🔰 نخستین همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم ✅ کمیسیون تخصصی اول : مفهوم شناسی و دلایل مرجعیت علمی قرآن: 🗓شنبه ۲۹ دی ۱۴۰۳ ⏰ از ساعت ۸ الی ۱۲ ⏳سین برنامه : ⏹ گزارش همایش و کمیسیون های تخصصی توسط دبیر علمی همایش / محمدصادق یوسفی مقدم ⏹ تبیین موضوع کمیسیون و مقالات مطرح توسط دبیر علمی کمیسیون / عیسی عیسی زاده 📚ارائه مقالات : ⏹ مرجعیت علمی قرآن کریم با رویکرد هستی شناختی علم / علی بختیاری ⏹ تحلیل بسامد علم در قرآن با رویکرد روش علم انسانی اسلامی / محمدعلی اسدی نسب ⏹ بررسی تلقی آیة‌اللّه جوادی‌آملی و آیة‌اللّه مصباح‌یزدی از «علم دینی» و نقش آن در تبیین گستره مرجعیت علمی قرآن / صالحه ملبوبی ⏹ دلایل مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه مفسران فریقین / محمد مظفر ⏹ ادله قرآنی مرجعیت علمی قرآن کریم / محمد عزتی بخشایش ⏹ دلایل روایی مرجعیت علمی قرآن کریم / سید رضا مودب ⏹ نقد درون گفتمانی جریان مرجعیت علمی قرآن / سید محمد تقی موحد ابطحی ⏹ دیدگاه اندیشمندان امامیه در مرجعیت علمی قرآن کریم مبتنی بر احادیث «عرضه بر کتاب الله» / افشین رحیمی ⏹ واکاوی و نقد دیدگاه‌های مخالفان مرجعیت علمی قرآن کریم / محمد صادق یوسفی مقدم ⏹ دسترسی به وحی یا دلیل نقلی، نقدی بر دیدگاه علامه جوادی آملی / محسن ابراهیمی ⏹ جمع بندی مباحث کمیسیون توسط رئیس کمیسیون / سید رضا مودب 🏫مکان: قم، ابتدای خیابان معلم، پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن 🔗لینک حضور بصورت مجازی: dte.bz/quranconf @smtmabtahi

چکیده مقاله ای که در این همایش ارائه خواهم کرد: نقد درون‌گفتمانی جریان مرجعیت علمی قرآن کریم چکیده چند سالی است تلاشهایی در ایران در حال انجام است که می کوشد جریانی را با عنوان مرجعیت علمی قرآن پدید آورد. ایده محوری این جریان در حال ظهور آن است که با استفاده از آیات قرآن و روایات تفسیری معتبر به‌عنوان منبع، و به طرق مختلف از جمله روش استنباطی، استلهامی، استکمالی و حکمیت، به نوآوری هایی در عرصه علوم اسلامی، انسانی و طبیعی دست یابد و از این طریق قرآن را به‌عنوان مرجعی برای فعالیتهای علمی مطرح نماید. در این مقاله با پذیرش بسیاری از مبانی جریان در حال ظهور مرجعیت علمی قرآن، نشان داده می شود که این جریان هیچ مفهوم، ایده، نظریه یا روش جدیدی نسبت به رویکرد استنباطی در جریان علم دینی ندارد و افق جدیدی را پیش روی محققان علاقه‌مند به این موضوع قرار نمی دهد. همچنین استدلال می گردد که هیچ یک از انگیزه های احتمالی شکل گیری این جریان در این مقطع از زمان قابل دفاع نیست. در نهایت به نظر می رسد فعالان این عرصه در تلاش هستند با استناد به بیان مقام معظم رهبری در ارتباط با مرجعیت علمی قرآن جریان جدیدی را پدید آورند. به استناد بیان علامه طباطبایی در ارتباط با مهجوریت قرآن در حوزه های علمیه، پیشنهاد می گردد جریان مرجعیت علمی قرآن اولویت خود را به طور خاص علوم حوزوی (فقه، اصول، کلام، فلسفه، عرفان، ادبیات و ....) قرار دهد؛ و حتی اگر می خواهد در حوزه علوم انسانی ورود پیدا کند عده و عده خود را به یکی از علوم (پیشنهاد روان شناسی) که آیات و روایات بسیار بیشتری در ارتباط با مسایل و موضوعات آن وجود دارد اختصاص دهد؛ تا فعالان حوزوی و دانشگاهی با ایده محوری این جریان آشنا شوند. واژه‌های کلیدی: علم دینی، علوم طبیعی، علوم‌انسانی، مرجعیت علمی قرآن، نقد درون گفتمان، نقد روش‌شناختی. @smtmabtahi

