نگاهی به رشد ادبیات #فانتزی در دهۀ هشتاد | یادداشتی از #پرستو_علی_عسگرنجاد در پرونده #رمان_فانتزی سایت شهرستان ادب منتشر شد @ShahrestanAdab

🔻بازگشت خون (یادداشتی از #اسماعیل_جلالی در پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب) ▪️ «... بشر وحشت‌زده از انقلاب صنعتی و قلبِ تارانده شده از حقیقتِ معنا مگر می‌توانست جز وحشت را روایت کند. نمی‌خواهم نافی ژانر باشم، ولی اگر تعاریف اساتید را با انصاف و دقت بررسی کنیم، بسیاری از تکنیک‌ها و شاخص‌های هر ژانر را در ژانر دیگر و در ادبیات تواریخ مختلف خواهیم یافت. در معیّن کردن ژانر علمی تخیّلی بسیاری داستان‌های 1920 به بعد را برشمرده‌اند، امّا نتوانسته‌اند از خیر فرانکشتاین(1818 م) یا سری ژول ورن‌ها بگذرند. حتّی دکتر جکیل و مستر هاید و .... . یک مثال نامأنوس هم داستان هاروت و ماروت به علاوۀ داستان حلّ معمای یأجوج و مأجوج با مفرغ؛ یعنی می‌خواهی این‌ها را در ژانر علمی تخیّلی قرار ندهی؟! همین مثال‌ها را نمی‌توان در ژانر وحشت گنجاند و با کمی مسامحه بعضی‌شان را در ژانر فانتزی؟! سؤال من این است: «چرا بعد از آن همه شعار رئالیستی و کوبیدن بر طبل ادبیّات واقع‌گرا، سه ژانر وحشت، علمی تخیّلی و فانتزی (اجازه دهید بگویم اتفاقاً به همین ترتیب) مورد توجّه قرار گرفتند؟» بیشتر از تعیین محدودۀ تاریخی و شاخص‌ها، مهم این است که بشر می‌خواهد با روایت‌گریِ این گونه‌ها، جواب مسائل، نیازها و امیالش را در ماوراء طبیعت یا فوق طبیعت بکاود. بشر وقتی چهرۀ مسخ‌شدۀ خود را در آیینۀ تمام‌قدّ ارتباط با خودِ دیگرش دید، چنان وحشت کرده بود که سعی کرد دَهشت خود را تقصیر فوق طبیعت بیندازد. آن مقدار طبیعت‌گرایی و انس با طبیعت را تنها با تولید ادبیّات وحشت می‌شد تخلیه کرد. بعدها سیاستمداران، همۀ این دست‌آوردها را مانند ابزار به خدمت خود درآورند و در مسیر منافع خود از آن بهره بردند... » ادامه‌ی این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9474/ ☑️ @ShahrestanAdab

🔻 پریان زندانی در سطور تکراری ( پروندۀ #رمان_فانتزی شهرستان ادب، این‌بار به سراغ معرفی کتاب #ریخت_شناسی_قصه_های_پریان اثر #ولادیمیر_پراپ رفته است. #مرتضی_شمس_آبادی در این یادداشت به معرفی و بررسی این اثر پرداخته است.) ▪️ «... ولادیمیر پراپ، محقق فرمالیست و روس‌تبار با جمع‌آوری حدود صدقصۀ پریان روسی، به تحقیق و کنکاشی عمیق دربارۀ قصه‌های فولکلور پریان می‌پردازد و آن‌ها را با جزئیاتی بسیار، تجزیه و تحلیل می‌کند. هرچند به گفتۀ خود او، اگر این قصه‌ها که پراپ آن‌ها را موادِ بررسی و تحقیق خود می‌خواند بیشتر بود، بهتر و کامل‌تر می‌توانست نتیجه‌گیری کند و مبانی این دست از قصه‌ها را از دل‌شان بیرون بکشد. پراپ در نهایت کار خود، توانست به نحوی به فرموله‌کردن داستان‌های پریان، با توجه به موادی که در دست داشت، برسد و نشان دهد که این داستان‌ها باوجود جزئیاتی متفاوت از هم، کلیات و شاکله‌ای شبیه به یکدیگر دارند و بسیاری موارد در بین ایشان مشترک است. ... قصه‌های پریان را می‌توان به‌نحوی مادرِ داستان‌های فانتزی امروزی دانست. درحالی‌که قصه‌های پریان بیشتر نقل می‌شدند و داستان‌های فانتزی نگاشته. قصه‌های پریان بر پایۀ زادبوم و فرهنگ و دغدغه‌های مردم بنا می‌شدند و داستان‌های فانتزی با اینکه این ویژگی را هم می‌توانند در خود داشته باشند، سعی در فرا مرز بودن، دارند و می‌خواهند هرکس در هربوم و فرهنگی، مخاطب داستان باشد... » ادامه‌ی این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9812 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻 بهشتِ برزخی (تازه‌ترین مطلب پروندۀ #رمان_فانتزی اختصاص دارد به یادداشتی از #مسعود_آذرباد. او در این یادداشت به معرفی کتاب #برزخ_زمین نوشتۀ #هاشم_افتخار پرداخته است. این کتاب یکی از قدیمی‌ترین آثاری‌ست که در ژانر علمی‌-تخیلی در ایران نوشته شده است. شما را به خواندن این یادداشت دعوت می‌کنیم.) ▪️ «... ماجرای برزخ زمین، روایت یک دانشمند حوزۀ ژنتیک است. جین هابل مهندس ژنتیک، دختر رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، مظهر و نماد رؤیای آمریکایی نیز است. جین با موجودی هوشمند روبرو می‌شود که از زایش دو مگس متولدشده است. موجودی که بیشتر پرنده‌ای مینیاتوری است تا حشره‌ای موذی. در همان شب کشف آن موجود عجیب، جین توسط شش نفر مورد حملۀ گروگان‌گیری قرار می‌گیرد، اما بدون اینکه کوچک‌ترین واکنشی نشان دهد، آن شش‌نفر کشته می‌شوند. بعدازاین ماجرا، جین بیشتر و بیشتر با این موجود عجیب آشنا می‌شود و خود مقدمه‌ای می‌شود برای اتفاقات عجیب‌وغریب‌تر. کتاب برزخ زمین که در سبک علمی تخیلی و جنایی است، چند ویژگی منحصربه‌فرد دارد که پس از گذشت بیست سال، همچنان طراوت خودش را حفظ کرده است. اولین ویژگی مهم این کتاب، آن است که در دورانی که علمی تخیلی نوشتن اصلاً مرسوم نبوده است، این کتاب نوشته‌شده است. گرچه قبل‌ترها کتاب‌های علمی تخیلی دیگری نوشته‌شده بودند، اما به‌جرأت می‌توان گفت برزخ زمین اولین کتابی است که توانسته است علاوه بر فرار از تلۀ اروپامحوری، ازنظر قصه‌گویی نیز حرفی برای گفتن داشته باشد... » ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9877 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻 لابه‌لای عجایب‌نامه‌ها (یادداشتی از #مرتضی_شمس_آبادی در پروندۀ #رمان_فانتزی سایت شهرستان ادب) ▪️ «... تخیلی که در عنوان و جان‌مایۀ نگارش کتاب هست، نه به‌عنوان ژانر علمی‌ـ‌تخیلی، که به‌عنوان تخیل و خیال مؤلف در خلق یک‌اثر است. نویسنده، هرچند در جایی فانتزی، وحشت و علمی‌ـ‌تخیلی را توصیف می کند، اما مطالب و خود را در دستۀ خاصی قرار نمی‌دهد. حال آن‌که می‌توان به‌جرأت گفت بیشتر از آن‌که نویسنده فراژانری عمل کرده باشد و تنها به عنصر خیال در این ژانرها معطوف باشد، به ژانر وحشت نزدیک است و از پنجرۀ این ژانر به ادبیات، نقاشی و سینمای تخیلی می‌پردازد. این را می‌توان از فهرست و ترتیب گفتارها فهمید. طاهری ابتدا دربارۀ هیولا، معنای واژگانی و ریشۀ آن گفت‌وگو می‌کند و بعد از صحبت دربارۀ موجودات تخیلی به بحث دربارۀ عجایب‌نامه‌ها می‌پردازد و بعد از آن پای سینمای تخیلی، نقاشی تخیلی و جلوه‌های ویژه و تکنیک‌های جان‌بخشی به موجودات تخیلی را به میان می‌آورد... .» ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10019 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻 ده اثرِ برتر ژانر علمی‌تخیلی | به انتخاب سایت bestsciencefictionbooks (در تازه‌ترین مطلب پروندۀ #رمان_فانتزی به معرفی ده اثرِ برتر ژانر علمی‌تخیلی پرداخته‌ایم. اگر عاشق کتاب‌های علمی‌تخیلی هستید و متنفرید از این‌که وقت‌تان را برای رمان‌های غیرمفید هدر دهید پس این راهنمای عالی مربوط به ده‌کتاب از بهترین کتاب‌های ژانر علمی‌تخیلی را از دست ندهید) ▪️ «۱. "تل‌ماسه" اثر "فرانک هربرت" اگر یک‌رمان علمی‌تخیلی وجود داشته باشد که اگر شما به عقب برگردید، باز هم همان را برای خواندن انتخاب می‌کنید، آن می‌بایست "تل‌ماسه" یا همان "Dune" باشد. منظورم این است که اصلاً کسی از این‌کتاب سیر می‌شود؟! مناظر حماسی، قهرمانان نجیب‌زاده، سیاه‌ترین تبهکاران، وحشت‌انگیزترین مخلوقات! در این‌کتاب، «فرانک هربرت» همه‌چیز را به‌درستی به‌تصویر کشیده است و به‌همین‌سبب است که هنوز پس از پنجاه‌سال، وقتی به فهرست بهترین داستان‌های علمی‌تخیلی در تمام دوران‌ها نگاه می‌کنیم، این‌کتاب هم‌چنان در صدر قرار می‌گیرد...» ادامۀ این مطلب را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10516 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻«دریای زمین» و یگانگی تضادها (یادداشت #محمدامین_پورحسینقلی بر مجموعۀ #دریای_زمین نوشتۀ #اورسلاکی_لوژان در پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب) ▪️«...