💢تفاوت و تشابه گزاره های اخلاقی و فقهی
✔️استاد سیدمصطفی محقق داماد/ دیدگاه و نظر
میدانیم که گزارهی قانونی ضمانت اجرا دارد و گزارهی اخلاقی ضمانت اجرا ندارد. اگر این تفاوت را برای فقه بگذاریم ضمانت اجرای آن چیست؟ آیا فقط مجازات دنیا مدنظر است یا مجازات اخروی هم به آن اضافه میکنیم؟ حتماً خواهید گفت مجازات اخروی را هم اضافه میکنیم. نماز بخوان، اگر نخواندی به جهنم میروی؛ پس میشود فقه. پس اخلاق کجای آن است؟ آیا با این تعریف، دیگر چیزی برای اخلاق میماند؟ با این تعریف، دینی که فقه میگوید، اخلاق ندارد؛ زیرا اگر اعمال دینی را انجام ندهی، به جهنم میروی یا اگر انجام دهی به بهشت میروی. پس تکلیف اخلاق در این میان چه میشود؟
در حوزه علمیه قم عدهای اساس اخلاق بهعنوان امری مستقل را به رسمیت نمیشناسند و میگویند اخلاق همان مستحبات و مکروهات است. براساس این تئوری در دایرهی شریعت هیچ چیزی برای اخلاق باقی نمیماند. بنابراین باید بساط اخلاق را جمع کنیم، زیرا چیزی برای اخلاق باقی نمیماند.
اما به نظر بنده این مطلب صحیح نیست و ما نباید این تفاوت را قائل شویم. معیار ضمانت اجرایی دنیوی تفاوت میان قانون و اخلاق است. یک گزارهی قانونی گزارهای است که ضمانت اجرا دارد. این ضمانت اجرا یا ضمانت اجرایی وضعی مثل صحت و بطلان عقل است یا ضمانت اجرایی کیفری مثل مجازات گذاشتن است.
اگر دیدگاه پیشگفته را بپذیریم بساط اخلاق بهکلی جمع میشود و دینی ایجاد میشود که تنها شریعت دارد و اخلاق در آن جایی ندارد. هر دینی که شریعت دارد همهچیز در داخل خورجین شریعت قرار میگیرد و گزارهی اخلاقی در آن جایی ندارد. در این دیدگاه ما به این خاطر نباید دروغ بگوییم که دچار آتش جهنم میشویم نه به این خاطر که دروغگویی کار بدی است.
🆔
https://eitaa.com/ijtihad