#پاسخ_پرسش_تفسیری_ادبی کاربرد استحیاء در قرآن ✍ این واژه، در قرآن کریم تنها به صورت فعلی و مصدری به کار رفته است. هشت بار به شکل فعل مضارع در آیات 26 و 49 بقره، 127 و 141 اعراف، 6 ابراهیم، 53 احزاب و 4 قصص و یکبار به صورت فعل امر در آیۀ 25 غافر و یکبار به صورت مصدر در آیه 25 قصص. از این ده مورد، چهار مورد آن در آیات 26 بقره و 53 احزاب و 25 قصص از حیاء مشتق شده است. امّا در شش آیۀ دیگر بنا بر مشهور از مادّۀ حیاة مشتقّ شده است. جالب اینکه تمامی این شش مورد دربارۀ تصمیم فرعون نسبت به زنان در زمان خود بوده که دستور کشتن فرزندان و استحیاء ایشان را در آن زمان داده است. این فعل به صورت «یَسْتَحْیُونَ» در آیات 26 و 49 بقره و 6 ابراهیم و به صورت «نَسْتَحْیِي» در آیۀ 127 اعراف و به صورت «اِسْتَحْیُوا» در آیۀ 25 غافر و به صورت استحیاء در آیه 25 قصص به کار رفته است. معنای استحیاء ✍ در چهار مورد در سه آیۀ 26 بقره و 53 احزاب و ۲۵ قصص، استحیاء از حیاء به معنای شرم، شرم داشتن و شرمگین شدن مشتق شده است. (۱) البتّه برخی برای استحیاء مبالغه قائل اند و هیئت باب استفعال را در این مادّه مفید معنای مبالغه پنداشته اند. (۲) امّا در شش آیۀ دیگر بنا بر قول مشهور از مادّۀ حیاة به معنای زنده بودن و زندگانی مشتقّ شده است. در اینکه معنای استحیاء در این آیات چیست، دو احتمال گفته اند: 1. اینکه از حیات به معنای زنده نگه داشتن و نکشتن باشد. 2. اینکه از حیاء به معنای بی حیا کردن یا مانند آن باشد. مشهور اهل لغت و مفسّران معنای نخست را برگزیده اند.(٣) بلکه احدی از اهل لغت را نیافتم که جز معنای نخست را گفته باشد. مشهور مفسّران فریقین نیز احتمال نخست را برگزیده اند، بلکه بیشترشان معنای دوم را ابدا ذکر نکردند؛ ولی برخی از مفسّران با عبارت «قیل» یا «یحتمل» یا «یمکن أن یکون المراد» و مانند این تعابیر که نشانۀ ضعف است، احتمال دوم را مطرح کرده اند.(۴) اما مفسّری را ندیدم که آن را برگزیند یا ترجیح دهد. ✍ شواهد تعیّنِ معنایِ نخست به نحوی که مجموع این شواهد نادرستی احتمال دوم را رأسا، اثبات می کند عبارت است از: 1. عدم تعرّض احدی از اهل لغت به معنای دوم. 2. تفسیر به معنای نخست در همۀ کتب لغت و قریب به اتّفاق کتب تفسیر. 3. تفسیر آن به معنای نخست در روایات تفسیری. (۵) 4. کاربرد آن در معنای اول در حدیث «اقتُلُوا شُيُوخَ المُشرِكين واستَحيُوا شَرْخَهُمْ‏» (پیران مشرکان را بکشید و جوانانشان را زنده نگه دارید». (۶) 5. ظهور قرینۀ مقابله میان قتل أبناء و استحیاء نساء در هر شش آیه در ارادۀ معنای مقابل قتل. با این حال بسیار عجیب است که برخی احتمال دوم را به عنوان یک احتمال ممکن عرفی مطرح کرده اند.(۷) منابع بحث در ادامه خواهد آمد... #raveshsonnati