نام‌های حقیقی در برابر نام‌های ساختگی، قراردادی و یا کاربردی قرار دارند و هر انسانی، نامی حقیقی دارد که اگر دیگران آن را بدانند، می‌توانند قدرت‌های او را مهار کنند. دریای زمین، قهرمانان مختلف و روایت‌های گوناگونی را در پنج‌جلدش معرفی می‌کند، اما مهم‌ترین آن‌ها جادوگری است با نام حقیقی گِد و نام کاربردی اسپارو هاوک (جوجه‌شاهین) که مجموعۀ رمان دربرگیرندۀ سیر زندگی او (از نوجوانی تا پیری) است؛ سیری که هم آفاقی و هم انفسی است. چالش‌های داستان و نبردهایی که در طول آن به‌وقوع می‌پیوندد، برخلاف نبردهای واضح بین خیر و شر و نور و تاریکی است. نیروهای تاریکی وجود دارند، به‌خصوص در میانه‌های رمان... اما ادامۀ داستان و به‌خصوص پایان‌بندی اولین و آخرین قسمت از این پنج‌گانه، چیزی جز اندیشۀ وحدت وجودی بین همۀ شئون و ارکان جهان و حتی میان خصلت‌های نیک و بد خود انسان نیست...» ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: 🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10835 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻سراب فانتزی به سبک غربی | یادداشتی از #محمدجواد_بافرونی (پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب) ▪️«...انسان موجودی با دوبعد مادی و معنوی (روحانی) است. بشریت در هریک از این ابعاد به مسائل مختلفی نیاز دارند که هریک نیازمند توجه خاص خود هستند. مجموعه‌نیازهای انسان به دودستۀ مادی (نشأت‌گرفته از بعد مادی) و معنوی (نشأت‌گرفته از بعد معنوی) قابل تقسیم است. برای مثال از بین نیازهای مادی می‌توان به خوراک، پوشاک و غریزۀ جنسی و از نیازهای معنوی می‌توان به نیاز به آرامش و نیاز به محبت اشاره کرد. عموماً بیشتر توجه انسان‌ها به نیازهای مادی است تا نیازهای معنوی، لیکن ذات انسان به‌گونه‌ای است که در درازمدت نیازهای معنوی انسان از نیازهای مادی آن بسیار اثرگذارتر است...» 🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: shahrestanadab.com/Content/ID/10976 ☑️ @ShahrestanAdab

🔻آواداکداورا | نگاهی به رشد ادبیات فانتزی در ایران در دهۀ هشتاد - بخش دوم (یادداشتی از #پرستو_علی_عسگرنجاد در پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب) ▪️«...اگر در دهۀ هفتاد، نویسندۀ سربه‌زیر و کاردرستی مثل "جان کریستوفر" با سه‌گانۀ سه‌پایه‌هایش ما را به جهان رازآلود فانتزی دعوت کرده بود و آیزاک آسیموف و ژول ورن با داستان‌های علمی‌تخیلی‌شان، نجیبانه ما را به علم و پژوهش دعوت می‌کردند، دهۀ هشتاد را باید دهۀ انفجار ادبیات فانتزی افسارگریخته در ایران دانست. گرچه در کنار دارن شان و جی.کی.رولینگ، آثار نویسندۀ پرقدرت و قدیمی‌تری مثل سی.اس. لوئیس هم در ایران خریده و خوانده می‌شد و کمتر نوجوان کتاب‌خوانی بود که "سرگذشت نارنیا"ی او را نخوانده باشد، اما باید اعتراف کرد که هیچ‌کدام از آثار فانتزی، چه در ایران و چه در خارج از آن، توان مقابله با پروپاگاندای هری پاتر و جذابیت دارن شان را نداشتند...» 🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید: shahrestanadab.com/Content/ID/11169 ☑️ @ShahrestanAdab