#فلسفه_حج حضرت امیر(علیه السلام) بعضى از علت هاى حج را در خطبه قاصعه یادآورى کرده و اینگونه فرموده است: آیا نمى بینید که خداى سبحان آزمود پیشینیان را; از زمان حضرت آدم تا آخرین در این عالم ، با سنگ هایى که نه ضرر مى زند و نه نفع مى رساند ; سنگهایى که نه مى شنوند و نه مى بینند . خداوند این سنگ ها را خانه حرام خویش گردانید; همان خدایى که کعبه را مرکز قیام و نهضت مردم کرد. آن را جایى قرار داد که سنگ هایش از همه جا سخت تر است، در آن منطقه از خاک و کلوخ خبرى نیست و تنگ ترین وادى ها از نظر قطر است. این خانه را میان کوه هاى سخت و شن هاى نرم قرار داد و میان چشمه هاى کم آب و روستاهاى از هم دور . نه شتر جان مى گیرد نه درازگوش و گاو و اسب و گوسفند علفى مى یابند. سپس آدم و اولاد او را امر کرد که به طرف خانه خدا رو کنید، مقصد نهایى سفرهاى با برکت مردم را آنجا قرار داد. بار اندازشان آنجاست . مغز دلشان به سوى آن پر مى کشد. از بیابان هاى بى آب و علف و دورافتاده ، طى کردن بیابان هاى مهلک و درّه هاى عمیق با پرتگاه جزیره هایى که از یکدیگر جدا افتاده تا این که شانه هایشان را (به دور کعبه) بچرخانند در حالى که رام خدایند و دور خانه «لا إلهَ إِلاَّ الله» مى گویند ، به حالت هروله مى روند; با مویى ژولیده و خاک آلود. لباس هاى دوخته را کنار افکنده اند، زیبایى هاى خلقت خود را به وسیله رها کردن موها زشت کرده اند ، امتحانى است بزرگ . آزمایشى است جدّى . خداوند آن را وسیله رحمت خویش قرار داد و وسیله رسیدن به بهشت خویش . اگر خدا مى خواست خانه خود و این محل عبادت را میان باغستان ها و رودخانه ها قرار دهد و میان زمین هاى صاف و هموار و پردرخت، که وقت میوه هایش رسیده و ساختمان هایش در هم پیچیده باشد و روستاهایش به هم چسبیده باشد، میان گندم هاى سالم و درشت و باغ سبز و خرّم و جلگه هاى قابل کشت و دشت هاى پر آب و باغ هاى دلکش و راه هاى آباد، این امتحان کم مى شد و درجه اش پایین مى آمد، چون امتحانش ضعیف بود. پس پاداشش نیز کم مى شد و اگر خدا #خانه خود را از زمرّد ، یاقوت ، #طلا ، برلیان و جواهرات زیباى پر قیمت قرار داده بود و نور و درخشندگى داشت ، سرعت کردن شک را در سینه ها تخفیف مى داد و کوشش شیطان را از دل هاى مردم پایین مى آورد و تزلزل و اضطراب شک مردم را نفى مى کرد، لیکن خداوند بندگانش را به اقسام سختى ها امتحان مى کند و به انواع کوشش هاى سخت از بندگانش طلب پرستش مى کند و آن ها را به اقسام چیزهاى ناخوشایند آزمایش مى کند تا تکبّر را از دل هایشان بیرون کند و رام بودن را در نفوسشان جاى دهد و این سختى ها را راه هاى باز و درهاى گشوده به تفضّل خویش قرار دهد و آن را سبب هایى آرام براى عفو و بخشش خود قرار دهد. 3 . نهج البلاغه (صبحى صالح) صص292 ـ 294 ، خطبه شماره 192