#سوال: به نظر شما زیرکی شاعر در کدام بخش شعر نهفته است؟ آن را جست وجو کنید....

#معرفی_جلسات_اینجانب جلسه هفتگی مشکات ( نقد تخصصی مداحی) زمان: جمعه7تیرماه 98 ساعت 10ونیم صبح مکان: قم. میدان پلیس دل آذر 9 پلاک 25 در سمت چپ

#رباعی در سوگ شهادت امام صادق(ع) منصور دوانیقی(لع) برای فرماندار مکه ومدینه حسن بن زید پیام داد: خانه جعفر بن محمد( امام صادق علیه السلام) را بسوزان... او این دستوررا اجرا کرد و خانه امام صادق( علیه السلام) را سوزانید که آتش آن تا به راهرو خانه سرایت کرد. امام صادق(علیه السلام) آمد و میان آتش گام برمی داشت و می فرمود: اَنَا بنُ اَعراقِ الثَّری اَنا بنُ اِبراهِیمَ خَلیلِ اللهِ « منم فرزند اسماعیل که فرزندانش مانند رگ و ریشه دراطراف زمین پراکنده اند. منم فرزند ابراهیم خلیل خدا ( که آتش نمرود براو سرد وسلامت شد )» * با سینه‌ای افروخته و دل، غمناک می‌گفت میان آتش، آن گوهر پاک خاموش نمی‌شويم چون آتش عشق نابود نمی‌شویم چون ریشه به خاک * اینان که به سینه، کینه اندوخته‌اند آتش به در خانه‌ام افروخته‌اند آتش زدن بیت بنی‌الزهرا را رسمی است که از سقیفه آموخته‌اند دی81

#مدح_و_مرثیه_قابل_دفاع؛ یا...؟ چند نکته در باره مراثی ویژه امام صادق(ع) مقدمه: یکی از نکات مهم در مدح و مراثی اهل بیت این است که مخاطب بعد از خواندن شعر چه حسی پیدا می کند؟ چه واکنشی نشان می دهد؟ آیا ابهام پیدا می کند؟ به شناخت و معرفت می رسد؟ از نوع مراثی و نحوه بیان تعجب می کند؟ از مراثی فاش، دچار چندش خاطر یا چالش فکری می شود؟ اشک شوق او جاری می شود؟ در رثای امام می گرید؟ نحوه بیان او را موهنانه و بی ادبانه می پندارد؟ از نحوه بیان سراینده عصبانی می شود و خونش به جوش می آید؟ از بی معرفتی او گله مند می شود؟ و...

مراثی بسیاری از مرثیه سرایان، امروزه به قدری فراز و فرود محتوایی و فنی دارد که هر یک از فرض های بالا را در خواندن اشعارشان می توان در نظر گرفت! *** در باره مدح و مرثیه پیرامون امام صادق(ع) نیز چنین قضاوتهایی وجود دارد . در ذیل به نکاتی مهم در این باره اشاره می شود:

نکته یکم: وقتی شعری در رثای اهل بیت انتخاب می کنیم و می خوانیم، انتظار داریم از این ویژگی ها برخوردار باشد: 1. مدح و رثا را توامان داشته باشد یعنی صرفا مرثیه نباشد. 2. برای گریستن و گریاندن مخاطب بر مصائب اهل بیت لازم است این مراتب در شعر رعایت شود: ابتدا مدح و ستایش و سپس ارائه مراثی؛ یعنی: معرفی اهل بیت جهت شناخت اولیه مخاطب معرفت افزایی نسبت به اهل بیت بیان مراثی ایشان به شکل کنایی و هنری. بدون شناخت و معرفت نسبت به ایشان، مرثیه عمق و تاثیر لازم را نخواهد داشت. 3. ارائه مدح و به ویژه مرثیه نیز با شرایطی است؛ از جمله شروط طرح مرثیه با زبان هنری و کنایی است؛ یعنی: صحت مطالب تاریخی؛ نحوه بیان مناسب و جذاب؛ رعایت شئون تاریخی و فکری مکتب نورانی اهل بیت؛

نکته دوم: در باره حضرت صادق علیه السلام مطالب تاریخی بسیاری وجود دارد که طرح آن، بیان گر غنای فکری و عقیدتی شاعر و نهایتا روشن گری و معرفت افزایی در مخاطب خواهد شد. به برخی موارد اشاره می شود: * بنیانهای فکری شیعی در زمان ایشان و پدرشان پایه ریزی شد؛ * ایشان با 7طاغوت زمان خود درگیر بوده اند؛ * احادیث و دستورات بسیاری در نفی طاغوت زمان به صراحت از ناحیه ایشان بیان شده است؛ * از قیامهای بسیاری دفاع کرده اند از جمله قیام عبدالله محض، زید، شهید فخ؛ * بصیرت بخشی در برابر فریب دشمن و طرد دشمنان از جمله ابومسلم خراسانی؛ * امتحان مدعیان ولایت و معرفی هارون مکی به عنوان شیعه واقعی؛ و.... که هریک می تواند دست مایه شاعران در طرح مضامین روشنگرانه باشد.

