🔻لالایی‌؛ نجوای خیال‌انگیز مادرانه نگاهی به فرم و ساختار لالایی‌های اقوام مختلف (یادداشتی از #الهام_فرجی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«لالایی‌ها یکی از قدیمی‌ترین انواع ترانه‌ها هستند که به‌عنوان بخشی از ادبیات شفاهی در کنار ضرب‌المثل‌ها، افسانه‌ها و آوازهای محلی سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. لالایی‌ در هرمنطقۀ جغرافیایی متناسب با ویژگی‌های آن اقلیم و باتوجه به گویش، زبان و سبک زندگی خاص آن منطقه سروده می‌شود و به‌همین‌دلیل تفاوت‌هایی میان لالایی‌های هرمنطقه وجود دارد، اما به طورکلی محتوای هر لالایی مجموعه‌ای از آرزوها، گلایه‌ها، امیدها و نیایش‌هایی ا‌ست که با زبانی بی‌تکلف و صمیمی بیان می‌شود. اگرچه لالایی را وسیله‌ای برای تعامل میان مادر و فرزند می‌دانیم، اما مفاهیمی که در قالب لالایی سروده شده است معمولاً برای مخاطب کودک قابل درک نیست و آن‌چه بیشترین میزان تأثیرگذاری را بر کودک دارد، نغمۀ جادویی و خیال‌انگیز مادر است که با تکان‌های موزون گاهواره همراه شده و سبب ایجاد احساس امنیت و آرامش کودک می‌شود...» ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10494 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻سیری بر ماندگارترین ترانه‌های #هوشنگ_ابتهاج (یادداشتی از #صابره_سادات_موسوی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«امیرهوشنگ ابتهاج، متخلص به ه.ا. سایه، از شاعرانی است که ترانه‌ها و غزل‌هایش سال‌ها در ذهن و بر زبان مردم ایران جاری بوده است. شاعر و تصنیف‌سرایی که خوانندگان نامدار بسیاری از آثارش را برای مردم جاودانه‌تر کرده‌اند. شعرهای مردمی و تأثیرگذار او در زمان خودش از پر طرفدارترین و اثرگذارترین اشعار بوده است. سرودۀ "تو ای پری کجایی، که رخ نمی‌نمایی" یا "ارغوان" از آثار شاخص اوست که سال‌ها آوای محبوب مردم در خلوت و شب نشینی‌ها بوده است. اقبال مردم و نیاز آن‌ها به شنیدن عاشقانه‌ها و تصنیف‌ها در قالبی آهنگین و با صدایی خوش، خوانندگان را بر آن داشته تا به برگزیدن بهترین و اثرگذارترین اشعار روی آورند. هوشنگ ابتهاج شاعر شعرهای دلکش بسیاری است که لطافت و احساسات عمیقشان، آن‌ها را مناسب آوازخوانی و آهنگسازی کرده است...» ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10539 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻ترانه «ملاممد جان» چگونه ساخته شد؟ (یادداشتی از #موسی_عصمتی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«نوروز از راه رسیده بود. طبق رسوم آن دوران همۀ امراء، عالمان و شاعران برای عرض تبریک سال نو در پیشگاه سلطان حسین بایقرا در کاخ هرات، گرد آمده بودند. در آغاز این مراسم، نورالدین عبدالرحمان جامی، چکامۀ بلند خود را به سلطان تقدیم کرد. سپس وزیر دانشمند، امیرعلی شیرنوایی، خبر داد که جمعی از فارغان مدرسۀ گوهرشاد منتظرند تا سلطان آنان را به حضور بطلبد. در بین دانش‌جویان، جوانی رعنا با محاسنی بلند، نظر سلطان را به خود جلب نمود. سلطان پرسید: "جوان! نامت چیست؟" جوان گفت: "محمدجان". آن‌گاه سلطان با لحنی محبت‌آمیز گفت: "تو را باید ملامحمدجان صدا زد. حالا تو برای خودت ملایی شده‌ای". در همین دیدار کوتاه بود که به اطلاع سلطان رساندند که در قریۀ خیران بلخ، مزار حضرت علی علیه‌السلام کشف شده است و سلطان به‌همین مناسبت دستور داد تا نام این قریه به "مزارشریف" بدل شود و هم‌چنین مقرر شد‌...» ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10488 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻موسیقی امروز بیش از هرچیز به ترانه‌سرایان خوب نیاز دارد (گفت‌وگوی #نیلوفر_بختیاری با #اهورا_ایمان در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«...برای ارائۀ تعریفی از ترانه باید ویژگی‌های مختلفی که در طول هزارسال گذشته این قالب را دچار دگرگونی کرده‌اند، بررسی کنیم و این کار خیلی ساده‌ای نیست. ما از هزارسال پیش برای ترانه تعاریفی داشته‌ایم. یکی از کهن‌ترین منابع پژوهشی و نقد ادبی ما مقالۀ نظامی عروضی سمرقندی است. او در کتاب "چهار مقاله" می‌گوید ترانه، شعری‌ است که زاهد و عامی و دختر و پسر و دین‌دار و بی‌دین و... را به رقص و طرب و شعف وامی‌دارد. سپس به‌عنوان شاهدمثال یک‌دوبیتی می‌آورد. ما امروز نمی‌توانیم این تعریف را اشتباه بدانیم؛ زیرا در آن ویژگی‌هایی هست که هنوز هم بخشی از تعریف ترانه را دربرمی‌گیرد. یکی از این ویژگی‌ها مسألۀ موسیقی‌پذیربودن ترانه است؛ یعنی کلامی که در همراهی و سازگاری با موسیقی سروده می‌شود‌...» متن کامل این گفت‌وگو را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10826 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻خاطره‌انگیزترین ترانه‌های کودک دهه ۶۰ و ۷۰ | بخش اول (یادداشتی از #سیده_نرگس_میرفیضی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«اگر دنیای کودکی هرکدام از ما را زیر و رو کنند، به احتمال زیاد به زمزمۀ آوازها و ترانه‌هایی خواهند رسید که در تلفیق با بسیاری از خاطره‌های آن دوران در حافظۀ ما ثبت و ضبط شده‌اند. از این‌رو نقش پررنگ ترانه‌ها در شکل‌دهی به شخصیت کودکان انکارناپذیر است. به‌همین‌سبب معمولاً اولین گزینه‌ای که برای انتقال مفاهیم به کودکان، مورد استقبال همۀ اقشار فرهنگی و اجتماعی قرار می‌گیرد، ابزار شعر و ترانه است. از‌ آن‌جایی‌که هرترانه‌ای یک‌وجه نوشتاری و یک‌وجه موسیقیایی و اجرایی دارد، پرواضح است که ترانه‌های کودکانه نیز برای رسیدن به گوش مخاطب خود به یک‌تریبون پرطرفدار نیاز دارند. بعد از پیروزی انقلاب و در دهۀ شصت و هفتاد شمسی، برنامه‌سازی‌های متعدد برای کودکان اوج گرفت و اقبال عمومی به سمتی هدایت شد که ساخت فیلم‌ها و سریال‌های موزیکال برای کودکان به اوج شکوفایی خود برسد‌...» متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10495 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻بازخوانی خاطراتی از #هوشنگ_ابتهاج دربارۀ تصنیف و تصنیف‌سرایی (به انتخاب #حسین_سامانی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«...اولین کاری که می‌کنم اینه که آهنگ رو حفظ می‌کنم؛ طوری که دیگه می‌تونم از اول تا آخرشو بخونم. در نتیجه افاعیلشو می‌نویسم. برام فرق نمی‌کنه که فَعَل بنویسم یا فع یا مفاعیلن. بستگی داره که اون کلمه چه جایی رو می‌گیره؛ یعنی فرضاً اگه مفاعیلن می‌نویسم حتماً باید اون کلمه مفاعیلن باشه که کلمه تجزیه نشه. پایه‌ها رو بر این اساس می‌نویسم؛ مثلاً می‌نویسم: فعل فعل مفاعیلن فعل فاعلاتن یعنی دیگه برام معلومه که برای مثلاً فَعَل چی باید بذارم. از یه طرف هم وقتی آهنگ رو حفظ می‌کنم می‌فهمم که آیا تو این آهنگ قرینه هست یا نه. خود این خیلی مهمه و موقع کلام گذاشتن، من به این قرینه‌های آهنگ خیلی توجه دارم. صدبار، هزاربار آهنگو می‌خونم و کلام رو هم موقع خوندن آهنگ می‌سازم. آهنگ منو با خوش می‌بره و براساس آهنگ کلمات رو می‌سازم‌...» متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10491 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻گلچینی از بهترین ترانه‌های #قیصر_امین_پور (یادداشتی از #عصمت_زارعی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«قیصر امین‌پور یکی از پرکارترین ترانه‌سرایان شاعر است. بی‌اغراق می‌توان گفت همراه شدن نام شاعر توانمندی مانند او با نام بهترین آهنگسازان، روحی تازه به هوای ترانۀ ایران در دهۀ هفتاد بخشید. بیشتر این ترانه‌ها راعلی‌رضا افتخاری و محمد اصفهانی خوانده‌اند. اما هنرمندان بسیاری هم، خصوصاً پس از درگذشت قیصر، سراغ اشعار و غزل‌هایش رفته‌اند و به آهنگسازی و خواندن این آثار پرداخته‌اند و حتی آلبوم‌هایی با محوریت اشعار او تولید کرده‌اند. علاوه‌بر‌این تک‌آهنگ‌های فراوانی هم اشعار وی را به دنیای موسیقی وارد کرد. یکی از ویژگی‌های این شعرها که با موسیقی همراه شده‌اند، تنوع موضوعات آن است. به‌طور مثال در حوزۀ شعر کودک و نوجوان با شعر "بوی ماه مهر" و در حوزۀ شعر محلی و بومی با غزل بختیاری "سوز قصیلی" می‌توان قیصر را در هیئتی متفاوت دید‌...» متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10543 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻آسیب شناسی ترانۀ روز (یادداشتی از #الهه_عزیزی_فرد در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️«به‌طور عام، ما مردمانی هستیم که علاقۀ ویژه‌ای به کلام داریم و التفات‌مان به موسیقی بی‌کلام در سایۀ انس با ترانه است. بنابراین نقش کلام در شکل‌گیری موسیقی دل‌خواه مخاطبانش، نقشی اساسی دارد. تأسف‌بار است که در میان ترانه‌سرایان نسل جوان، افرادی فاقد سواد روی کار آمده‌اند که این هنر را به صنعت و تجارتی پول‌ساز بدل کرده‌اند. از سویی التقاط این ترانه‌های مبتذل و دم‌دستی، با فضای الکترونیکی موسیقی، ارزش هنری اثر را از بین برده است. در دهۀ نود، شاهد ظهور ترانه‌سرایانی هستیم که به‌رغم پیشینۀ درخشان این ژانر، آن را زیر سؤال برده‌اند. در این دهه با ترانه‌های سطحی و بی‌اساس مواجه بوده‌ایم که انتقاد بزرگانی نظیر محمدعلی بهمنی را در پی داشته‌اند و از ضعف معنایی و ادبی این آثار بسیار گلایه کرده‌اند. این ترانه‌ها اغلب فاقد شاعرانگی در لفظ و محتوا هستند و نکتۀ شگفت‌انگیزی در فحوای آن‌ها و پیام و تفکر صحیح عاطفی و اجتماعی در آفرینش مضامین‌شان وجود ندارد‌...» متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10870 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻خاطره‌انگیزترین ترانه‌های کودک دهه ۶۰ و ۷۰ | بخش دوم (یادداشتی از #سیده_نرگس_میرفیضی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی) ▪️ «...بسیاری از ما شعر "باز باران با ترانه" را از کتاب‌های فارسی دبستان به خاطر داریم. شاعر این اثر دکتر سید مجدالدین میرفخرایی، متخلص به گلچین گیلانی، (۱۱ دی ۱۲۸۸ در رشت - ۲۹ آذر ۱۳۵۱ در لندن) است. شاید اغراق به نظر برسد که بگوییم قبل از ساخت فیلم خواهران غریب هم این ترانه همین‌قدر پررنگ و جاری، زمزمۀ لب‌های کودکان بوده است! جالب است که بدانید نسخۀ کامل این شعر بسیار طولانی‌تر از چیزی‌ست که در کتاب‌های درسی خوانده‌ایم یا از زبان خسرو شکیبایی شنیده‌ایم. درواقع برای ساخت این ترانه سطرهایی از شعر گلچین گیلانی را -که اتفاقاً در قالب نیمایی هم سروده شده- گزینش کرده‌اند تا به تعبیر خودشان برای مخاطب کودک و نوجوان مناسب‌تر باشند...» ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10487 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻روایتی از سه ترانۀ محلی خراسانی (داستان ترانه‌های خراسانی «میش‌مرگی»، «الله بده تو بارون»، «حنابندان» در پروندۀ #ترانه_خوانی سایت شهرستان ادب به قلم #موسی_عصمتی‌) ◾️«...با آمدن پاییز و تأخیر باران در سیراب‌کردن زمین‌های کشاورزی، جوانان روستا شبانه در کوچه‌های روستا به راه می‌افتادند و با خواندن ترانه‌هایی از خدا طلب باران می‌کردند. روستاییان نیز با دادن هدایا به جوانان و یا با پاشیدن آب بر روی آن‌ها که خود نماد روشنی و رویش است، از حرکت شایستۀ آنان استقبال می‌نمودند. معمولاً در بیشتر این ترانه‌ها سرایندگان از خدا می‌خواهند که به‌خاطر کشاورزان، چوپانان و گل‌های سرخ لاله که تشنه هستند، باران را بر مردم و زمین‌های تشنه نازل کند. باران ده آی باران ده با چوب چوپانان ده با بیل دهقانان ده الله بده تو باران از حرمت مزاران گل‌های سرخ لاله در زیر خاک می‌ناله از غم آب و ژاله الله بده تو باران از حرمت مزاران...» 🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: shahrestanadab.com/Content/ID/10489 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻ده ترانه از ده شاعر جوان آفتابگردان ◾️در تازه‌ترین مطلب پروندۀ #ترانه_خوانی به سراغ ده‌ ترانه‌سرای جواب رفته‌ایم و ترانه‌ای از هر یک تقدیم کرده‌ایم. ترانه‌های پیش رو ازجمله آثار موفق شاعرانی ا‌ست که در ادوار گوناگون دورۀ شعر جوان انقلاب اسلامی #آفتابگردان_ها حضور داشته‌اند و بعضاً آثارشان در کتاب‌های گزیده‌اشعار آفتاب‌گردان‌ها همچون مجموعه‌های #یک_چمدان_بهار، #یک_دشت_دویدن، #به_تماشا_رسیدن و... منتشر شده است. این ده ترانه را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10492 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻 ۱۲ ترانۀ ماندگار از محمدعلی بهمنی (بازخوانی ۱۲ ترانۀ ماندگار از استاد #محمدعلی_بهمنی در پروندۀ #ترانه_خوانی به همراه فایل صوتی ترانه‌های برگزیده) ▪️ «... در شعر روزگار ما نام "محمدعلی بهمنی" همواره یادآور غزل و غزل‌سرایی است. بااین‌وجود وجه ترانه‌سرایی وی نیز همواره در کنار وجه اول، پررنگ بوده و گاه این دووجه به یکدیگر پیوند خورده است و حتی شاعر به سرودن غزل‌ـ‌ترانه پرداخته است. برخی از این غزل‌ها آن‌چنان با آهنگ و صدا عجین شده‌اند که نمی‌توان قضاوت کرد این دقیقاً خود شعر است که سبب ماندگاری اثر در ذهن مخاطب شده یا اجرای موسیقیایی آن؛ چون کمال وجه شعری و هماهنگی بالای موسیقی اجازه‌ نمی‌دهد هیچ‌یک از این دو را شرط کافی موفقیت اثر بدانیم. بی‌‌گمان ظرفیت موسیقیایی بالای شعر، همان‌قدر شرط لازم یک‌اجرای موسیقیایی خوب است که نبود یک‌اجرای موسیقیایی خوب می‌تواند شانس شنیده‌شدن اثر را از بین ببرد. به همین سبب بر آن شدیم در بخش شاعران ترانه‌سرای پروندۀ ترانه‌خوانی، ضمن نام‌بردن از برخی ترانه‌های موفق محمدعلی بهمنی، از برخی اجراهای موفق غزل‌های این شاعر نیز یادی کنیم...» ادامۀ این مطلب را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10486 ☑️ @ShahrestanAdab