#روزه و تقوى چيزى جز كف نفس و امساك از محرمات الهى نيست. روزه‏ دار در ايام ماه #رمضان با اراده و اختيار خود به منظور اطاعت امر الهى از خوردن و نوشيدن و عمل جنسى و ديگر مفطرات كه خواسته‏ ى هواى نفس و شهوات است، امساك می‏نمايد و روزه را با گرسنگى و تشنگى به پايان می‏برد. ماه رمضان ايام كف نفس و اوقات ورع و تقوى است. رسول اكرم (ص) در يكى از خطبه ‏ها آمدن ماه رمضان را بشارت داد و درباره‏ ى وظايف مردم در آن ماه، مبسوطا سخن گفت. على (علیه السلام) میفرمایند: بين سخنان آن حضرت به پا خاستم و گفتم: يا رسول‏الله! ما افضل الاعمال فى هذا الشهر؟ اى رسول معظم! در اين ماه چه عملى برتر از تمام اعمال است؟ فرمود: يا اباالحسن! افضل الاعمال فى هذا الشهر الورع عن محارم الله عز و جل. افضل اعمال در اين ماه، #ورع از محرمات و گناهان است.

شايد در نظر بعضى، بهترين عمل در ماه رمضان خواندن قرآن، افطار دادن به مسلمانان روزه‏دار، صله‏ ى‏ رحم نمودن، و از اين قبيل باشد، ولى رسول اكرم (ص) فرمود: بهترين عمل، #ورع و اجتناب از گناه است، يعنى در ماه رمضان بهترين عمل آن است كه تمام اعضاى بدن از چشم و گوش و زبان و دست و پا از گناه اجتناب داشته باشند.

اگر ورزشكار ى برا ى تقويت جسم، يك ماه متوالى تمرين نمايد، قطعا پس از گذشت يك ماه، بر نيروى اعصاب و عضلاتش افزوده می‏شود و بالنسبه قوى می‏گردد. كسى كه به امر الهى يك ماه متوالى روزه می‏گيرد و با اراده و عمد، هواى نفس و شهوات خويش را واپس می‏زند و از مفطرات امساك می‏نمايد، قطعا اراده‏ اش در كف نفس تقويت می‏شود و اگر خواسته باشد می‏تواند در تمام ايام سال از نيرويى كه در ماه رمضان به دست آورده استفاده كند، به تمنيات غيرمشروع خويش پاسخ منفى دهد، و در راه #ورع و تقو ى پيشرو ى نمايد.

متاسفانه بيشتر مردم از تملك نفسى كه بر اثر روزه‏ ى ماه رمضان به دست می‏آورند، برا ى تقواى يازده ماه ديگر استفاده نمی‏كنند و عملا آن را نقض می‏نمايند. از اين رو، قرآن شريف در آيه‏ ى مذكور پس از اعلام وجوب روزه فرموده است: لعلكم تتقون. روزه بگيريد، شايد با اين عمل مقدس به تقو ى نايل شويد، يعنى اگر تصميم ترك گناه را ادامه دهيد، متقى و با #ورع خواهيد بود و اگر تصميم خويش را نقض نموديد، از ورع و تقوا ى جامع بهره و نصيبى نخواهيد داشت.

اوليا ى گرامی اسلام درباره‏ ى اهميت ورع، سخن بسيار گفته و پيروان خويش را به اهميت آن متوجه نموده‏اند. امام صادق (علیه السلام) : اتقو الله و صونوا دينكم بالورع. راه تقو ى در پيش گيريد و دين خود را با #ورع و پرهيز از گناه محافظت نماييد. امام (علیه السلام) در اين روايت اعلام خطر نموده و می‏خواهد بفرمايد اگر در گناه لاابالى و بيباك شديد، نه تنها به پليدى و پستى می‏گراييد، بلكه دينتان نيز در معرض زوال قرار می‏گيرد و اين مطلب در قرآن شريف نيز خاطرنشان گرديده است . ثم كان عاقبه الذين اساءوا السوءآى ان كذبوا بايات الله و كانوا بها يستهزءون. عاقبت كار بد عملان و اهل معصيت اين است كه آيات الهى را تكذيب می‏كنند و آنها را مورد تمسخر و استهزاء قرار می‏دهند.

