🔹پاسخ:
همانطور که گفتیم اگر انسان به يک يا چند نفر خيانت کند ممکن است روزى پشيمان شود و آنها را پيدا کند و به نحوى رضايتشان را جلب نمايد، ولى اگر خيانت به امتى صورت گيرد، جبران کردن آن بسيار مشکل و گاه محال است.
به علاوه خيانت به امّت، خيانت به امام امّت نيز خواهد بود و جلب رضاى او نيز بسيار مشکل است.
✅امام(عليه السلام) در اين عبارت از دو عنوان استفاده فرموده اند: يکى مسأله خيانت و ديگرى غش (تقلب) و اين بدان جهت است که بسيارى از خيانت کاران از پنهان کارى و غش براى کار خود استفاده مى کنند و در واقع مرتکب دو خلاف مى شوند يکى غش و ديگرى خيانت از طريق غش، از اين رو امام(عليه السلام) به هر دو عنوان اشاره فرموده است.
✅علت اينکه غش را در برابر امامان و پيشوايان(عليهم السلام) ذکر کرده، آن است که خائنان، از امام(عليه السلام) و پيشوايان(عليهم السلام) در هراسند به همين دليل خيانت خود را از طريق غش و پنهان کارى اعمال مى کنند.
✅از سویی مهم ترين سرمايه جامعه اسلامى اعتماد متقابل به يکديگر است که اگر اعتماد و اطمينان نباشد، رشته هاى همکارى از هم مى گسلد و سرمايه بزرگ اعتماد و اطمينان در صورتى حفظ مى شود که اصل صداقت و امانت بر جامعه حاکم باشد، زيرا با خيانت و دروغ کاخ با شکوه اعتماد فرو مى ريزد و جامعه انسانى به صورت بيابان وحشتناکى در مى آيد که پناهگاهى در آن نيست.
از همه خيانت ها مهم تر ـ همان گونه که امام(عليه السلام) در اين نامه اشاره فرموده ـ خيانت به امّت و خيانت به بيت المال و حکومت اسلامى است که آثار زيانبار آن بسيار گسترده تر از خيانت هاى فردى است.