❖ علم تجربی خنثی است یا نه ؟ دکتر سید محمدتقی موحد ابطحی عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و فلسفه علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ #علوم_تجربی #علم_مدرن #علم_دینی @smtmabtahi

انجمن‌ علمی فلسفۀ دین ایران مجموعۀ سخنرانی‌های «علم و دین» اولین سخنرانی: تراانسان و آیندۀ دین و معنویت سید محمد تقی موحد ابطحی عضو هیئت علمیِ پژوهشکده تاریخ و فلسفه علمِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دوشنبه، ۱ بهمن ساعت ۱۹ لینک حضور در نشست👇 https://vc.isu.ac.ir/ch/philor.org @smtmabtahi

❖ ظرفیت های رویکرد تهذیبی در علم دینی سید محمدتقی موحد ابطحی عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و فلسفه علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی @smtmabtahi

◽️ کرسی بازاندیشی در ضرورت و امکان علم دینی: علم‌شناسی و دین‌شناسی برگزار می شود 🔰 توسط قطب علمی فلسفه دین اسلامی با همکاری گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه برگزار می‌شود: 🎙 با حضور: علیرضا شجاعی زند سید محمد تقی موحد ابطحی قاسم ترخان ✍️ دبیر علمی: قاسم بابایی 📅 سه شنبه ۲ بهمن ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۰ 🏢 قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی 📡 حضور مجازی از طریق: 🌐 skyroom.online/ch/iict/qotb @smtmabtahi

