلاع دیگر مورد بررسی قرار دهد. این امر خود به گونه‌ای از اجمال و ابهام این مشکل کاسته و آن را شایسته تحقیق و بررسی می‌کند. 🔻 ج) بررسی آثار و پیامدها 🔹در مواقع بروز مشکل خواه علمی و خواه عملی، یکی از مهم ترین اقدامات شناساندن آثار و پیامدهای یک مشکل است. 🔹پژوهشگر می‌تواند با پرداختن به این زاویه، از طرفی وجود مشکل را بفهماند و از طرفی هم گامی در مسیر حل مشکل بردارد. مانند موردی که اثری سوء متوجه یک مشکل است ولی از نگاه دیگران مغفول مانده است. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش 🔻بخش چهارم: مسأله شناسی و فنون تبدیل مشکل به مسأله ↪️ 2⃣ فنون تبدیل مشکل به مسأله 🔻 ج) بررسی افراد و مصادیق 🔹یکی از ریزبینانه ترین مدل پرداختن به مشکلات، واکاوی مصادیق آن است. پژوهشگر گاهی متوجه می شود که باید با نگاهی تطبیقی به برخی از موضوعات نگاه کند. به عنوان نمونه پژوهشگری که می‌خواهد مشکل ربا را از این منظر بررسی کند؛ آیا شیوه متداول بانک‌ها در پرداخت سود ربا محسوب می‌شود؟ این نگاه باعث می‌شود مشکل مبهم و کلی ربا به صورتی واضح و مشخص مورد بررسی قرار گیرد. 🔹پس از آن که یکی از فنون یاد شده برای تبدیل مشکل به مسأله انتخاب شد، باید از بارش ذهنی استفاده کرد و مواردی را که در هر فن به ذهن می‌رسد را یادداشت نمود. این کار سبب می‌شود که در هر مورد زوایای پنهان آن کشف شده و مورد توجه قرار گیرد. یکی از راه‌های کشف این زوایای مخفی همین روش بارش ذهنی است. 🔹چند نکته فراموش نگردد: 1⃣ در هنگام بارش ذهنی نیازی به تجزیه و تحلیل نیست، تنها یادداشت کنید. 2⃣ هر چه به ذهنتان می آید بنویسید. 3⃣ زود نتیجه گیری نکنید! اجازه دهید ذهنتان تمام تلاش خود را بکند. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati

#آشنایی_با_مهارت_های_عمومی_پژوهش #فصل_اول_کلیات_پژوهش #مراحل_پژوهش ↪️ 🔻بخش پنجم: انتخاب و تدوین نهایی مسأله 🔹استفاده از فنون تبدیل مشکل به مسأله بیان شد، انبوهی از مسائل را به دنبال خواهد آورد. گام بعدی انتخاب مسأله پژوهشی مورد نظر از این میان است. انتخاب نیازمند معیار و ضابطه است و پایبندی به این ضوابط پژوهش را در ارائه کاری موفق یاری خواهد کرد. تمام ضوابط موجود در این باره در راستای آن است که پژوهشگر در حدّ خود بهترین مسأله‌ای که پرداختن به آن ارزشمند است را انتخاب کند. موارد زیر به صورت مرحله ای در جهت دست یافتن به انتخابی دست تدوین شده است: 1⃣ تمام پیشنهادات و مشکلاتی که کشف کرده‌اید را به صورت یک لیست منظم درآورید. 2⃣ مواردی را که فکر می‌کنید اصلا به آن‌ها علاقه ندارید، از لیست حذف کنید. 3⃣ آن چه را که اطمینان دارید از عهده شما خارج است نیز از لیست حذف کنید. 4⃣ موضوعاتی که از اولویت و ضرورت خاصی برخوردار نیستند را نیز حذف کنید. 5⃣ در نهایت آن چه را که ارزش پژوهش در مورد آن ها وجود دارد را از این میان انتخاب کنید. سعی کنید پس از طی این مراحل یک موضوع و یا حدّاکثر دو موضوع را انتخاب کنید. فراموش نکنید عنصر جذابیت و علاقه شخصی موضوع در موفقیت پژوهش نقش عمده ای دارد. 6⃣ موضوع به دست آمده نیز باید مورد تحقیق و ارزیابی قرار گیرد. 🔹مراحل زیر قابلیت موضوع را می سنجد: 🔸به منابع اطلاعاتی مراجعه کرده و از کارهایی که ممکن است در مورد این موضوع شده باشد کسب اطلاعات کنید. 🔸از کافی بودن منابع مورد نیاز اطمینان حاصل کنید. 🔸نقاط خلاء برای انجام کار پژوهشی تازه را شناسایی کنید. 🔸توان علمی و امکانات خود را در این مراجعات محک بزنید. 🔹چنان چه موارد ذکر شده مثبت ارزیابی شد، می‌توانید آن مسأله را برای پژوهش انتخاب کنید. 7⃣ مسأله پژوهشی خود را تا قدر امکان جزئی و ریز کنید. کلی بودن مسأله سبب می‌شود که کار در نهایت سطحی و مجمل شود. 8⃣ گام اساسی و نهایی پس از انتخاب، آراستن مسأله و تدوین فنی آن است. بیراه نیست که نیکویی پرسش را نیمی از دانستن نامیده‌اند. مقایسه این دو مسأله ارزش این گام را مشخص می‌کند: ❓انسان باید به دنیا بپردازد یا آخرت؟ ❓آیا پرداختن به دنیا انسان را از آخرت باز می دارد؟ 🔹این دو مسأله هر یک در راستای بیان یک دغدغه است با این تفاوت که اولی جهت‌دهی پژوهش را تغییر داده و حتی ممکن است پژوهش را نیز به بیراهه بکشاند. برای تدوین خوب و فنّی مسأله آگاهی از جوانب و ابعاد مسأله ضروری است. ↩️ ادامه دارد. 👉 @raveshsonnati