🎥 توضیحی درباره کتاب سنت‌های تاریخی در قرآن کریم 💬 باور به تغییر در هر جامعه‌ای موجب می‌شود که آن جامعه‌ دست به انقلاب و مبارزه با ظلم بزند. باور به سنت‌های تاریخی جامعه را از رکود خارج می‌کند و به عبارت دیگر، قرآن را این‌زمانی می‌کند. 🔹حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر ناصر رفیعی 🔸استاد حوزه و دانشگاه 🔺ما را در اینستاگرام دنبال کنید. 🆔 @shahidsadr

نمایندگی خراسان اندیشکده حقوق بشر و شهروندی دانشگاه امام صادق(ع) با همکاری پژوهشگاه تخصصی شهید صدر برگزار می کند: 💠اولین جلسه از سلسله جلسات تخصصی «تبیین روش مند مبانی حقوق بشر و شهروندی در آثار اندیشمندان مسلمان»: ✅کرامت و حقوق انسان در اندیشه شهید صدر (ره) با حضور: 🔹دکتر محسن اسماعیلی ▪️هیئت علمی دانشگاه تهران و عضو محترم مجلس خبرگان رهبری 🔹حجت الاسلام علی نعمتی ▪️دبیر هیئت اندیشه ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان 🔹دکتر علی ربیع زاده ▪️قائم مقام اندیشکده حقوق بشر و شهروندی 🕘 زمان: یکشنبه 28 فروردین 1401 ساعت21 🌐 اسکای روم اندیشکده به آدرس: https://vc.isu.ac.ir/ch/human-rights ⭕ همراه با اعطای گواهی معتبر و ثبت نام علاقه مندان برای شرکت در هسته مطالعاتی شهید صدر (ره) 🆔 @shahidsadr

1⃣ بخش اول 📎حجت‌الاسلام والمسلمین پناهیان در چهارمین نشست اندیشه صدر: 🔺شهید صدر معمار اندیشه اسلامی بود 📎اگر چهل سال پیش به نگاه شهید صدر خوب پرداخته بودیم، در فضای روشنفکری و حتی فضای سیاسی جامعه اینقدر تلفات نمی‌دادیم. 📎 شهید محمد باقر صدر را علامه باهوش و با زکاوت بود. شهادت هولناک این شخصیت که علم و عمل را با هم در آمیخت و در اوج صفای باطن در چنین ایامی به شهادت رسید را تسلیت عرض می‌کنم؛ این شهادت مصداق اتم و اکمل ورود ثلمه به اسلام بود. 📎متاسفانه جامعه اسلامی به آثار شهید صدر بی‌مهری کرده است. ما باید برگردیم به پنجاه سال پیش و سخنان شهید صدر را واکاوی کنیم و ببینیم که چقدر این اندیشه‌ها راهگشای ما در عرصه‌های مختلف جهان اسلام است؛ این اندیشه‌ها از نیازهای اساسی ما برای پی‌ریزی تمدن عظیم اسلامی است. 📎 نابغه بودن شهید محمد باقر صدر با دیگر ستارگان جهان اسلام متفاوت بود؛ شهید صدر امتیازاتی داشت که این شخصیت را کم‌نظیر می‌کند؛ نبوغ برخی در حافظه، سرعت یادگیری یا انتقال مطلب است، اما شهید صدر قدرت جمع‌بندی، نظریه‌پردازی، نگاه نظام‌مند و ساختار‌مند و سیستماتیک، قدرت تولید راهبرد داشتن و دارای تفکر استراتژیک بود که نبوغ ایشان در این عرصه‌ها بود. 📎 شهید صدر نه تنها تفکر استراتژیک داشت بلکه در این زمینه نابغه بود؛ شهید صدر معمار اندیشه اسلامی بود؛ خانه‌هایی از اندیشه اسلامی می‌ساخت که می‌شد بشریت در این خانه‌ها زندگی کند و پناه بگیرد. 