♨️چرخش سعودی به سمت آفریقا در سایه رکود حضور ایران در این قاره
🔹تارنمای Geopolitical Futures در یادداشتی به برنامه گسترده سعودی برای افزایش نفوذ در آفریقا در کنار رقبای خاورمیانه‌ای و جهانی پرداخته است:
[بخش نخست]
🔺اگرچه آفریقا تا چندی پیش در اولویت اهداف سیاست خارجی و سرمایه‌گذاری محمد بن سلمان قرار نداشت، اما اکنون، در سایه افول نفوذ ایران در این قاره، ولیعهد سعودی بر هدایت سرمایه‌گذاری‌ها به سمت آفریقا متمرکز شده است.
🔺ریاض سال گذشته با گسترش بازارهای مالی و انرژی آفریقا، درپی افزایش نفوذ خود برآمده است؛ و به تازگی نیز، میزبان سران ۵۰ کشور از سراسر آفریقا و خاورمیانه بود.
🔺سعودی یکی از فهرست فزاینده کشورهایی است که می‌خواهند به جای شرکای سنتی مانند روسیه، آمریکا، اروپا و چین بنشینند؛ این فهرست همچنین رقبای خاورمیانه‌ای سعودی (ترکیه و امارات) را نیز دربر می‌گیرد؛ دو کشوری که سال‌های گذشته روابطی قوی با مناطق مختلف قاره آفریقا ایجاد کرده‌اند.
🔺تمرکز آفریقا بر اعضای پیشین امپراتوری عثمانی در شمال آفریقا، و نیز شاخ آفریقا بوده است؛ اما امارات، روابط تاریخی مستحکمی با اغلب کشورهای شرق آفریقا، مانند سودان، کنیا، تانزانیا و سومالی دارد.
🔺از دیگر سو، ایران نیز از روابطی قوی با برخی دولت‌های منطقه برخوردار است؛ اگرچه فرصت‌های سرمایه‌گذاری تهران در این کشورها کاهش یافته است.
🔺ریاض در واکنش به این تحولات کند بوده، و نشست اخیر و تمرکز فزاینده چشم‌انداز ۲۰۳۰ بر سرمایه‌گذاری در آفریقا، اذعانی به نیاز به تسریع حرکت به سمت این قاره به شمار می‌رود.
🔺روسیه، اتحادیه اروپا، چین و ژاپن نیز به اخیراً نشست‌هایی مشابه با رهبران آفریقا داشته‌اند.
🔺بااین‌حال، عربستان باتوجه به میزان سرمایه‌گذاری و تأمین مالی توسعه که می‌خواهد ارائه دهد، نسبت به دیگر کشورها مزیت دارد؛ چراکه بخشی از چشم‌انداز راهبری بن‌سلمان، متنوع‌سازی اقتصاد سعودی و کاهش وابستگی به نفت است.
🔺این راهبرد همچنین توسعه انرژی تجدیدپذیر و فناوری سبز را در برمی‌گیرد؛ و این، نیازمند مواد معدنی است، که به راحتی از شرکای آفریقا بدست می‌آید.
🔺بن سلمان در این نشست اعلام کرد که صندوق توسعه سعودی تا سال ۲۰۳۰، پنج میلیارد دلار به پروژه‌های توسعه در کشورهای آفریقایی تخصیص خواهد داد؛ همچنین سرمایه‌گذاران متعهد شدند در مجموع ۲۵ میلیارد دلار در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ به این قاره کمک کنند.
🔺این ابتکار عمدتاً بر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی غیرنفتی متمرکز بوده است؛ اما اخیراً زمینه‌های دیگری مانند به بیمارستان‌‌ها و دیگر زیرساخت‌ها نیز گسترش یافته است.
🔺تجارت عربستان و آفریقا پیوسته رو به رشد بوده و صادرات غیرنفتی سعودی از سال ۲۰۱۸، میانگین سالانه ۶ درصد افزایش یافته است.
🔺ریاض همچنین ۱۴ قرارداد وام به ارزش ۵۳۳ میلیون دلار با ۱۲ کشور برای پروژه‌هایی مانند آب، آموزش، ترابری و بهداشت امضا کرد؛ این وام‌ها کشورهایی مانند بورکینافاسو، نیجر و گینه که همه تحت تحریم اتحادیه آفریقا هستند را نیز دربر گرفت.
🔺این کشورها در رابطه با سرمایه‌گذاری، به غیر از روسیه که بطور سنتی هیچ شرط سیاسی برای سرمایه‌گذاری خود قائل نشده است، از چشم‌انداز بسیار کمی برخوردار هستند.
🔺بااین‌حال، سعودی‌ها برای تأمین مالی، رویکردی عملگرایانه اتخاذ کرده و شرایط و محدودیت‌های اندکی درنظر گرفته‌اند.
🔺از نگاه ریاض، منابع این کشورها، نیاز آنها به حمایت مالی و گزینه‌های محدودشان، باعث شده به فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذاب تبدیل شوند. چنانکه بسیاری از این کشورها بدهی سنگین به چین دارند و از همین‌رو، برای پذیرش کمک‌های بیشتر از پکن، محتاط هستند.
🔺عربستان همچنین توافقات کوچک‌تری نیز با برخی دیگر تولیدکنندگان نفت، مانند چاد، اتیوپی، روآندا و سنگال امضا کرد؛ و از دیگر سو، به کشور غنا برای تسویه بدهی‌های خود، سپرده ارزی ارائه داد.
🔺عربستان سال گذشته، برای همکاری بلندمدت، چند توافق سرمایه‌گذاری به ارزش نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار در آفریقای جنوبی، و در زمینه‌های انرژی تجدیدپذیر، صنعت، معدن، گردشگری و کشاورزی امضا کرد.