#یادداشت نگرشی بر ایده نوجوان پیشران ▫️چند روزی است که یک گفتگو بین سید جواد هاشمی (سینماگر) و سرکار خانم فخریان (مشاور وزیر وزارت فرهنگ وارشاد در امور کودک و نوجوان) در فضای مجازی وایرال شده است. گرچه خواستگاه دیده شدن آن، سیاسی و اقتصادی است اما بن مایه اندیشه نظری آن از مسائل جدی جریان تعلیم و تربیت امروزین است. در بخشی از این گفتگو دکتر فخریان می گوید: «بچه ای که در این سن ما ازش کنشگری و مسئولیت پذیری می خواهیم که تو باید این کار را بکنیم.. اصلا سن ۱۵ سالگی سن مسئولیت نیست... بچه ها مسئولیت ندارند، بچه زیر۱۸ ساله مسئولیتی در این جامعه دارد؟ در فیلم شما بچه دارد کار بزرگسالانه می کند.. شما این حرف را خیلی شنیدید که نوجوان را کنشگر کنید، نوجوان کنشگر نیست، مسئولیت ندارد. اگر بچه فردا بگوید این کار را باید من انجام دهم. من چطور به شما بگویم در این جامعه یک بزرگتری هست که او بهتر از شما می داند و می فهمد» 🤔 دوره نوجوانی در اتمسفر فرهنگی-تربیتی مرسوم کشور متاسفانه «دوران فترت» است، دورانی که طرفین آن اصالت داشته اما خود آن به هیچ وجه مورد توجه قرار نمی گیرند؛ گویی که انسان ایرانی یا کودکی است که باید برای او اندیشید و اورا نگه داری کرد و یا بزرگسالی است که در رقابت و کشاکش قدرت زندگی باید زورآزمایی کند و در صورت پیروزی حق خود را دریافت نماید. این در حالی است که رهبر انقلاب در این خصوص می فرمایند: در کشور ما سنین تحرّک و شور جوانی پایین آمده است؛ یعنی نوجوان سیزده‌ساله، چهارده‌ساله، پانزده‌ساله، همان کاری را میکند، همان چیزی را میبیند، همان هدفی را دنبال میکند، همان روحیه و نیرویی را خرج میکند که در جاهای دیگر از یک جوان ۲۰‌ساله، ۲۲‌ساله، ۲۵‌ساله توقّع میرفت. در کشور ما سطح حرکت، سطح شورآفرینی، سطح پیش‌رانی به نوجوانان رسیده است. این خصوصیّت کشور ما است. ▫️از این روست که در سیاستگذاری تعلیم و تربیت، عمده دانش انبوه تولیدی برای نوجوان حول محور ایده «مربی محوری» با قرائت دانای کل گردیده و عملاً ما الگوهای تعالی برای سنین بالای ۱۸ سال (دانشجویی) را توجه نمی کنیم. نوجوان تا زمانی که به این سن نرسد، باید دستگیری شود، هدایت شود، آموزش داده شود، کنترل شود و تحت لوای خانواده و دستگاه تربیت قرار گیرد و از سن ۱۸ سالگی است که او مسولیت پذیرفته، اجتماعی شده و نقش می پذیرد و این چیزی جز رویکرد سکولار به انسان امروزین آن هم در بدترین قرائت خود نیست. 🔅 خلط بین «مسئولیت حقوقی» و «مسئولیت اجتماعی» منجر به چنین رویکردهایی می شود در حالی که خدای متعال نوجوان را از سن تکلیف خود، قابل دریافت بار امانت شریعت دانسته و تمام احکام فردی و اجتماعی واجب بر بزرگسالان، بدو نیز تکلیف شده است و این مترقی ترین نگاه به نوجوان معاصر است که او را حداقل از سن نه سالگی، مسئول در قبال جامعه قلمداد می کند. 🔆بر این اساس ایده هایی مانند «نوجوان پیشران»، در حقیقت الگوهای تربیتی هستند که هژمونی نظامات تربیتی مرسوم را نشانه گرفته و در صدد اند تا با درگیر کردن واقعی نوجوانان با مسائل حقیقی کشور، شانی فراتر از اذهان سیاستگذاران برای آنها خلق کنند. در حالیکه نزدیکترین الگوهای تربیتی نزدیک به این رویکرد، الگوهای «تربیت در میدان» اند که میدان حل مساله را به عنوان یک آزمایشگاه، بازی برای خودسازی و تجربه آرام و نرم در نظر می گیرند و کماکان اعتماد به نوجوان برای حل مساله ندارند.جالب است که تجربه ما در رویدادپردازی های اخیر نشان می دهد که سطح درک مطلب، مساله شناسی، ایده پردازی و عزم نوجوانان روز به روز و نسل به نسل در حال رشد باورنکردنی است و این چنین درک و فهمی از میدان، به مثابه انرژی های هسته ای است که تکنولوژی بهره برداری از آن در نظامات تربیتی موجود وجود ندارد. 🆔 @m_rahmani_g