📎باید کاری کنیم که در مکتب‌ها و مدرسه‌ها، افرادی مانند شهید صدر در حد استعدادهای خود تربیت شوند؛ گاهی اوقات شیوه آموزش ما جزئی نگری را تشدید می‌کند و افراد از کلی‌نگری پرهیز می‌کنند و ناتوان می‌شوند؛ جزئی نگری لازم است اما شهید صدر با سرعت بسیار بالا جزئیات را در کنار هم قرار می‌داد و در همان دوران یک کل‌نگر بزرگ بود و می‌توانست از بالا مجموعه‌ای را تحت نگاه هوشمندانه خود قرار دهد. 📎 روش‌های مختلفی برای بهره‌گیری از قرآن وجود دارد که شهید صدر این روش‌های تفسیر قرآن و تلاش برای فهم قرآن را به دو روش جزئی‌نگر و موضوع محور تقسیم‌بندی می‌کند؛ و رویکرد جزئی‌نگر را مورد توجه بسیاری از مفسران می‌داند که لازم است تا قرآن کریم مورد تحریف قرار نگیرد. 📎شهید صدر تفسیر موضوع را مطرح می‌کند و بر دیگر تفاسیر برتری می‌دهد؛ در این نوع از تفسیر، انسان موضوع خود را به قرآن عرضه می‌کند و قرآن پاسخ این مسأله یا شرح آن موضوع را بیان می‌کند؛ در اینجا اتفاقات عجیبی رقم می‌خورد؛ شهید صدر اعتقاد دارد تفسیر جزئی‌نگر محدودیت‌هایی دارد ولی تفسیر موضوعی نامحدود است و با این روش به صورت نامحدود می‌توان از قرآن بهره برد. 📎شهید صدر به فرموده امیرمؤمنان حضرت علی (ع) از قرآن استنطاق و حل مسائل را از آن طلب می‌کند؛ این بی‌نهایت بودن فواید قرآن کریم در تفسیر موضوعی نکته بسیار جالبی است که مورد توجه این اندیشمند جهان اسلام است و ما را به آن توجه داده است. 📎فهم عمیق آیات قرآن را به واسطه استفاده از این روش شروع شد: شهید صدر نکته‌ای را اشاره می‌کند که «حقیقت آن است که تعیین و استخراج این نظریه‌ها، امروز امری بایسته و ضرورتی اساسی است و نمی‌توان به هیچ وجه خود را از آن بی‌نیاز پنداشت؛ پیامبر اکرم(ص) نیز نظریه‌ها را ارائه می‌کرد، اما از رهگذر اجرا و در چارچوب فضای کلی قرآنی که در زندگی اسلام ایجاد می‌کرد؛ هر فرد مسلمانی در این فضای کلی هرچند به صورت اجمالی و ارتکازی، نظریه‌های اسلامی را می‌فهمید زیرا آن فضا و چارچوب روانی، اجتماعی، فکری و تربیتی که پیامبر بنا نهاده بود، توانایی آن را داشت که نگاه صحیح را ارائه کند». #مرور_نشست #اندیشه_صدر 🆔 @shahidsadr

2⃣ بخش دوم 📎اکنون در زمان نزول قرآن نیستیم. اکنون نیازمند تفاسیر جزئی قرآن کریم هستیم تا کلمه به کلمه قرآن را متوجه شویم، اما نیازی که امروز باید با تأمل برطرف شود این است که به وسیله نبوغ شهید صدر بدانیم که مردم در صدر اسلام قرآن را به وسیله رسول گرامی اسلام(ص) در اجرا می‌دیدند اما امروز الگویی مانند رسول خدا(ص) که حجت را بر ما تمام کند نداریم، حال چگونه باید جایگزین رسول خدا(ص) را پیدا کنیم؟ درک کل‌نگر به قرآن کریم و حل مسائل خود با این کتاب ارزشمند چگونه انجام شود؟ 