ضرورت تحول در دروس خارج وعلوم انسانی میان چینیان مثالی معروف است که می‌گویند اگر کسی را دوست نداری، ماهی برایش بگیر و اگر کسی را دوست داری به او ماهی‌گیری بیاموز و اگر بسیار دوستش داری به او توربافی بیاموز.! این مَثل با همه سادگی‌اش، دنیایی از معنا و تعامل وارتباط را با خود دارد وبیانگر کار امدی وپاسخ به شبکه نیازهاست. از سویی دیگر، عموم درس‌های خارج که اینک در حوزه‌های علمیه رایج ونیز دروس دانشکده الهیات وعلوم انسانی و مدیریت واقتصاد وحقوق ، جز در مواردی نادر، به ماهی‌گیری شباهت دارند، تا آموختن ماهی‌گیری یا توربافی. اشکال در فقدان روش علمی درسیستم آموزشی است. برای تربیت پزشک دو سیستم در دنیا وجود دارد: 1. سیستم آموزشی به سبک آلمان؛ 2. سیستم آموزشی به سبک آمریکا. در سیستم آموزشی از نوع آلمان، دانشجو ابتدا تمام واحدهای نظری دوره پزشکی را تمام می‌کند، آن‌گاه با دستی پر از نظریه‌پردازی پزشکی به سراغ بیمار می‌رود، اما در سیستم آموزشی از نوع آمریکا،‌ دانشجو با گذراندن هر واحد درسی با همراه استاد خود بر سر بالین بیمار می‌آید تا عملاً با درد و درمان آشنایی پیدا کند. مراکز دانشگاهی در بیشتر دنیا سیستم آموزشی از نوع آمریکا را پذیرفته و به کار بسته‌اند. به هرحال، هر دو سیستم بر این اصل تکیه دارند که نظریه‌پردازی صِرف و تکیه شاگرد به صِرف گفته‌های استاد، راه به جایی نمی‌برد و تا شاگرد به همراه استاد، بر بالین بیمار حاضر نشود، هرگز فنّ پزشکی را نمی‌آموزد. متأسفانه روش جاری در دروس خارج والهیات که مرحله نهایی فقه‌پروری وکلام وفلسفه وتفسیر است، شاگرد را درمقام عمل به پای آیه، روایت و سند نمی‌کشاند، بلکه بیشتر نظریه‌پردازی است که از سوی استاد انجام می‌پذیرد و شاگرد گفته‌های استاد را می‌نگارد. این نقص بزرگی است که عموم دروس خارج وعلوم انسانی بدان مبتلا هستند و نتایج آن هم روشن است! عده‌ای سالیان متمادی در جلسات درس علوم انسانی ویا درس خارج حاضر می‌شوند و همه وقت افتخارشان این است که در درس فلان استاد مشهور حاضر شده‌اند، اما دانش آنان تنها در محدوده‌ای که استاد بیان داشته و در دفتر ثبت شده است، خلاصه می‌گردد ولی توانایی پاسخ به شبکه نیازهای مردم وحل مشکلات کشو ر ندارند برای حل ایت معضل لازم است به جای آنکه به نوشته شاگرد و تنظیم آن تکیه ‌شود، به شبکه نیازها و تحقیق همه‌جانبه و عمیق وتخصصی برای حل نیازها با نظارت استاد تکیه گردد. از سویی دیگر، ارایه درس به نحوی که همراه با تحقیق و ارایه نظر استاد باشد، نیازمند آن است که درس‌های علوم انسانی وحقوق ودرس خارج کلام وفلسفه وحقوق و فقه واصول وتفسیر از سبک فعلی خارج وبا رویکرد علمی و نیاز محور ومواجهه مستقیم با مشکل مدیریت گردد محمد جواد حیدری