حجر اسماعیل Z: نماز پشت مقام ابراهیم «مقام ابراهیم» سنگی است که نشانی از حضرت ابراهیم را در خود دارد، به تصریح قرآن مجید در نماز طواف، بایستی مقام ابراهیم بین نمازگزار و کعبه واقع گردد: وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّی. [۱] ---------- [۱]: بقره ۲، آیه ۱۲۵. نماز طواف ۱- كسى كه عمره بجا مى آورد بايد پس از انجام طواف، دو ركعت نماز، به نيّت نماز طواف بخواند. واسطه بودن مقام بین نمازگزار و کعبه و تاکید قرآن بر این موضوع (و اتخذوا من مقام …)، جایگاه رفیع نبوت و امامت را در هدایت انسان به سوی خداوند نشان می‌دهد. حجر، خانه اسماعيل اين مكان با راهنمايى جبرئيل امين، محل نزول ابراهيم خليل، همسرش هاجر و كودك شيرخواره اش اسماعيل عليهم السلام شد و به امر خداوند، خانه و مأواى اسماعيل و مادرش گرديد. براساس روايت شيخ كلينى رحمه الله از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام پس از ولادت اسماعيل، ابراهيم وى و مادرش را سوار بر الاغ كرد و در حالى كه مقدارى آب و غذا بهمراه خود داشتند، با راهنمايى جبرئيل حركت كردند، آنگاه كه به جايگاه فعلى حجر رسيدند، محل كعبه به صورت تپه اى كوچك و تلّى از خاك سرخ و مملوّ از كلوخ بود. ابراهيم روى بجانب جبرئيل كرده، پرسيد: آيا بدينجا مأموريت يافته اى؟! پاسخ شنيد: آرى. [۱] بدينسان اينجا خانه اسماعيل شد، پيش از آن كه نام حجر به خود گيرد، و از اين روست كه از آن به «بيت اسماعيل» نيز ياد شده است [۲] . ---------- [۱]: الكافى الفروع ج ۴، ص ۲۰۱، ح ۱ [۲]: در روايت مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام آمده است: «الحجر بيت اسماعيل»؛ يعنى حجر خانه اسماعيل است. الكافى، ج ۴، ص ۲۰۱، ح ۱۴ امام صادق عليه السلام همچنين فرموده اند: «الْحِجْرُ بَيْتُ إِسْمَاعِيلَ وَ فِيهِ قَبْرُ هَاجَرَ وَ قَبْرُ إِسْمَاعِيلَ». [۱] «حجر خانه اسماعيل است و در آن قبر هاجر و قبر اسماعيل قرار دارد. » و نيز فرموده است: «... وَ تُوُفِّيَ إِسْمَاعِيلُ بَعْدَهُ وَ هُوَ ابْنُ ثَلاثِينَ وَ مِائَةِ سَنَةٍ فَدُفِنَ فِي الْحِجْرِ مَعَ أُمِّهِ». [۲] ---------- [۱]: الكافى، الفروع، ج ۴، ص ۲۱۰، ح ۱۴ [۲]: وسائل الشيعه، ج ۹، ص ۴۳۱، ح ۸؛ جامع احاديث الشيعه ج ۱۰، ص ۲۶، ح ۴۸. كلينى از امام صادق عليه السلام روايت كرده است: «دُفِنَ فِي الْحِجْرِ مِمَّا يَلِي الرُّكْنَ الثَّالِثَ عَذَارَى بَنَاتِ إِسْمَاعِيلَ». [۴] «در حجر، نزديك ركن سوم (غربى) تنى چند از دختران اسماعيل دفن شده اند. » ---------- [۴]: الكافى الفروع، ج ۴، ص ۲۱۰، ح ۱۵، از او وسائل الشيعه ج ۹، ص ۴۳۰، ح ۴؛ بحارالانوار، ج ۱۲، ص ۱۱۸، ح ۵۷؛ الوافى، ج ۲، جزء ۸، ص ۲۸؛ مجمع البحرين، ج ۳، ص ۲۶۰ مطّلب بن عبد مناف در حجر اسماعيل مطلب بن عبدمناف عموى عبدالمطلب جدّ بزرگوار پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و برادر هاشم (پدر عبدالمطلب) است. عبد المطلب در حجر اسماعيل الف- رؤياى صادق عبدالمطلب درباره چاه زمزم در حجر اسماعيل ابن اسحاق به نقل از حضرت اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام درباره چگونگى حفر مجدّد چاه زمزم چنين آورده است: عبدالمطلب در داخل حجر، حين استراحت به خواب رفته بود كه در عالم رؤيا ديد هاتفى به او گفت: برخيز و «بَرَّه» را حفر كن، عبدالمطلب پرسيد: بره چيست؟ در پاسخ چيزى نشنيد. فرداى آن روز عبدالمطلب به حجر باز آمد و مجدداً در عالم خواب ديد كسى به وى چنين مى گويد: «مضنونه» را حفر كن، پرسيد مضنونه كجا است؟ پاسخى نداد و رفت. در روز سوم نيز به ميان حجر آمد و باز در عالم رؤيا كسى را ديد كه به وى مى گويد: «طيبه» را حفر كن، پرسيد: طيبه چيست؟ جوابى نداد و رفت و سرانجام روز چهارم به حجر آمد و در ميان آن به خواب رفت، در آن حال ديد كسى نزدش آمده، به وى مى گويد: «زمزم» را حفر كن. پرسيد: زمزم كجاست؟ پاسخ شنيد: جايى است كه هيچگاه آب آن تمام نمى شود و كسى به قعر آن نمى تواند برسد، آنگاه موقعيت زمزم را نيز نشان عبدالمطلب داد. عبدالمطلب از خواب برخاست و بى درنگ سراغ موقعيت نشان داده رفت و مشغول حفر آن نقطه شد، تا آنگاه كه به آب رسيد. [۱] اين چاه را قبيله «جرهم» به هنگام خروج از مكه، پر كرده بودند [۲] وبعدها آثار آن بكلّى از ميان رفت و هيچ كس از موقعيت آن خبر نداشت تا آنگاه كه با عنايت حضرت سبحان عبدالمطلب آن را كشف كرد. ب- رؤياى صادق عبدالمطلب در رابطه با پيامبر صلى الله عليه و آله در حجر اسماعيل