هنر همدلی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های امر به معروف و نهی از منکر به کارگیری روش مناسب در امر و نهی است. یکی از اهداف امر و نهی تاثیرگذاری بر عملکرد شخص خطاکار است؛ پس هر آنچه در امر‍ِ تاثیرگذاری خللی ایجاد کند باید مورد اصلاح قرار گیرد. همدلی با مخاطب را از جمله ابزارهای ضروری در ارتباط موثر معرفی کرده‌اند؛ بنابراین ارتباطی می‌تواند مثمرثمر باشد که شرط اولیه‌ی آن یعنی همدلی مورد غفلت قرار نگیرد. در روانشناسی نیز اولین دیدار، اولین واژه‌ها و اولین حالت‌های زبان بدن مورد توجه قرار گرفته است؛ چرا که مخاطبِ ما اولین‌ها را بیشتر و بهتر در ذهن خود تثبیت می‌کند. هنگامی که دختر کم‌حجاب یا شل‌حجاب برای امر و نهی شدن قرار است با کلینیکی مواجه شود که او را ترغیب به ترک کم‌حجابی کنند؛ به دلیل بار معنایی عنوان کلینیک و ترک، خواسته یا ناخواسته نسبت به طرف مقابل جبهه‌گیری می‌کند. این گارد گرفتن عاملی در جهت دوری او می‌شود و همین مسئله همدلی را زیر سوال می‌برد. اینجا اولین رکن ارتباط، یعنی همدلی با مخاطب آسیب می‌بیند؛ بنابراین عدم‌همدلی می‌تواند ما را از هدف اصلی یعنی تأثیرگذاری دور کند. در این حالت نه تنها مخاطب نسبت به گناه پشیمان نمی‌شود؛ بلکه لجبازی‌اش نسبت به آنچه انجام می‌داده بیشتر می‌گردد. مخاطب تصوری از دلسوزی یا محبت ما ندارد؛ در عین‌حال ما هرگز به عنوان‌ها الصاق و سنجاق نمی‌شویم تا به تک‌تک مردم توضیح دهیم که منظور ما از کلینیک لزوماً بحث درمان نیست و یا مثلا منظور ما از بیماری، بیماری معنوی و روحی‌ست. باید برای امر مهمی چون حجاب که به‌ چالش تبدیل شده، اصطلاح و واژه‌هایی را انتخاب کنیم که هیچ نیازی به توضیح نداشته باشد؛ ضمن اینکه حساسیت مخاطب را هم برنیانگیزد. یک‌جا شنیدم که خانم طالبی دارستانی گفته بودند چه واژه‌هایی می‌توانستیم به‌کار ببریم که همین معنا را بدهد و آسیب نرساند؟! منظورشان این بود که پشتِ این واژه‌ها تفکر دینی خوابیده است. تعدادی از نام‌های جایگزین که به‌نظرم می‌رسد را پیشنهاد می‌دهم: مرکز ترویج حجاب مرکز مشاوره حجاب خانه‌ی امن خانه‌ی حجاب آکادمی حجاب کلینیک مشاوران حجاب شاید بار معنایی این عنوان‌ها مثبت‌تر از بار معنایی کلینیک ترک حجاب باشد! 🖌 زهرا ابراهیمی #کلینیک_ترک_حجاب https://eitaa.com/roznevesht

دام تغییرات اجتماعی این چند روز بیش از بیست یادداشت در رابطه با موضوع کلینیک ترکِ بی‌حجابی‌ خواندم. هم از موافقان و هم از مخالفان! در این میان اما یادداشت خانم فریبا نظری جالب به‌نظر می‌رسید. ایشان از نگاه جامعه‌شناختی موضوع را رصد کرده بود و آخرش هم زیرپوستی به این نتیجه رسیده بود که حکومت باید تسلیم تغییرات اجتماعی شود. اینکه حجاب‌ و یا هر کنش دینی دیگری باید از روی اعتقاد قلبی باشد و نه با زور و اجبار، کاملا عقلانی‌ست؛ اما اجتماعی بودن موضوع حجاب، ایجاب می‌کند که در جامعه‌ی دینی، حتی اگر افراد باور قلبی هم به حجاب نداشته باشند ملزم به رعایت‌اند چرا که در نگاه اسلام، اصالت با اجتماع است و نه با فرد! فلسفه‌ی امر‌به‌معروف و نهی‌ازمنکر لزوما اصلاح فرد نیست( اگرچه اصلاحِ فرد را هم نتیجه می‌دهد)؛ بلکه فلسفه‌ی امر ونهی، حفظ اجتماع از انحراف است. خانم نظری معتقدند باید نسبت به تغییرات اجتماعی و خواست مردم تسلیم شد و آن را پذیرفت! سوال بنده از ایشان این است که‌ معیار این تغییرات چیست؟ آیا صرفا خواستِ مردم می‌تواند علتِ تغییر باشد؟ اگر مردم یک اجتماع در پذیرش انحرافات اخلاقی خواستار تغییر شدند آیا باز هم با همین رویکرد می‌توان پذیرفت و تسلیم شد؟! تغییرات اجتماعی باید مبنای منطقی و عقلایی داشته باشد و نه مبنایی احساسی و دل‌بخواهی! مبنای تغییرات اجتماعی، حفظ کرامت انسان است. بی‌حجابی را اگر نوعی تغییر اجتماعی تلقی می‌کنید لازم است بدانید که بی‌حجاب نه به کرامت انسانی خود احترام می‌گذارد و نه برای کرامت انسانی سایر افراد ارزش قائل می‌شود. در اسلام احترام به انتخاب فرد تا جایی پیش می‌رود که مخالف با ارزش‌های دینی نباشد. خانم نظری آن تحولی در اجتماع که منجر به تضعیف ارزش‌های الهی شود هنجار نیست، بلکه نوعی ناهنجاری‌ست که باید متوقف گردد. مگر نه اینکه هر نوع تغییر اجتماعی باید با ارزیابی پیامدهای اجتماعی آن صورت پذیرد؟ آیا شما پاسخی برای پیامدهای ترویج بی‌حجابی دارید؟ خانم نظری من و شما در یک امر مشترکیم و آن اینکه با کلینیک ترک بی‌حجابی مخالفیم؛ اما دلایل مخالفت ما متفاوت است. شما با اصل کلینیک مخالفید چرا که اجبار حجاب را موثر نمی‌دانید و معتقدید حکومت باید تغییرات اجتماعی را بپذیرد و تن به این تغییرات بدهد؛ اما دلیل مخالفت بنده نه حجاب و نه امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر است بلکه عنوان کلینیک را شایسته‌ی فریضه‌ی امر و‌ نهی نمی‌دانم چون نتیجه‌ی معکوس می‌دهد. ما هرگز قائل به تسلیم در برابر تغییرات اجتماعی نیستیم اما معتقدیم باید روش‌ها اصلاح گردد تا هنجارها نهادینه شود. ما معتقد به این نیستیم که تسلیم بی‌حجاب‌ها شویم بلکه عقیده داریم حکومت موظف است با ایجاد فضای امن روانی، بستر گفتگو را فراهم کند. دلیل ما با مخالفت کلینیک این است که این عناوین کمکی به امنیت روانی اجتماع نمی‌کند. 🖌 زهرا ابراهیمی #کلینیک_ترک_حجاب https://eitaa.com/roznevesht