عرفات Z: عرفات، اوج مراسم حج و مهم ترین رکن آن است؛ [۱] با این حال قرآن مجید در کنار این رکن مهم، به تلاش اقتصادی مسلمانان و مجاز بودن آن اشاره می‌کند و این نشان از رهبانی نبودن اسلام و توجه به معیشت و اقتصاد مسلمانان در متن عبادات دارد: لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُوا فَضْلًا مِن رَبِّکُمْ فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْکُرُوا اللّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْکُرُوهُ کَمَا هَدَاکُمْ وَإِن کُنْتُمْ مِن قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّینَ ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ. [۲] ---------- [۱]: «الحج عرفة». [۲]: بقره ۲، آیه ۱۹۸ و ۱۹۹. در مورد علت نام گذاری آن چند مطلب نقل شده است: الف. سخن جبرئیل (ع) به ابراهیم (ع) که گفت: «اعترف بذنبک و اعرف مناسکک»؛ «به پیامد] کارهای [خود اعتراف کن و اعمال] حج [خویش را بشناس» پس نام گذاری عرفات اشاره به این سخن است. [۳] ب. برخی حکایت کرده اند که آدم و حوا در این سرزمین، همدیگر را شناختند؛ از این رو عرفات نامیده شد (یعنی سرزمین شناخت). [۱] ---------- [۳]: نک: علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۳۶؛ المحاسن، ج ۲، ص ۶۵. [۱]: نمونه، ج ۲، ص ۶۰. از پیامبر (ص) حکایت شده است: خداوند در عصر عرفه به خاطر اهل عرفه، به فرشتگان خود مباهات می‌کند و می‌فرماید: «به بندگانم بنگرید که ژولیده و غبار آلود، به سوی من آمده اند». [۴] ---------- [۴]: بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۳، ح ۴۲. سرزمین امید و رحمت امام علی (ع) از پیامبر (ص) پرسید: ای رسول خدا! کدام یک از اهل عرفات جرم بزرگی دارد؟ حضرت در پاسخ فرمود: کسی که از عرفات بازگردد، در حالی که قطع دارد، بخشیده نشده است» و به فرموده امام صادق (ع): یعنی از رحمت الهی مأیوس شود». [۵] ---------- [۵]: الفقیه، ج ۲، ص ۲۱۱؛ کافی: ج ۴، ص ۵۴۱، ح ۷. امام صادق (ع) فرموده است: «هر کس در ماه رمضان بخشیده نشد، تا ماه رمضان سال بعد آمرزیده نمی شود؛ مگر آنکه در عرفات حاضر شود». [۱] ---------- [۱]: کافی، ج ۴، ص ۶۶. در حدیثی از امام صادق (ع) حکایت شده است: ] در عرفه [از شیطان به خدا پناه ببرید، که شیطان بیشتر دوست دارد در اینجا به یاد شما باشد] و شما را بلغزاند [». [۱] ---------- [۱]: التهذیب، ج ۵، ص ۱۸۲؛ کافی، ج ۴، ص ۴۶۳، ح ۴. یادآوری صحنه رستاخیز «زائر خانه خدا باید از وقوف به عرفه و مشعر و مشاهده ازدحام جمعیت و اقوام و ملل مختلف، از عرب و عجم، از گریه و ناله و استغاثه و تضرّع آنها به درگاه حق تعالی، از پیروی هر قومی ازپیشوای خود، از سرهای برهنه و بدن‌های کفن پوش، به یاد مواقف حشر و آخرت باشد». [۵] ---------- [۵]: پرتوی از مشعل هدایت، اسرار و معارف حج، ص ۲۲. انتظار اجازه ورود به حرم الهی از امام علی (ع) در مورد مکان عرفات پرسش شد که چرا خارج از حرم مکه قرار گرفته است؟ حضرت فرمود: چون کعبه اتاق خدا است و حرم خانه او است، [۳] هنگامی که مهمانان می‌خواهند وارد خانه شوند، در خانه می‌ایستند و به سوی خدا تضرع می‌کنند. » [۴] ---------- [۳]: واژه «بیت» به معنای مکان خواب بیتوته است که در فارسی بدان اتاق گفته می‌شود و واژه «دار» به معنای حیاط و خانه ای است که خانواده در آن زندگی می‌کنند و دیوار دارد. نک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، واژه بیت. [۴]: کافی، ج ۴، ص ۲۲۴، ح ۲. عرفات و ولایت عرفات یکی از مکان‌ها و زمان‌های جلوه گری ولایت اهل بیت (ع) است و ارتباط عرفات با ولایت از چند جهت قابل توجه است: الف. عرفات محل نزول ولایت علی (ع) عرفات محل نزول اولیه آیه اکمال است؛ علامه طباطبائی (ره) بر آن است که آیه: الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلَامَ دِیناً. [۴] براساس بعضی از روایات، در عرفه نازل شد؛ ولی پیامبر (ص) به جهت برخی مصلحت سنجی‌ها و ترس از مخالفت دشمنان، آن را بیان نکرد و منتظر فرصت بود تا اینکه در روز غدیر (۱۸ ذی الحجه) دستور اکید برای ابلاغ آیه فوق آمد: یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِن رَبِّکَ وَإِن لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ؛ [۱] سپس حضرت آن را برای مردم تلاوت کرد و ولایت امام علی (ع) را علناً اعلام ---------- [۴]: مائده ۵، آیه ۳. [۱]: نک: الدر المنثور سیوطی و تفسیر عیاشی، ذیل آیه فوق و المیزان، ج ۵، ص ۱۷۸ و ۲۰۹. عرفات محل تجلّی امام عصر (عج) از امام صادق (ع) حکایت شده که فرمود: «یفقد الناس امامهم، یشهد الموسم فیراهم و لایرونه»، [۳] «مردم به فراق امامشان گرفتار می‌شوند؛ او در مراسم حج حاضر می‌شود و آنان را می‌بیند، ولی مردم وی را نمی بینند». از محمد بن عثمان عمری- یکی از نواب خاص امام عصر (عج) - نیز حکایت شده است: «والله ان صاحب هذا الامر لیحضر الموسم کل س