📎 روش تفسیر موضوعی در نظر شهید صدر مرحله دوم تفسیر است و نباید تفسیر جزء نگر فراموش شود. شهید صدر نشان می‌دهد که تفسیر جزئی‌نگر با رویکرد جزئی‌نگری مقدمه‌ای برای تفسیر موضوع‌محور است؛ ما نباید در جزئی‌نگری متوقف شویم که شهید صدر از باقی ماندن در جزئی‌نگری نهی می‌کند و اشاره می‌کند اگر در جزئی‌نگری باقی بمانیم باعث می‌شود که از قرآن برداشت‌های نادرستی پیدا کنیم که نمونه‌هایی از آن در تاریخ بوده است. 📎 اکنون برخی آنچنان در جزئی‌نگری فرو رفته‌اند که حتی با نگاهی که بخواهد کلی نگاه کند و مسأله‌ای را حل کند و با برداشت‌هایی که نتیجه همین رویکرد موضوع محور است مخالفت می‌کنند؛ شهید صدر اشاره می‌کند که رشد و بالندگی فقه هم به خاطر همین کلی‌نگر شدن است؛ رشد فقه در تاریخ فقاهت از زمانی است که فقها با موضوعات و مسائل به سراغ روایات معصومان (ع) و قرآن رفتند. 📎 کافی نیست که ما جمع‌بندی بین آیات را پیدا کنیم یا بر اساس چند واژه یک سری آیات را در کنار هم قرار دهیم، بلکه باید نظریه‌پردازی کنیم و به نظریه برسیم؛ به نظریه‌های علمی و انسانی که پاسخ‌دهنده نیاز بشر باشد. 📎شهید صدر مدافع شیعیان در مقابل اهل سنت نیست بلکه شهید صدر مدافع اسلام در برابر تمام اندیشه‌های انحرافی است و حتی می‌توان گفت ویژگی برجسته شهید صدر این است که می‌خواهد با قرآن جهان و حیات بشر را اداره کند؛ مسائلی که دنبال می‌کند مسائلی است که بشر برای اداره حیات خود نیاز دارد؛ ما الان به چنین تشیعی نیاز داریم که دغدغه آن صرف نقد دیگر مذاهب یا شبهات دیگر مذاهب نباشد؛ امروز با نیازهایی از بشریت مواجه هستیم که اندیشمندان جهان بی‌توجه یا ناتوان از پاسخ به آن‌ها هستند. 📎 به بیان شهید صدر رویکرد جزئی نگر از قرآن شروع و به قرآن ختم می‌شود و شاید به هیچ یک از نیازهای جامعه نگاه نکند. شهید صدر تصریح دارد برای نظریه‌پردازی در رویکرد موضوع‌محور تفسیر قرآن، ما باید از مسائل عینی حیات بشر شروع کنیم و به قرآن برسیم و بعد برگردیم و مسائل حیات بشر را حل کنیم؛ چقدر روشنفکران جهان به این نگاه دینی نیاز دارند. 📎 اگر ما چهل سال پیش به این نگاه شهید صدر خوب پرداخته بودیم، اینقدر در فضای روشنفکری و حتی فضای سیاسی جامعه تلفات نمی‌دادیم؛ چند ده سال در درگیری‌های بیهوده برخی روشنفکران معطل ماندیم و فرسوده شدیم چون از دین تلقی غلطی داشتند که این افکار تابناک و روشنفکرانه شهید صدر می‌توانست تلقی‌های غلط آن‌ها را برطرف کند. 📎 شهید صدر در درک مسائل جامعه دارای نبوغی بی‌نظیری است. وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی نرسیده است می‌گوید، «با پیروزی انقلاب خمینی ابرقدرت‌ها نابود شدند»، که این اوج دقت در وضعیت جامعه را نشان می‌دهد و متأسفانه برخی هنوز با این همه پیروزی به این نگاه نرسیده‌اند. 