در این نشست به تناسب نکاتی که مطرح گردید، چند مطلب را بیان کردم: 1. نقد شیخ صدوق در ارتباط با روایات طبی، صرفا یک معنای خاص از پزشکی/طب علم اسلامی را زیر سوال می برد(پزشکی/طب اسلامی دینی نقلی را) اما دیدگاه های متعددی در زمینه علم دینی وجود که در مقاله طبقه بندی جامع رویکردهای علم دینی به تفصیل آورده ام. درباره امکان هر کدام از این معانی علم دینی آن هم در شاخه های مختلف به صورت جداگانه باید بحث کرد. 2. هر چند تاملات فلسفی کلامی در ارتباط با علم دینی در بخشهایی متورم شده است و بهتر آن است که طرفداران علم دینی با واقع امر روبرو شوند و بکوشند در تحول یک علم خاص مداخله کنند و دشواری های این کار را از نزدیک حس کنند و ... اما چنین تأملاتی، البته فراتر از مطالعات فلسفه علمی، بلکه مطالعات تاریخی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، آینده پژوهانه و ... در ارتباط با علم، علوم انسانی و تحول علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی لازم است و می تواند بصیرت های خوبی به ما بدهد. می تواند ذهنیت افراطی و تفریطی در این زمینه را اصلاح کند و این جلسه هم از مصادیق همین نورافکنی بر ابعاد مختلف جریان علم دینی است. 3. برای مثال شاید به استناد مطالعات درجه دو نسبت به علم (فلسفی، تاریخی، جامعه شناختی، اقتصادی و ....) بتوان گفت هر چند ریاضیات اسلامی هم ممکن است(بنده بر خلاف علامه مصباح یزدی و همسو با فرهنگستان علوم انسانی می توانم با اصل امکان ریاضیات اسلامی همراهی کنم)، اما اقدام برای این کار را نیازمند شرایطی می دانم که به گمان بنده این شرایط فراهم نیست. 4. مطالعات درجه دو بنده نسبت به ایده و جریان علم دینی موجب شده است با دو جریان در حال ظهور علوم انسانی قرآن بنیان و مرجعیت علمی مقالات انتقادی بنویسم. به عقیده بنده جریان علم دینی پس از چهل سال تلاش، در گام دوم انقلاب به شدت نیازمند گسترش و تعمیق نقد درون گفتمانی است. 5. بسته به این که چه دیدگاهی درباره علم داشته باشیم، اصولا همه یا برخی از شاخه های علوم انسانی و اجتماعی ممکن است در دایره علم خارج شود. باید دیدگاه کانت و دیلتای و کوهن و ریتزر و ... را در این زمینه جداگانه بررسی کرد. بنده وقتی از امکان علوم انسانی اسلامی صحبت می کنم مرادم رشته های مختلف روانشناسی و جامعه شناسی و اقتصاد و ... مکاتب ذیل هر کدام از این هاست. بر این باورم که در کنار مکاتب مختلف ذیل هر کدام از این رشته ها می توان مکتب اسلامی هم داشت و .... حال ممکن است کسی بگوید این علم اسلامی نیست، رویکرد اسلامی در علم است یا ... من نسبت به این واژه حساسیتی به خرج نمی دهم. مراد کلی من از علم دینی نقش آفرینی دین در فرایند علم ورزی است به اشکال و مراتب مختلف. 6. تقریری که از نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی ارائه شد درست نیست. ایشان چندین دیدگاه در زمینه علم دینی دارند که بنده در مقاله ای سعی کرده ام ربط و نسبت آنها را با هم مشخص کنم. درست است که ایشان عقل را در گام های اولیه آن معصوم می دانند، اما تصریح کرده اند که این عقل در ادامه ممکن است از مسیر خارج شود و در نتیجه ما فلسفه ایمانی و الحادی داریم. ایشان با اسلامی سازی علم هم موافقند و معتقدند اگر علم کنونی که لاشه واقعیت را بررسی می کند در چارچوبی دینی قرار گرفت و مبدا و معاد پیدا کرد دینی می شود. همانند دیدگاه دکتر گلشنی. ایشان با رویکرد نقلی در علم دینی هم موافقند. ایشان با رویکرد مبناگرایانه و امتداد بخشیدن به حکمت متعالیه برای بنا نهادن علم دینی هم موافقند. ایشان همچنین معتقدند علم اگر علم باشد دینی است. این شرط اگر علم باشد معمولا مورد توجه قرار نمی گیرد. این که همان طور که فهم قول خداوند علم دینی است فهم فعل خداوند هم دینی است در نهایت درباره علم طبیعی صدق می کند، اما درباره علوم انسانی به این سادگی صدق نمی کند. باید کوشید منظومه فکری آیت الله جوادی آملی در زمینه را به دست آورند و بسنده کردن به یک دیدگاه از ایشان در این بحث درست نیست. ادامه دارد @smtmabtahi

