.......: در چگونگی پیدایش فلزات چه از اثره نور شمس است که موجب تولید و حصول فلزات معدنیه می‌شود چنان که از اثره تابش ضوءِ او أوّلاً در جوف ارض تولید أبخره و ادخنه شود، و از ترکیب این دو جزء که اصل الاصول اند حاصل شود زاج و زیبق و کبریت، و متکوّن شود اجسام سبعه متطرقه از فلزات بر این وجه، که: در حین اختلاط ابخره و ادخنه اگر جزء بخار غلبه داشته بر جزء دخان تولید شود اجسام صافیه غیر متطّرقه، چون جواهرات شفافه از قبیل الماس و یاقوت و زمرد و بلور. و اگر جزء دخان غلبه داشته أوّلاً زیبق و کبریت تولید شود. و از اختلاط زیبق و کبریت باز اگر جز زیبقی غلبه بر جزء کبریتی داشت، حاصل می‌شود طلا. و اگر غلبه زیبق کمتر از درجه طلائی بوده، تولید شود نقره. و اگر کمتر از درجه نقره بود، پیدا شود مس. و اگر جزء زیبق کمتر از درجه تکوّن مسی بود، تولید شود آهن. به همین طریق تا تکوّن تمام اجسام سبعه متطرقه از اینجا است که در ذوب مس باید اوّلاً در گداز اجزاء کبریتی او را از او به آتش خارج نمایند. باری، تمام این مذکورات به واسطه تابش آفتاب است که صانع حکیم برای تمتعات و انتفاعات معاش دنیویه انسان تهیّه فرموده، این است که وقتی که ملّت مجوس برای دیدن این آثار عجیبه و غریبه از شمس او را ستایش نموده و مربّی خود دانسته، حقّ تعالی در کلام مجید خود برای تنبیه آنها می‌فرماید که: مغرور نباشند بر این که خود او را مستقلاًّ مؤثّر بدانند، بلکه او را چون آلتی فرض نموده و آثار را مستند به مبدأ اثر دهند، فرمود: « لاَ تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لاَ لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ [۱] »، جلّ جلاله و عظم نواله و تمّ آثاره و آیاته. ---------- [۱]: ۱ - سوره مبارکه فصلت، آیه ۳۷. .......: 📚✍ #شرحی بر صحیفه سجادیه میرزا ابراهیم سبزواری وثوق الحکماء https://eitaa.com/zandahlm1357