امام صادق (ع) استاد پیشوایان اهل سنت
بسم الله الرحمن الرحیم
بیست و پنجم ماه شوال سالروز رحلت امام جعفر صادق علیه السلام است، به این مناسبت سه موضوع کوتاه به خوانندگان گرامی تقدیم میشود:
شناسنامه امام صادق (ع)
1. ذهبى نوشته است: جعفر بن محمد بن على بن الشّهيد [الحسين] بن امير المومنين ابو الحسن على بن ابى طالب... امام صادق، شيخ بنى هاشم، ابو عبداللّه قرشى، هاشمى، علوى، نبوى، مدنى، يكى از اعلام، مادر او امّ فروه دختر قاسم بن محمد بن ابوبكر تيمى و مادر او اسماء دختر عبد الرحمان بن ابوبكر بود... .(سير اعلام النبلاء، ج 6، ص 255)
2. ابن حجر در باره امام جعفر صادق علیه السلام نوشته است: او خليفه و وصىّ او [باقر علیه السلام] شد و مردم به اندازهاى از او علوم نقل كردند كه كاروانها به سوى او حركت مىكرد و آوازه او در همه شهرها پيچيد، ائمه بزرگ [پيشوايان فقهى مذاهب اهل سنّت] مانند يحيى بن سعيد، ابن جريج، مالك، سفيانين، ابو حنيفه، شعبه و ايوب سجستانى از او روايت كردهاند... .(الصواعق المحرقه، ص 201)
3. ابن صباغ نوشته است: جعفر صادق علیه السلام از ميان برادران خود جانشين پدر و وصىّ او
و قائم به امامت پس از او در فضيلت بر جماعتى بروز كرد، ياد او در خاطرهها از همه بيشتر
و ارزش او فزونتر بود، مردم به اندازهاى از او علوم نقل كردند كه كاروانها به سوى او به راه افتاد و آوازه و نام او در همه شهرها پيچيد، مردم به آن اندازه حديث كه از او نقل كردند از هيچيك از اهل بيت او حديث نقل نكردند و جماعتى از اعيان امّت از او روايت كردهاند؛
مانند يحيى بن سعيد، ابن جريح، مالك بن انس، ثورى، ابوعُيَيْنه، ابوحنيفه، شعبه، ابوايّوب سجستانى و جز آنان. (الفصول المهمه، ص 208(.
4. ابن جوزى و سبط بن جوزى با سندى از عمرو بن مقدام نقل كردهاند كه گفت: من هرگاه به جعفر بن محمّد نگاه مىكردم علم پيدا مىكردم كه او از نسل پيامبران است. (صفة الصفوه، مجلد 1، ج 2، ص 98؛ تذكرة الخواص، چاپ تهران، ص 342(.
حافظ جمال الدين سخن ياد شده در باره امام صادق علیه السلام را از عمرو بن ابى مقدام نقل كرده است، چنانكه از عبد الرحمان بن ابو حاتم نقل كرده است كه گفت: من از پدرم شنيدم مىگفت: جعفر بن محمد ثقه است و از مانند او پرسيده نمىشود؛)تهذيب الكمال، فى اسماء الرجال، ج 5، ص 78(.[يعنى در ثقه بودن او ترديدى وجود ندارد]. ذهبى سخن ياد شده را از ابو حاتم نقل كرده است. (تاريخ الاسلام، ج 9، ص 89(
5. ابن خلكان در باره امام صادق علیه السلام نوشته است: او از بزرگان اهل بيت و لقب او صادق است، اين لقب به خاطر صداقت و درستى سخنان او است. )وفيات الاعيان، ج 1، ص 327.
6. ابن طولون نوشته است: او از بزرگان اهل بيت بود، او صادق خوانده شد، به سبب صداقتش در سخنش. فضيلت او مشهورتر از آن است كه ذكر شود. (الائمة الاثناعشر، ص 85(
7. عسقلانى نوشته است: ابن حبان او را در ثقات ذكر كرده و گفته است: او در فقه، علم و فضيلت از سادات اهل بيت بود. (تهذيب التهذيب، ج 1، ص 386، ش 1117(
علم امام صادق(ع)
اگرچه در ضمن روايات پيشين در باره علم امام صادق علیه السلام نكاتى نقل شد؛ ليكن در اينجا مستقلا نيز در باره آن اخبارى نقل مىشود:
1. با سندى از صالح بن ابى الاسود نقل شده است كه گفت: من از جعفر بن محمد[علیه السلام] شنيدم كه مىگفت: «پيش از اينكه مرا از دست بدهيد از من بپرسيد، زيرا پس از من هيچكس به مانند من براى شما حديث نخواهد گفت».«سَلُونى قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونى، فَاِنَّهُ لا يُحَدِّثُكُم أَحَدٌ بَعدى بِمِثْلِ حَديثى». ذهبى، (سير اعلام النبلاء، ج 6، ص 257؛ تاريخ الاسلام، ج 9، ص 89 و 90؛ حافظ جمال الدين مزى، تهذيب الكمال، ج 5، ص 79(
2. از عمرو بن ثابت نقل شده است كه گفت: من جعفر بن محمد[علیه السلام] را در كنار جمره عظمى (ستون بزرگ سنگى كه حاجيان پس از قربانى آن را به عنوان برائت از شيطان سنگ مىزنند) ديدم ايستاده و مىگفت: «سَلُونى سَلُونى»(تهذيب الكمال، ج 5، ص 78 – 79)؛ يعنى: «از من بپرسيد از من بپرسيد».