📇 خلاصه تفسیر آیه ۱۲- سوره مبارکه #حجرات 📚 مفسر: آیت الله #مکارم شیرازی (تفسیر نمونه) 🔸در آيه ۱۲نخست مى‏ فرمايد:" اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد! از بسيارى از گمانها بپرهيزيد، چرا كه بعضى از گمانها گناه است"! (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ‏). 🔹منظور از" كَثِيراً مِنَ الظَّنِ‏" گمانهاى بد است كه نسبت به گمانهاى‏ خوب در ميان مردم بيشتر است لذا از آن تعبير به كثير شده و گرنه" حسن ظن و گمان خير" نه تنها ممنوع نيست بلكه مستحسن است. 🔸 نهى از" كثيرى" از گمانها شده، ولى در مقام تعليل مى‏ گويد زيرا" بعضى" از گمانها گناه است اين تفاوت تعبير ممكن است از اين جهت باشد كه گمانهاى بد بعضى مطابق واقع است، و بعضى مخالف واقع، آنكه مخالف واقع است مسلما گناه است، و لذا تعبير به" إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ‏" شده است، بنا بر اين وجود همين گناه كافى است كه از همه بپرهيزد. 🔹در اينجا اين سؤال مطرح مى‏ شود كه گمان بد و خوب غالبا اختيارى نيست، يعنى بر اثر يك سلسله مقدمات كه از اختيار انسان بيرون است در ذهن منعكس مى‏ شود، بنا بر اين چگونه مى ‏شود از آن نهى كرد؟! 1⃣ منظور از اين نهى، نهى از ترتيب آثار است، يعنى هر گاه گمان بدى نسبت به مسلمانى در ذهن شما پيدا شد، در عمل كوچكترين اعتنايى به آن نكنيد، طرز رفتار خود را دگرگون نسازيد، و مناسبات خود را با طرف تغيير ندهيد، بنا بر اين آنچه گناه است #ترتيب_اثر دادن به گمان بد مى ‏باشد. 2⃣ انسان مى‏ تواند با تفكر روى مسائل مختلفى، گمان بد را در بسيارى از موارد از خود دور سازد، به اين ترتيب كه در راههاى حمل بر صحت بينديشد و احتمالات صحيحى را كه در مورد آن عمل وجود دارد در ذهن خود مجسم سازد و تدريجا بر گمان بد غلبه كند. بنا بر اين گمان بد چيزى نيست كه هميشه از اختيار آدمى بيرون باشد. 🔸سپس در دستور بعد مساله" نهى از تجسس" را مطرح كرده، مى‏ فرمايد: " و هرگز در كار ديگران تجسس نكنيد" (وَ لا تَجَسَّسُوا). 🔹" تجسس" و" تحسس" هر دو به معنى جستجوگرى است ولى اولى معمولا در امور نامطلوب مى ‏آيد، و دومى غالباً در امر خير، چنان كه يعقوب به فرزندانش دستور مى‏ دهد: يا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَ أَخِيهِ‏:" اى فرزندان من! برويد و از (گمشده من) يوسف و برادرش جستجو كنيد" (يوسف- ۸۷). 🔸در حقيقت گمان بد عاملى است براى جستجوگرى، و جستجوگرى عاملى است براى كشف اسرار و رازهاى نهانى مردم، و اسلام هرگز اجازه نمى‏ دهد كه رازهاى خصوصى آنها فاش شود و مردم در زندگى خصوصى خود از هر نظر باید در امنيت باشند. 🔹 بالآخره در سومين و آخرين دستور كه در حقيقت معلول و نتيجه دو برنامه قبل است مى‏ فرمايد:" هيچكدام از شما ديگرى را غيبت نكند" (وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً). و به اين ترتيب گمان بد سرچشمه تجسس، و تجسس موجب افشاى عيوب و اسرار پنهانى، و آگاهى بر اين امور سبب غيبت مى‏ شود كه اسلام از معلول و علت همگى نهى كرده است... @qurantehran