٢.
پیشینۀ نظری و عملی پژوهش
مسئلۀ سبک زندگی از موضوعات نوظهور در مطالعات اجتماعی است. ظاهرا نخستین بار آلفرد آدلر در سال ١٩٢٩، اصطلاح «سبک زندگی» را برای اشاره به شخصیت اصلی فرد که در دوران کودکی شکل گرفته و در بزرگسالی نیز واکنش ها و رفتار او را کنترل می کند، به کار برده است .
پس از او با ورود این مفهوم به ادبیات جامعه شناسی، در آغاز این مفهوم به عنوان معرف موقعیت و پایگاه اجتماعی افراد تلقی شد ،
اما پس از جنگ جهانی دوم و در آغاز دهۀ ١٩٥٠ میلادی، در پی دگرگونی های وسیع در وضعیت تجاری کشورهای اروپایی و با افزایش صادرات آنها و در پی آن بهبود وضعیت رفاهی مردم و تغییر در میزان تقاضای خرید بین المللی و مصرف داخلی، توجه به مسئلۀ سبک زندگی ابعاد دیگری یافت ؛ تا جایی که در جوامع غربی «چگونه مصرف کننده بودن» از «چه جایگاهی داشتن» مهم تر شد(همان: ۶۶)؛ به بیان دیگر مصرف گرایی به دین جوامع مدرن تبدیل شد.
از دهۀ ١٩٨٠ با فرایند روبه فزونی «فردگرایی» از یک طرف و رشد طبقۀ متوسط جوامع و افزایش افراد تحصیل کرده ای که آشکارا به سوی اوقات فراغت، سرگرمی و مصرف گرایش داشتند، از سوی دیگر و نیز با افزایش بحث های دانشگاهی و علمی دربارۀ پست مدرنیسم که ظهور ارزش ها، نگرش ها و سبک های زندگی جدید در آن نقشی اساسی دارد، مقولۀ سبک زندگی نیز وارد فاز جدیدی شد و به مثابۀ مفهومی که نشان دهندۀ رویکرد تحلیلی تازه ای به مبحث قشربندی و تمایز اجتماعی بود، در ادبیات علوم اجتماعی مطرح شد.
اندیشمندانی نظیر گیدنز و فدرستون سبک زندگی را شکل اجتماعی نوینی می دیدند که صرفا در بطن تحولات فرهنگی دنیای مدرن و رشد فرهنگ مصرف گرایی، استقلال عمل فردی و آزادی های افراد برای انتخاب قابل فهم است و می تواند فرایند هویت بخشی به فرد را انجام دهد و جایگزینی برای مفهوم طبقۀ اجتماعی باشد.
امروزه اندیشه های مدرن و پست مدرن با مقولۀ مصرف و سبک زندگی پیوندی عمیق یافته و اندیشمندان این حوزه ها معتقدند که در تحلیل های جدید باید به مصرف و سبک زندگی توجهی ویژه مبذول داشت.
دربارۀ سبک زندگی در ایران و در دورۀ پس از انقلاب، باید گفت جامعۀ ایرانی نیز به لحاظ فرهنگی و اجتماعی، بسیار متنوع است. در واقع با پایان یافتن جنگ تحمیلی کم کم شاهد تأثیرپذیری بیشتر مردم از جریان های جهانی و تحولات بین المللی بوده ایم و این امر به تدریج بر سبک زندگی مردم نفوذ کرده، باعث ظهور جامعۀ مصرفی و شیوه های زندگی جدید شده است.
سبک زندگی دینی و اسلامی به تبع بحث سبک زندگی، از مباحث جدید در علوم اجتماعی است. بر این اساس، هم از جهت نظری و هم تحقیقاتی، پیشینه ای چندان قوی ندارد؛ به ویژه در موضوع سبک زندگی اسلامی که معدودی کتاب و چند مقاله، همۀ داشته های ما در این حوزه را شامل می شود.
٣
. ضرورت و اهمیت مسئله
در طول تاریخ اقتضائات زندگی مدرن به تدریج شرایطی را پدید آورد که دانشمندان علوم اجتماعی بیش از پیش به الگوهای خاصی برای زندگی اندیشیدند.
شرایطی از قبیل کار، تولید، انباشتگی کالاهای مصرفی و فراهم شدن اوقات فراغت بیشتر برای بخش زیادی از بدنۀ اجتماع در قرن بیستم، الگوهای خاصی از کار، مصرف و گذراندن اوقات فراعت را به وجود آورد.
از این رو، سبک زندگی ارتباطی وثیق با مقوله های فرهنگ، جامعه، رفتار، اخلاق، ایدئولوژی، شخصیت، هویت، تولید، مصرف، سلیقه و نیاز دارد. حاصل این رویکرد نیز تلاشی گسترده برای ترویج و تثبیت سبک خاصی از زندگی است که خاستگاه آن فرهنگ سکولار غربی است. پذیرش منفعلانۀ این سبک از زندگی برای جوامع مسلمان، نه تنها شایسته نیست، بلکه آثار زیانبار بسیاری، چون از دست دادن هویت و استقلال شخصیتی را دارد. از این رهگذر است که می توان ضرورت مسئله سبک زندگی را به وضوح تبیین کرد.
👈اصلی ترین مؤلفه های سبک زندگی دینی از دیدگاه رهبری به عنوان سکاندار حکومت اسلامی در عصر حاضر در پنج حوزۀ بینش ها و جهان بینی، الگوهای رفتاری فردی، خانواده (ارزش ها و ترجیحات)، روابط اجتماعی و کسب و کار(جنبه های عینی سبک زندگی) دسته بندی و ارائه شده است.
📚سبک زندگی اسلامی
https://eitaa.com/fatemi222/15071