شکل گیری قضای کلی در مرتبه حقیقت علم به مخلوقات: اما توضیح آخرین نکته ای هم که شیخ صدر الدین قونوی(قدس سره) در این نص شریف به آن اشاره می فرمایند بدین صورت است که در مرتبه ای قبل از عالم خارجی که حقیقت علم به مخلوقات عالم آفرینش در آن مرتبه می باشد ابتدا قاعده ای کلی درباره همه مخلوقات رخ می دهد و این قاعده همان قضای کلی و همگانی مبنی بر ظهور مخلوقات در عالم خارجی می باشد که ماهیاتی را که در علم حق تعالی هستند در عرصه وجود خارجی برای خودشان و همچنین برای یکدیگر با تجلی وجود در آنها ظاهر می سازد. پس بر اساس قضای کلی، وجود نامحدود در صورت مخلوقات محدود ظاهر می شود و این ظاهر شدن وجود در ماهیات محدود یعنی همان قدر که به معنای تقدیر سرنوشت و اندازه گیری فیض وجودی برای هر کدام از مخلوقات می باشد که بر اساس اندازه ظرفیت ماهیت آنها رخ می دهد و این تقدیر از ابتدای خلقت آنها تا انتهای عمر آنها به نحو مستمر همراه آنها خواهد بود.پس وجود حق تعالی ابتدا بر اساس گستره ذات هر ماهیت در آنها تجلی می کند و این را با مسامحه می توانیم یک نوع تاثیر پذیری وجود نامحدود از ظرفیت هر ماهیت محدود در نظر بگیریم چون فیض بسیط وجود در عالم خلقت به صورت آن ماهیت برای ما نمود می کند و نام این مرتبه را تقدیر و مشخص شدن قَدَر مخلوقات می گذاریم چرا که وجود فقط به اندازه ظرفیت و اندازه ماهیت ها در آنها منعکس می شود.اما در مرتبه بعدی هر ماهیت طبق آنچه که از قبل در حقیقت علم حق تعالی مشخص شده است ختم به همان عملکرد یا سرنوشت می شود و این هم یعنی تاثیر پذیری مخلوقات از وجود نامحدود.اما نهایت امر هر مخلوق نام ” اجل” را می گذاریم و بر حتمی شدن فلان عمل او در طول زندگانی اش نیز نام قضای جزئی را می گذاریم که نسبت به هر ماهیت و مخلوقی بر اساس آنچه که در علم خداوند برای او گذشته است با مخلوق دیگر فرق می کند و تمام این جزئیات درباره تمامی مخلوقات در مرتبه ای فراتر از عالم خلقت گذشته است که نام آن مرتبه را قضای کلی می گذاریم؛ پیداست که حقیقت علم ما در عالم خلقت به همان مرتبه قضای کلی باز می گردد هرچند علم قضای کلی هم در اسمای حسنی و سپس در احدیت ذاتی که سرچشمه علم است، فانی می شود. در یک نگرش کلی حقیقت علم به هر مرتبه از وجود در مرتبه بالاتر از آن می باشد. پس دانستیم که بر اساس قضای کلی همه مخلوقات از علم خداوند در عالم خارجی هم منعکس می شوند و سپس هر کدام تقدیر خاصی دارند که نامش را قدر می گذاریم و قطعی شدن اعمال آنها نیز قضای جزئی نام دارد و پایان سرنوشت آنها نیز اجل نام دارد و از ابتدا تا انتهای سرگذشت هر کدام از آنها هم ” کتاب ” نام دارد که البته همه اینها ظهورات مفصل مرتبه ای در قبل از عالم آفرینش می باشد که نام آن را قضای کلی می گذاریم که همان علم ذاتی خداوند به مخلوقات پیش از پیدایش آنها می باشد که در عالم خلقت به صورت علم تفصیلی متجلی می شود.البته لازم به ذکر است که تقدیر مخلوقات و قضای جزئی آنها و اجل و کتاب آنها از قبل در مرتبه قضای کلی با تفصیل کامل مشخص است ولی ظهوری ندارد و در مراتب بعدی ظهور تفصیلی آن به صورت عالم خلقت پدیدار می شود.مرتبه قضای کلی نسبت به علم ما در جهان آفرینش،  حقیقت علم نام دارد و چون در آن مرتبه از وجود لایتناهی از ازل همه چیز معلوم و مشخص است پس در قضای کلی سرنوشت همه مخلوقات مشخص شده است هرچند ظهوری ندارد و ما تفصیل و ظهور آن را در قدر و قضای جزئی و کتاب و اجل در عالم خارجی مشاهده می کنیم. در رابطه با اینکه قضای جزئی و تقدیر مخلوقات از قبل در حقیقت علم و قضای کلی خداوند، معین و مشخص شده است آیه زیر از سوره جاثیه ذکر می شود: