«منظومۀ معرفتی و ارزشی اسلام یک مجموعۀ مفاهیمی است که آوردن این مفاهیم به میان مردم و آنها را به مرحله و منصّۀ عمل درآوردن، یک کار بسیار بزرگ و مهمّی است که ما هر جا این کار را نسبت به هر یک از این مفاهیم انجام دادیم، برای ملّت و کشور و برای آبروی اسلام و جمهوری اسلامی ارزشمند بود؛ و هر جا غفلت کردیم، محروم ماندیم. در واقع عرض بنده این است که عناوین و مفاهیم معرفتی اسلام جنبۀ عملیّاتی و ترجمۀ عملیّاتی پیدا کند و عمل به آنها ممکن و رایج بشود. هر چه نظام اسلامی گسترش پیدا کند و جلو برود، با مسائل جدید داخلی و بین‌المللی مواجه خواهد شد، با چالش‌های جدید مواجه خواهد شد، با وضعیّت‌های جدید مواجه خواهد شد و این او را نیازمند می‌کند به اینکه عقبۀ فکریِ تغذیه‌کنندۀ نظام هم گسترش پیدا کند. آن عقبۀ فکری‌ای که نظام را دارد جلو می‌برد و تغذیه می‌کند و از انحرافش جلوگیری می‌کند، باید تقویت بشود، باید مفاهیم جدید مطرح بشود. این مفاهیم جدید از بیرون نمی‌آید، از داخل خود مفاهیم اسلامی است، از متن قرآن و سنّت است که مطرح می‌شود. البتّه این کار ـ پیدا کردن مفاهیم جدید و بحث‌ کردن دربارۀ اینها ـ کار همه کس نیست؛ فضلا و متفکّرینی بایستی دنبال این کار بروند که با مبانی اسلامی کاملاً آشنا باشند، قرآن را با دقّت مطالعه کرده باشند و تلاوت کرده باشند، تدبّر کرده باشند و از جمود و تحجّر فکری دور باشند؛ چون از این طرف یک خطر این است که یک آدم بی‌صلاحیّت و نیمه‌سواد و التقاطی وارد استنباط‌های جدید از آیات الهی بشود، از‌ آن طرف هم این خطر وجود دارد که یک آدم متحجّر که هنوز مسئلۀ دخالت دین در زندگی اجتماعی و سیاست و حکومت برای او حل نشده بخواهد وارد بشود؛ نه، باید انسان‌های متفکّر، شخصیّت‌های برجسته وارد کار بشوند» (4/12/1399).