▪️تقریر استدلال آیت الله نورمفیدی: 1. در متن موجود از رجال البرقی در بعضی مواضع به سعد بن عبدالله اشعری قمی و نیز عبدالله بن جعفر حمیری (صاحب قرب الاسناد) استشهاد شده است. 2. سعد بن عبدالله و عبدالله جعفر حمیری هر دو جزو شاگردان احمد بن محمدبرقی صاحب المحاسن اند و یک طبقه پس از او محسوب میشوند. 3. ایشان سپس مقدمه ای کلی را بیان میفرمایند: «ممکن نیست برقی(صاحب المحاسن) و پدرش در این کتاب نام کسی را ببرند که متاخر بوده و شاگرد آنان محسوب میشده است.»و یا در خصوص عبدالله بن جعفر از آنجایی که در رجال البرقی صراحتا دارد «الذی سمعت منه» ایشان مینویسند: «عبدالله بن جعفر شاگرد صاحب المحاسن محسوب میشود، آنگاه چگونه ممکن است از او استماع کرده باشد.»(مسائل بنیادین علم رجال: ص۲۴۸ .ط بوستان کتاب). نتیجه: مولف رجال البرقی نمیتواند احمد بن محمدبرقی (صاحب المحاسن) باشد. ▪️شواهد حضرت آیت الله سبحانی در طرد این انتساب: ایشان شواهد پیش گفته را آورده اند، به علاوه دو شاهد دیگر و آن اینکه در این کتاب از احمد بن ابی عبدالله بن خالد برقی ذکری آمده است و اگر مولف احمد بن محمد باشد میباید قاعدتا اشاره مینمود که این احمد بن ابی عبدالله همو است. همچنین از محمد بن خالد سخن به میان آمده است . مولف اگر احمد بن محمد میبود، قاعدتا باید اشاره مینمود که محمد بن خالد، پدر او است؛ درحالی که در متن کتاب اثری از چنین اشارتی نیست.(کلیات فی علم الرجال : ص72 . ط مرکز مدیریت حوزه علمیه قم) ▫️ملاحظاتی حول استدلالات و شواهد مخالفین این انتساب: در مورد این استدلال ملاحظاتی جدی مطرح است: اولا اگر منظور از استشهادات به سعد بن عبدالله قید نمودن «کتاب سعد» در جایجای کتاب است باید تحقیق شود که آیا این افزوده راویان کتاب رجال البرقی است، یا چیزی است که خود مولف کتاب در متن آورده بوده است؟ چه بسا این استشهادات توضیحات اضافه شاگردان و روایات رجال برقی باشد، بر متن کتاب. اگر چنین باشد قید «الذی سمعت منه» در خصوص عبدالله بن جعفر نیز میتواند مورد پیدا کند. همچنین است قید شدن نام احمد بن محمد بن خالد و محمد بن خالد برقی؛ یعنی ممکن است این رجال همان رجال برقی باشد، اما دیگرانی از جمله شاگردان برقی که در طبقات پس از او قرار داشته اند، نام او و دیگر معاصرین او را به کتاب او اضافه نموده باشند، اما از آنجایی که این اثر اساسا متعلق به احمد بن محمد برقی (صاحب المحاسن) بوده است، نام او همچنان بر این اثر باقی مانده است. ثانیا حتی اگر این استشهادات (به سعدبن عبدالله و عبدالله بن جعفر حمیری) توسط خود مولف باشد، باز این مطلب نمیتواند دلیلی بر عدم انتساب متن موجود به صاحب المحاسن باشد؛ به دو دلیل: (1) روایت استاد از شاگرد و استشهاد استاد به قول شاگرد، ولو خلاف عادت و سنت علما است، اما ناممکن و نامعقول نیست. تاجایی که (2) در میان علما شیعه و محدثین چنین نقل هایی وجود داشته است. بحث رایجی که در علم رجال تحت عنوان «روایه الاکابر عن الاصاغر» مطرح شده است، دقیقا از برای تحلیل چنین پدیده ای بوده است. در توضیح این مطلب ملامحمدجعفر شریعتمداری استرآبادی در کتاب کم نظیر خود چنین مینویسد: «رواية الأكابر عن‏ الأصاغر، و هو ما كان راويه مقدّما على المرويّ عنه في السنّ أو الأخذ عن الشيخ(لب اللباب فی علم الرجال:ص83)». همچنین صاحب بهجه الآمال نیز در توضیح این نحو از روایت خبر مینویسد: «[رواية الأكابر عن‏ الأصاغر] و ان روى عمن دونه فى السن او في اللقاء او فى المقدار فهو النوع المسمى برواية الاكابر عن الاصاغر كرواية الصحابى عن التابعي و قد وقع منه رواية العبادلة و هم عبد اللّه ابن عباس و عبد اللّه بن عمر و عبد اللّه بن الزبير و عبد اللّه بن مسعود و غيرهم عن كعب الاحبار، و رواية التابعي عن تابع التابعى كعمرو بن شعيب». در ادامه نویسنده بهجه الآمال مثال های مختلفی از روایت استاد از شاگرد و روایت پدر از فرزند و ... را در میان راویان شیعه و سنّی ذکر میکند. بنابراین هیچ بعید نیست که استشهاد صاحب المحاسن به سعد بن عبدالله و عبدالله بن جعفر حمیری، از باب روایت الاکابر عن الاصاغر باشد. [ ادامه‌ مطلب در فرسته‌ سوم 👇 ]