بسم الله الرحمن الرحیم
🔴 نقد دلالت حروف زائده بر تأکید
بیان میشود که حروف زائده دارای معنای تاکید هستند. به نظر میرسد این حرف کاملا جای تامل دارد.
تأکید یکی از امور فرازبانی است که در همه زبانها وجود دارد هرچند اسلوب آن در هر زبانی متفاوت است. فلسفه وجودی تاکید، این است که در ذهن مخاطب محتوای جمله آن طور که مقصود گوینده بوده جا نیفتاده و گوینده به ناچار از ادات تأکید استفاده میکند. دلیل اینکه مخاطب با وجود شنیدن جمله همچنان منکر یا شاکّ در محتوای جمله است این است که در ذهنش نسبت به آن جمله هنوز استبعاد وجود دارد.
یکی از دلائل این استبعاد میتواند دلیل روانی باشد که برای رفع آن باید کلام را تکرار کرد یا از ادات دیگر تأکید استفاده کرد. یکی دیگر از دلائل استبعاد، وجود تسامح زبانی است. اینکه میتوانیم در کلاممان از مجاز استفاده کنیم و مثلا به جای اینکه بگوییم بخشی از کتابم سوخت بگوییم کتابم سوخت و مخاطب هم مقصود ما را بفهمد، باعث میشود وقتی کلامی میشنویم که گاهی دارای استبعاد هم هست گمان کنیم که این کلام، مجاز است نه حقیقت. گوینده برای نشان دادن اینکه کلامش، مجاز نیست از ادات تأکید استفاده میکند. مثلا وقتی همه کتاب آتش گرفته باشد میگوید کل کتابم سوخت.
واضح است که برای تاکید، باید مشخص کرد که اولا چه چیزی تأکید میشود (موکَّد) و ثانیا غرض از این تأکید چیست. بدون این دو مورد، ادعای تأکید، ادعای صحیحی نیست.
در حروف زائده یا در مواردی از این دست که ادعای تاکید میشود نمیتوان غرضی بر این تأکید یافت. مثلا وقتی میگوییم «ما جاءنی زید و لا بکر»، لا زائده است زیرا زید فاعل عدم آمدن است و بکر هم که بر آن عطف شده یعنی نیامده است. اما تأکید از آن فهمیده نمیشود. یکی از دلائل واضحی که میتواند این مطلب را نشان دهد این است که اعراب همیشه به همین نحو سخن میگویند و کلام به گونهای نیست که خیال کنیم در ذهن شنونده مشکلی از جهت قبول معنای حقیقی جمله وجود دارد. به تعبیر دیگر چنین نیست اعراب گاهی بگویند ما جاءنی زید و لا بکر و گاهی بگویند ما جاءنی زید و بکر تا بگوییم در حالت اول تأکید فهمیده میشود و در حالت دوم خیر.
شبیه این بیان در عباراتی مانند «اسکن انت و زوجک الجنة» هم میآید. در این عبارت هم انت، تأکید نیست بلکه باید گفت این کلمات صرفا یک ساختار زبانی است که در زبان عربی وجود دارد. به عبارت دیگر یک عادت زبانی است و چنین نیست که اعراب وقتی بخواهند کلامشان را تاکید کنند از این اسلوبها استفاده میکنند.
#نحو
#تاکید
#تأکید
#حروف_زائده
🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻
کانال تاملات طلبگی:
@ghorbani_hamedani