💠 درآمد پایدار شهرداری ها به چه معنا است؟
👈به گفته بسیاری از مدیران شهرهای کوچک و بزرگ کشور، درآمد پایدار سهم کمی در بودجه سالانه شهرداری‌ها دارد. شهرداری شهرهایی چون شیراز، مشهد، تبریز و اصفهان که به دلیل سرانه بالای مالی میتوانند الگوی سایر شهرداری‌ها باشد، بنا بر ادعای محققان تنها ۲۰ درصد از درآمدشان از محل درآمدهای پایدار تامین شده است.
🔰 نتایج یک مطالعه دانشگاهی که به سفارش شورای عالی شهرسازی تهیه شده نیز نشان می‌دهد سهم درآمد حاصل از انواع عوارض ساخت و ساز در بودجه‌های سالانه اصفهان، مشهد و شیراز به ترتیب ۸۲؛ ۹۴ و ۹۱ درصد بوده است.
🔹درآمد پایدار به معنای ایجاد یک نظام مالی مستدام برای شهرداری است. درآمدی که شاخصی برای توسعه شهری متوازن است. شهرداری ها برای داشتن درآمد پایدار باید از منابع متنوعی استفاده کنند. منابعی که شهرداری همواره بتواند روی درآمد آن حساب کنند و ناچار نباشند برای تامین هزینه‌های خود بخشی از اموال و داشته‌های خود را واگذار کرده و یا خود را مدیون سازد.
🔹در قانون «درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها» ابلاغ شده در سال ۱۴۰۱، عوارض محلی و کارمزد خدمات به عنوان دو نوع درآمد پایدار برای شهرداری‌ها پیش‌بینی شده است. عوارض محلی وجوهی است که شهرداری بابت استفاده شدن از فضای شهری دریافت می‌کند؛ نظیر اجاره دادن فضای شهری به شرکت‌های تبلیغاتی. کارمزد خدمات نیز بهایی است که اشخاص حقیقی و حقوقی بابت دریافت خدمات از شهرداری پرداخت می‌کنند. نظیر هزینه پارکینگ‌های عمومی در سطح شهر.
🔹اما واقعیت موجود در شهرداری‌های کشور نشان می‌دهد که این درآمدها کفاف هزینه های شهر را نمی‌دهد. زیرا یا این درآمد با ظرفیت اقتصادی شهروندان متناسب نیست و در نتیجه محقق نمی‌شود یا آنقدر هزینه‌ها گزاف است که این میزان درآمد کفاف نمی‌دهد و در نتیجه شهرداری مجبور است برای جبران کسر بودجه خود به سراغ درآمدهای ناپایدار از جمله شهر فروشی برود.
🔹با وجود این که درصد بالایی از درآمدهای شهرداری‌ها در ایران ناپایدار است اما تلاش‌های زیادی نیز برای افزایش درآمدهای پایدار شهرداری‌ها در جریان است. از حمایت‌های قانونی از سوی مجلس تا کمک‌های مالی و فنی دولت به شهرداری‌ها برای سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های زود بازده تا پژوهش‌های دانشگاهی برای شناسایی موانع ساختاری شهرداری‌ها برای رسیدن به درآمد پایدار. برخی از همین پژوهش‌ها نشان می‌دهد مشکلات مالی، تشکیلاتی و سازمانی شهرداری ها، ضعف تخصصی مدیران شهری و همچنین کمبود نیروی انسانی ماهر در کنار مسایل قومی و فرهنگی موانع جدی پیش روی برای رسیدن به درآمد پایدار است.
🔹رسیدن به درآمد پایدار یک پروسه است و با توجه به جغرافیا، وسعت، جمعیت فرهنگ و سبک زندگی در هر شهر می‌تواند متفاوت باشد. یک پژوهش منتشر شده در فصلنامه مدیریت راهبردی سال ۱۴۰۲ این موضوع را در چند شهرداری بررسی کرده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد هر شهر شرایط ویژه خود را برای رسیدن به درآمد پایدار دارد. برخی از شهرها به طور مثال جاذبه‌های گردشگری دارند و میتوانند از آن طریق درآمدزایی کنند. برخی دیگر در جوار مناطق ویژه اقتصادی قرار دارند و از مزایای خدمات صنعتی و بازرگانی در مناطق آزاد استفاده می‌کنند. در کلان شهرها با وجود این که به نظر می‌رسد منابع درآمدی بسیاری به لحاظ تراکم جمعیت وجود دارد اما به همان میزان مشکلات شهری و هزینه‌های گزاف نیز چالشی برای رسیدن به درآمد پایدار است.
🔹در مقابل شهرهای نوپا و کم جمعیت هنوز برای ایجاد درآمد پایدار با کمبود منابع روبرو هستند. از این رو می‌توان گفت یکی از راهکارهای موثر در افزایش درآمدهای پایدار، استفاده بهینه از منابع موجود در شهر است که می‌تواند درآمد پایدار ایجاد کند.
🔹علاوه بر این، افزایش شفافیت و مشارکت شهروندان در فرآیندهای تصمیم‌گیری محلی می‌تواند باعث افزایش اعتماد شهروندان به شهرداری و همچنین بهبود مدیریت مالی شهری شود. با وجود این که رسیدن به درآمد پایدار در هر منطقه از شرایط خاصی پیروی می کند مشارکت شهروندان برای تامین درآمد پایدار اصل مشترکی است که همه جا حاکم است.
🔹شاید گفته شود شهروندان با پرداخت مالیات و عوارض به طور مستقیم در ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری نقش دارند که البته سخن درستی است.
🔹افزایش آگاهی شهروندان در مورد نقش و اهمیت مالیات و عوارض شهری و ارتقاء فرهنگ پرداخت مالیات و عوارض به عنوان یک وظیفه شهروندی می‌تواند به افزایش درآمدهای شهرداری‌ها کمک شایانی کند.
@shahrvand_mshkindasht
شهروند مشکین دشت