📎متن صریح شهید صدر این است که «این روش تفسیری از موضوع یا واقعیت خارجی یا شیء بیرونی آغاز می‌کند و به قرآن مجید می‌رسد، بنابراین به این دلیل که این تفسیر از موضوع بیرونی آغاز می‌کند و به قرآن کریم می‌رسد در پرتو تفاوت اول آن را تفسیر موضوع محور می‌نامیم، از سوی دیگر آن را تفسیر وحدت‌بخش نیز می‌نامیم؛ زیرا در این رویکرد بین تجربه بشری و کتاب الهی وحدت برقرار می‌کنیم؛ البته نه آنکه تجربه بشری را بر قرآن حاکم کنیم، یا قرآن را تابع آن نماییم، بلکه به این معنا که آن دو را در قالب یک روند پژوهشی می‌ریزیم تا در نتیجه این روند یکسان پژوهش، مفهومی قرآنی به دست بیاید که می‌تواند موضع اسلام را در برابر آن تجربه بشری یا مقوله فکری که به روند پژوهشی وارد شده است معین کند». این روند موضوع محور به درد دانشگاه‌های ما می‌خورد؛ زیبایی و روشنفکری بیانات شهید صدر تمامی ندارد. #مرور_نشست #اندیشه_صدر 🆔 @shahidsadr

3⃣ بخش سوم 📎از موضوعات مورد توجه شهید صدر به «سنت‌های تاریخ در قرآن کریم» که مورد نیاز حوزه‌های علمیه از صدر اسلام تاکنون بوده است می‌توان اشاره کرد. همانطور که باید خودشناسی را بر خدا شناسی اولویت دهیم، باید سنت‌های تاریخ را بشناسیم و بعد سراغ دین برویم تا دین برای ما نجات بخش باشد؛ همانطور که اگر طبیعت انسان، حیات اجتماعی و سنت‌های الهی در تاریخ را نشناسیم، اسلام را تحمیلی خواهیم شناخت؛ همانگونه که بسیاری به این دلیل، دین گریزی دارند. 📎 توجه به «چه کسی بودن» و «کجا بودن» را که دو امر برای ورود به مسائل است مهم است. خیلی‌ها درباره انسان‌شناسی که ما چه کسی هستیم توجه کرده‌اند، اما باید ببینیم که کجا هستیم؛ ما انسانی در خلأ نیستیم؛ انسانی محکوم به یک سلسله سنت‌های تاریخی و اجتماعی هستیم که تنها در این چارچوب می‌توانیم حیات و حرکت داشته باشیم؛ حالا دستوراتی که برای حرکت مناسب در این چارچوب است را بعد از شناخت چارچوب دریافت کنیم. 📎 شهید صدر ناجی عراق از مارکسیسم است. شهید صدر مسأله مارکسیسم را طوری برای مردم حل شده نشان دادند که امروز هیچ اثری از مارکسیسم نمی‌بینید. 📎 توصیه امام خمینی (ره) مبنی بر مطالعه آثار و اندیشه شهید صدر را اجرا کنید و از این اندیشه‌های تابناک بهره ببرید؛ حتی موضوعات مطرح شده به وسیله وی که موضوع و مسأله کاری شما نباشند را نیز مطالعه کنید، تا از روی دست این متفکر، این کسی که دارای تفکر راهبردی است نگاه کرده باشید و از روی دست او نحوه برخورد با مسائل را یاد بگیرید؛ بویژه برای طلاب گرامی و محققان علوم اسلامی و حتی علوم انسانی شایسته است که به اندیشه‌های تابناک و روش مطالعه و پژوهش و تفکر او مراجعه کنند. #مرور_نشست #اندیشه_صدر 🆔 @shahidsadr

🌱 آزادی در اسلام 💠اسلام با تمدن‌های جدید غربی که برای آزادی هیچ مرزی جز آزادی‌های دیگران قائل نیست، تفاوت دارد. اسلام قبل از هر چیز به آزادی رفتار عملی فرد از بندگی شهوات و بت‌ها اهتمام دارد و از آن پس به انسان اجازه می‌دهد که تا جایی که از حدود قوانین الهی خارج نشده است، هرگونه که می‌خواهد رفتار کند. 💠قرآن مجید می‌فرماید: 💠«خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعاً»؛ همه آنچه را در زمين است براى شما آفريد (بقره: ۲۹). 💠«وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ»؛ و همه آنچه را در آسمان‌ها است و آنچه را در زمين است از سوى خود براى شما مسخّر و رام كرد (جاثیه: ۱۳). 💠قرآن با این آموزه همه هستی را تحت تصرف انسان و آزادی او قرار می‌دهد، اما این آزادی، محدود به مرزهایی است که آن را با آزادی درونی از بندگی شهوت‌ها و آزادی بیرونی از پرستش بت‌ها، هماهنگ می‌سازد. 📚کتاب آموزه‌های وحی، صفحه ۸۴ 🆔 @shahidsadr

🌱آزادی در اسلام 💠اسلام با تمدن‌های جدید غربی که برای این نوع آزادی هیچ مرزی جز آزادی‌های دیگران قائل نیست، تفاوت دارد. اسلام قبل از هر چیز به آزادی رفتار عملی فرد از بندگی شهوات و بت‌ها اهتمام دارد و از آن پس به انسان اجازه می‌دهد که تا جایی که از حدود قوانین الهی خارج نشده است، هرگونه که می‌خواهد رفتار کند. 💠قرآن مجید می‌فرماید: 💠«خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعاً»؛ همه آنچه را در زمين است براى شما آفريد (بقره: ۲۹). 💠«وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ»؛ و همه آنچه را در آسمان‌ها است و آنچه را در زمين است از سوى خود براى شما مسخّر و رام كرد (جاثیه: ۱۳). 💠قرآن با این آموزه همه هستی را تحت تصرف انسان و آزادی او قرار می‌دهد، اما این آزادی، محدود به مرزهایی است که آن را با آزادی درونی از بندگی شهوت‌ها و آزادی بیرونی از پرستش بت‌ها، هماهنگ می‌سازد. 💠 اما آزادی عمل در پرستش شهوات و چسبیدن به زمین و مفاهیم زمینی و رها کردن آزادی حقیقی انسانی یا آزادی عملی در پرستش بت‌های بشری، نزدیکی جستن به آن‌ها، حرکت به دنبال منافع آن‌ها و دست برداشتن از رسالت بزرگ و حقیقی انسان در زندگی، چیزی است که اسلام هرگز اجازه نمی‌دهد؛ زیرا از سویی این کار نابود کردن عمیق‌ترین معانی آزادی انسانی است و از سوی دیگر اسلام آزادی را نه به معنای فراهم‌ کردن میدانی برای کشش‌های حیوانی در وجود انسان، بلکه جزئی از برنامه فکری و روحی کاملی می‌داند که انسانیت باید بر اساس آن بنیان بگیرد. 📚 کتاب آموزه‌های وحی، صفحه ۸۴ 📚 @shahidsadr

🌻تصمیمی برای تبیین حقیقت 💠بنابراین امام حسن(ع) ـ و خط صحیح ـ ناگزیر بود موقتا کناره بگیرد و موقتا آتش بس دهد و رهبری تمام جهان اسلام را به معاویه بسپارد تا درون مایه برنامه معاویه آشکار شود و آن مسلمانان ساده لوح ـ که فقط چیزی را می فهمیدند که پیش چشمانشان بود ـ بفهمند علی(ع) که بود و معاویه که بود، برنامه علی(ع) چه بود و برنامه معاویه چه بود. 📚 امامان اهل بیت، صفحه ۳۶۲ 🆔 @shahidsadr