7. در بحث ضرورت دینی همان طور که در فصل سوم از بخش اول کتاب درسی «درآمدی بر ایده علوم انسانی اسلامی» به تفصیل آورده ام، بنده به چند معنا مخالف ضرورت علم دینی هستم. اگر هدف علم دینی آن است که مشکلات علم جدید(مشکل در مقام کاربرد، مشکل در مبانی، مشکل در تبیین واقعیت) را برطرف کند، تنها راه تولید علم دینی نیست و علم دینی صرفا یک امکان است که باید قابلیت های خود را در عرصه عمومی به اثبات برساند. اگر هدف علم دینی رفع تعارض علم و دین است، باز تنها راه تولید علم دینی نیست و علم دینی صرفا یک امکان است که باید قابلیت های خود را در عرصه عمومی به اثبات برساند. تنها به یک معنا می توان از امکان علم دینی دفاع کرد. اگر سرپرستی دین را در عرصه های ارادی و اختیاری زندگی پذیرفتیم، از آنجا که علم ورزی بخشی از زندگی ماست و از آنجا که در مراحل مختلف علم وروزی با اعمال ارادی و اختیاری مواجه هستیم، باید در چنین جایی ببینیم هدایت گری دین چه اقتضائی دارد. که در این زمینه برخی از مخالفان علم دینی مانند دکتر سروش و استاد ملکیان هم همراهند که برای مثال دین می تواند در فرایند تدارک مبانی، انتخاب مساله و .... در علم ورزی نقش آفرینی کند. تنها مشکل آنها در مقام داوری است که باید در جای خود درباره اش بحث کرد که آیا این جا هم فعل داوری علمی ما یک عمل ارادی و اختیاری است و دین می تواند هدایتگری خاصی داشته باشد و داوری ما را جهتدار کند یا خیر. اما بخشهای زیادی از علم ورزی را مخالفان علم دینی هم مشکلی ندارند که دین در آنجا نقش آفرینی کند. @smtmabtahi

حواشی همایش ملی سلامت معنوی اسلامی آموزش و پرورش و رسانه روز چهار شنبه و پنجشبه 3 و 4 بهمن 1403 نهمین همایش ملی سلامت معنوی اسلامی به همت فرهنگستان علوم پزشکی در سالن غدیر دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار می شود. چند روز پیش شب نامه ای به دستم رسید که ادعا می شد توسط دستگاه های امنیتی کشور تهیه شده است. محتوای ضعیف و پخش گسترده آن نشان می داد که این ادعا واقعیت ندارد. در این شب نامه ادعا شده بود که طرح جریان سلامت معنوی ریشه در اندیشه های بهائیت دارد. شاهد بر این مدعا هم چند نقل قول از عبدالبهاء که در آن عبارت spiritual health آمده؛ تاکید بهایی ها بر همراهی سلامت جسمی و سلامت معنوی و تربیت معنوی کودکان و .... با خود اندیشیدم که چه کسانی چنین شب نامه ای را تهیه و پخش کرده اند؟ اگر شخصیت علمی هستند که جا داشت در همایش شرکت و نقدهای علمی خود را بیان می کردند یا در قالب یادداشت و مقاله علمی در نشریات منتشر می ساختند یا .... و اگر از شخصیت های سیاسی و مسئولین هستند ای کاش در پشت صحنه مسئله را با طرف مقابل حل و فصل می کردند و... اما شواهدی که در رد ادعاهای شب نامه می توان مطرح کرد: 1. عبدالبهاء مطالبش را به زبان فارسی یا عربی نوشته نه انگلیسی؛ در نتیجه شواهدی که نویسندگان شب نامه مطرح کرده اند از ترجمه انگلیسی این آثار بوده نه عبارت دقیق عبدالبهاء و نویسندگان شب نامه این قدر به خود زحمت نداده اند که متن اصلی خود عبدالبها را به عنوان شاهد مطرح کنند. 2. استفاده از دین و معنویت در بحث سلامت جسمی ریشه های تاریخی کهن تری دارد. در کتاب علم مسیحی که پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر کرده است به این موارد اشاره شده است. طرح مباحث معنوی در فضای درمانی در ایران هم سابقه ای دیرینه دارد. دست کم در اصفهان (زادگاه بنده) بیمارستان عیسی بن مریم توسط مسیحی ها ساخته شد(قبل از تاریخ نقل قول از عبدالبهاء در شب نامه) و در آن کشیش ها در کنار درمان های پزشکی به مداخلات معنوی می پرداختند تا از یک سو کیفیت درمان ارتقاء یابد و از سوی دیگر فعالیت های تبشیری خود را انجام داده باشند. 3. حال فرض کنیم بهائی ها و یهودی ها و مسیحی ها و .... از عبارت خاص سلامت معنوی هم استفاده کرده باشند. این ادعا که چون آنها چنین ایده ای را مطرح کرده است پس این ایده نادرست است، مغالطه است. و .... البته این صحبت ها به این معنا نیست که جریان سلامت معنوی در ایران صد در صد بی عیب و نقص است و بنده در این همایش نقدی درون گفتمانی به این جریان مطرح کردم، نقدی که ضمن پذیرفتن اهمیت ایده سلامت معنوی و اقدمات ارزشمندی که در این زمینه در سالهای گذشته توسط حوزویان و دانشگاهیان انجام شده است، مطرح ساختم، به این امید که با برجسته ساختن آسیب های پیش رو، برنامه ریزی ها و اقدامات آینده به گونه ای بهتر و موثر تر انجام گیرد. تفصیل این بحث را پس از بازگشت به تهران خواهم نوشت. @smtmabtahi