حال سوال مهم این است که: کدامیک از موارد مذکور _که جزو اولیات و بدیهیات زندگی امام صادق(ع) است_ در اشعار شاعران ولایی سرا که برای هیئت می سرایند مطرح شده است؟ یا چقدر مطرح می شود؟ حلقه مفقوده کجاست؟ چرا مدح حضرت صادق(ع) در آثار امروز چندان جلوه فنی و محتوایی ندارد؟ آیا غفلت شاعران از جنبه های معرفتی زندگانی ائمه اطهار، در حکم شانه خالی کردن از وظیفه نیست؟ براستی یکی از مصادیق احیای امر امام _که توصیه و سفارش شده_توجه به همین مضامین و نکات نیست؟

نکته سوم در طرح مراثی اهل بیت لازم است به #بیان_هنرمندانه توجه کنیم وسواس و دقت در بیان، از نکات اولیه در طرح مراثی است. گاهی نحوه بیان نادرست، تصویری ناشایست از امام در ذهن مخاطب ترسیم می کند! در مراثی ای که برای حضرت صادق (ع) ارائه می شود دو مضمون وجود دارد که رقت انگیزست و بسیار در مراثی بازتاب یافته است: یکی از خانه بیرون کشیدن ایشان و دیگری وهن مقام و شخصیت ایشان در گفتار و رفتار. برخی مرثیه سرایان چنان در وصف این دو موضوع، افراط می کنند که محل تامل است! به این ابیات بنگرید و مثل همیشه خالی از تعصب، ارزیابی کنید.

الف. مضمون پیری امام(ع) به زیر سایه شعله اگر که مویت سوخت به یاد گونه سرخی دوباره رویت سوخت به جبر فرصت کوتاه گفتگویت سوخت شبیه تشنه لب کربلا گلویت سوخت سر برهنه ، بدون عصا کجا رفتی ؟ به دست بسته ولیِّ خدا کجا رفتی؟ این ابیات دو تصور در ذهن ایجاد می کند که از نظر تاریخی محل شبهه است: 1. موی و روی حضرت صادق(ع) در آتش سوخت! 2. حضرت با عصا(!) باید می رفت؛ نگذاشتند و: آی مردم بگذارید عبا بردارد پیرمرد است و خمیده است عصا بردارد. و: از مسیری ببریدش که تماشا نشود چشمی از این در و همسایه به او وا نشود. اصلاً این مرد مگر پای دویدن دارد ؟ پیرمردی که خمیده است کشیدن دارد ؟!.

سوال: وصف امام(ع) در حالتی که با عصا راه می رود! با شخصیت امام و مقام و جاذبه معنوی ایشان سازگاری دارد؟ آیا می توان تصور کرد امام با ضعف بنیه و پیری و خمیدگی پشت، راه برود و در میان مردم جایگاه اجتماعی تاثیرگذار نیز داشته باشد؟ (به جنبه معنوی کاری ندارم) آیا هرکسی که 60سالگی را تجربه کرد لزوما خمیده و عصا به دست است؟ حداقل در لابلای علمای اسلام وشاگردان مکتب فقه جعفری یک نمونه بیابید

نمونه های دیگر این پیرِ سالخورده عصا بر نداشته آرام تر! هنوز عبا بر نداشته نعلین خویش را به خدا بر نداشته شیخِ حرم عمامه چرا بر نداشته او را کشان کشان وسط کوچه می‌کِشند در پیش این و آن وسط کوچه می‌کِشند و: کوچه‌ای بود و دری بود و امامی روی خاک می‌دوید آشفته‌رو ماه تمامی روی خاک بی عمامه، بی عصا، بی‌تاب قرآن می‌دوید چند نوبت بین کوچه ریخت جامی روی خاک و این منظومه که غیر مستقیم از ماموران حاکم ظالم، ناخواسته دفاع می کند! تصور کن امامی، دور تو مأمور هم باشد به ضرب و شتم تو مأمور هی معذور هم باشد! درون خانه با ناموس خود باشی و جز اینها به هتک حرمت از بالا بر او دستور هم باشد! @hosenih به غیر از هتک حرمت در میان ناسزاهایش به جز فریاد و فحاشی کلام زور هم باشد! تصور کن که در برخوردٍ با ماهی که در سجده ست به جز توهین به دستش حکم از منصور هم باشد!