مسلمان گناهكار نه تنها به دين خود آسيب می‏رساند، بلكه موجب بدنامی اولياى معصوم و منزه اسلام می‏گردد و زبان دشمنان را به بدگوي ى می‏گشايد. ابوالصباح كنانى به امام صادق (علیه السلام) عرض كرد: ما از مردم بر اثر وابستگى به شما چه چيزها می‏بينيم. امام (علیه السلام) فرمود: در مورد من از مردم چه می‏بينى؟ گفت: بين ما و دگرى سخن رد و بدل می‏شود، به ما می‏گويد: جعفرى خبيث. امام (علیه السلام) فرمود: مردم شما را به واسطه‏ ى من سرزنش می‏كنند؟ عرض كرد: بلى. فرمود: ما اقل و الله من يتبع جعفرا منكم. انما اصحابى من اشتد ورعه و عمل لخالقه و رجا ثوابه. فهولاء اصحابى. به خدا قسم چقدر كم است از شما آن كس كه تابع واقعى جعفر باشد. صحابى من كسى است كه داراى ورع شديد است، براى آفريدگار عمل می‏كند و به اجر او اميدوار است، اين گروه اصحاب من هستند.

مدعى اسلام بودن، از تشيع سخن گفتن، انواع گناهان را مرتكب شدن، براى ائمه‏ ى طاهرين عليهم‏السلام بسيار سنگين و گران است و موجب می‏شود كه دشمنان به اولياى دين اسائه‏ ى ادب كنند و درباره‏ ى آنان سخنان ى ناروا بگويند.

«#ورع» همانند «تقو ى» مراتب و درجاتى دارد. تحقق ورع به اين است كه آدمی از گناهان اجتناب نمايد و دامن خويشتن را از معصيت منزه دارد.

حفص بن غياث می‏گويد: از امام صادق (علیه السلام) سئوال كردم: چه كسى بين مردم داراى #ورع است؟ فرمود: الذ ى يتورع عن محارم الله عز و جل. شخصى كه از گناهان و محرمات اجتناب می‏نمايد.

#ورع بى ‏مانند و بلندپايه را كسى واجد است كه نه تنها از محرمات قطعى و گناهان واضح پرهيز می‏كند، بلكه از امور مشتبه نيز اجتناب می‏نمايد كه مبادا به گناه آلوده شود مولى ‏الموحدين على عليه‏السلام می‏فرمايد:لا ورع كالوقوف عند الشبهه. هيچ ورعى از نظر رفعت مانند توقف در امور مشتبه نيست.

وقفه‏ ى افراد متقى و با ورع در مورد شبهه، حاكى از اين است كه آنان به منهيات حضرت بارى تعالى توجه بسيار دارند و در مقام بندگى و اطاعت نه تنها پيرامون حرام هاى بين و گناهان واضح نمی‏گردند، بلكه از شبهات نيز اجتناب می‏كنند كه مبادا دچار حرام شوند. ولى اين انسانهاى بزرگوار و منزه بايد همواره مراقب باشند كه در پرهيز از شبهات دچار #افراط نشوند و از حد اعتدال تجاوز ننمايند، زیرا که زياده ‏رو ى در اين كار ممكن است آنان را به بيمارى وسواس مبتلا كند و در زندگى خود و كسانى كه با آنان معاشرند ايجاد بى‏ نظمی و اختلال نمايد و اسلام هرگز اين زياده‏ رو ى غيرعقلانى را اجازه نمی‏دهد. لذاست که امام سجاد (علیه السلام) به پيشگاه خداوند عرض می‏كند: و ورعا فى اجمال. بار الها! مرا از #ورع و كف نفسى معتدل و دور از زياده‏ رو ى و افراط برخوردار فرما.

كلمه‏ ى «#اجمال» در عبارت دعاى امام (علیه السلام) همان است كه در مورد طلب روزى به كار برده شده است. در حديث آمده : اجملوا فى الطلب اى لا يكون كدكم فيه كدا فاحشا برا ى طلب روزى ميانه ‏رو و معتدل باشيد، يعنى سعى شما در كسب معاش به #افراط و زياده ‏رو ى نگرايد.