پرسش: آیا فتنه در قرآن و نهج البلاغه به معنای آشوب و شورش بر ضد حکومت اسلامی است؟ منظور از فتنه در حدیث زیر چیست؟ امام علی(علیه السلام) فرمودند: «إِنَّمَا بَدءُ وُقُوعِ الفِتَنِ أَهوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحکامٌ تُبتَدَعُ يُخَالَفُ فِيهَا کتَابُ الله» ترجمه: "همانا آغاز فتنه‌ها، پیروى از هواها و حُکم های بدعت گذارانه است که در آن‌ها، با کتاب خدا مخالفت می‌شود." پاسخ: فتنه را نباید صرفاً به آشوب تفسیر کرد زیرا معنای بسیار وسیع‌تری دارد و شامل مصادیق متنوعی می‌شود. هر حادثه یا پدیده یا تحول فردی یا اجتماعی که شکنجه جسمی یا فشار اقتصادی، فکری یا احساسی و ... بر انسان وارد کند و او را به دست برداشتن از حق وادار نماید، فتنه و وسیله‌ای برای آزمودنِ اوست. این صرفاً آشوب‌ها و هیاهوهای اجتماعی و تکانه‌های فکری و عقیدتی نیست بلکه شامل مواردِ متنوعِ کوچک و بزرگِ بی‌شماری می‌شود. چند مثال قرآنی و تاریخی برای فهمیدن معنای فتنه: 1- وقتی اصحاب اُخدود، مؤمنان را در خندق یا گودالی انداخته بودند و به آنها می‌گفتند اگر دست از ایمانتان بر ندارید، شما را در آتش خواهیم سوزاند، این فتنه و شکنجه‌ای برای مؤمنين بود از این رو قرآن اصطلاح فتنة را در این ماجرا به کار برد: «... إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا المُؤمِنِينَ وَالمُؤمِنَاتِ ثُمَّ لَم يَتُوبُوا فَلَهُم عَذَابُ جَهَنَّمَ ...»(سوره بروج؛ آیات 4 تا 10) 2- هنگامی که مشرکان مکه، مسلمانان را با محاصره اقتصادی(شِعبِ ابی‌طالب)، قتل زیر شکنجه، فضاسازی اجتماعی، فشار خانوادگی و عاطفی و سپس تهدید نظامی و جنگ افروزی به سمت ارتداد و دست برداشتن از اسلام هُل می‌دادند، خداوند از کار آنان به عنوان «فتنه» یاد کرد و فرمود: «وَ الفِتنَةُ أَکبَرُ مِنَ القَتلِ»(سوره بقره؛ آیه 217) 3- اموال و فرزندانِ ما، فتنه برای ما هستند زیرا گاهی بر سر دو راهی قرار میگیریم که آیا منفعت آنان را ترجیح دهیم یا حق و عدل را؟ (سوره انفال؛ آیه 28 و تغابن؛ آیه 15) 4 - شورش مردم بصره به رهبری طلحه و زبیر و عایشه(جنگ جمل) و دروغ‌هایی که برای مشروعیت دادن به کار خود و برای زیرِ سؤال بردنِ امام علی(علیه السلام) منتشر کردند و فشار اجتماعی و فضای وحشت و هیاهویی که در جامعه به راه انداختند، فتنه‌ای برای عموم مردم بود. در قرآن تصریح شده که مسلمانان در زمان پیامبر(ص) هر سال یک یا دو بار دستخوش «فتنه {عمومی}» می‌شدند(سوره توبه؛ آیه 26). البته شاید این یک قانون دائمی برای جامعه اسلامی حتی پس از وفات رسول الله(ص) باشد که هر سال یک یا دو بار با آزمایش‌های عمومی مواجه باشند. 5 - شورش خوارج نهروان بر ضد امیرالمؤمنین(علیه السلام) که همگی اهل نماز بودند ولی با تفسیرهای عجیب و فریبنده از برخی از آیات قرآن، کشتار زنان و کودکان و هودارانِ امام علی(ع) را تجویز می‌کردند، فتنه‌ای بود که مؤمنان با تفکّر و بصیرت از آن نجات یافتند. 6 - پیروزی معاویه در جنگ صفین با استفاده از فریب، قدرت نظامی و پول‌پاشی بین سرانِ قبایل، فتنه‌ای بزرگ و فراگیر بود زیرا مسلمانان را با تهدید، تطمیع و فریب، به حمایت از بی‌دینی و ظلم‌های آشکارِ خود وا می‌داشت. 7 - اینکه در طول تاریخ، بسیاری از ثروتمندان، بی‌دین بوده و هستند، فتنه‌ای برای سایر اقشار جامعه است که آیا تحت تأثیر جذابیت‌های مادی و ظاهری، دست از ایمان و تعهدات دینی خود بر می دارند یا خیر؟ 8 - امروزه حکمرانی آل سعود و آل زاید بر عربستان و امارات با آنهمه ثروت، رسانه، قدرت فرعونی و ائتلاف‌های شیطانی، فتنه‌ای برای مومنین و هوادارانِ حق است. مؤمنین تحت فشار هستند که آیا همانند این فراعنه، دست در دست صهیونیسم و جنایتکارانِ بزرگ می‌گذارند یا بر ایمان خود و هواداری از مظلومان، ثابت‌قدم می‌مانند. 9 - رواج شبهات گوناگونِ عقیدتی در فضای مجازی و اینکه جاهلان همواره به مؤمنان زخم زبان می‌زنند و توهین و تمسخر می‌کنند، فتنه‌ای برای عقل و قلب مومنان است. بنابراین وقتی بعضی مترجم‌ها واژه‌ی «فتنه» را مساوی با «آشوب، اغتشاش و شورش»، وانمود می‌کنند در واقع، معنای آن را بسیار محدود می‌کنند. بنابراین اصطلاح «فتنه» را یا اصلا نباید ترجمه کرد یا اینکه باید توضیحاتی در پرانتز یا پاورقی افزود تا مخاطبان، دچار برداشت اشتباه نشوند. #معنای_احادیث #نهج_البلاغه #فتنه عضویت کانالها در ایتا و تلگرام👇 @pasokhvoice @pasokhtext @shenakhtehadis