چکیده مقاله ای که در نشست روش شناسی سلامت معنوی اسلامی ارائه کردم: روش شناسی سه گانه سلامت معنوی اسلامی هر چند امروزه شاهد در هم تنیدگی شدید علم و فناوری هستیم و مفهوم تکنوساینس مطرح شده است، اما به لحاظ مفهومی می توان تمایزی میان علم و فناوری قایل بود. علم برساخته مفهومی و نظری است به منظور کشف واقع و معیار ارزیابی آن صدق و فناوری برساخته بشری برای رفع نیاز و معیار سنجش آن کارآمدی الگوی توسعه علم و فناوری هم مشابه است. در علم با مسئله ای روبرو می شویم برای حل آن فرضیه ای ارائه می کنیم فرضیه را به لحاظ نظری و تجربی ارزیابی می کنیم تا خطاهای آن آشکار شود و فرضیه بعدی فاقد آن خطاها باشد و به این طریق گامی به سمت واقع و حقیقت بر داریم. در فناوری هم با مشکلی روبرو می شویم برای رفع مشکل ابزاری می سازیم و آن را به لحاظ نظری و عملی می سنجیم تا خطاهای آن آشکار شود تا ابزار بعدی فاقد آن آسیبها باشد و بدین وسیله به ابزاری کارآمدتر دست یابیم. در بحث از سلامت معنوی اسلامی با سه مقوله روبرو هستیم 1. به دنبال رفع نیاز و رسیدن به وضع مطلوب (سلامت معنوی) هستیم که از مقوله فناوری نرم و انسانی است؛ اعم از پروتکل های درمانی و اسناد و مراکز درمانی و ... 2. برای رسیدن به این هدف به یکسری علوم نیاز داریم؛ اعم(از علوم عقلی (فلسفه) یا علوم تجربی 3. از سوی دیگر این علوم و فنون باید اسلامی باشند. این سه بعد مقوله سلامت معنوی اسلامی مستلزم سه دسته روش شناسی است: روش شناسی عقلی و تجربی که علمیت این بحث را تامین کند. روش شناسی اسلامی که اسلامیت این بحث را تامین کند. و روش شناسی فناوری که کارآمدی این بحث را تامین کند. در این مقاله پس از اشاره مختصر به روش شناسی علمی و اسلامی به تفصیل روش شناسی ناظر به کارآمدی بحث سلامت معنوی اسلامی در چند بعد بررسی می شود و در پایان با تفصیل بیشتر روش شناسی ناظر به کارآمدی سند سلامت معنوی اسلامی که در حال تدوین است بررسی می گردد و بر اساس آسیب هایی که موجب گردیده است اسنادی مانند برنامه های توسعه، سند چشم انداز، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و ... به نتیجه مطلوب خود دست نیابد، پیشنهادهای زیر به دست اندرکاران تهیه سلامت معنوی اسلامی ارائه شده است: 1. سند تهیه شده باید در ذهن و ضمیر کاربران آن جایگاه شایسته ای پیدا کند. 2. سند باید بر اساس واقعیت های موجود(نه صرفا آرزوها) نگاشته شود. 3. سند باید بر مبنای تصویری روشن از آینده جامعه و جهان نگاشته شود. 4. بخش نظری سند باید در بخش عملیاتی سند به صورت روشمندی امتداد یابد. و ... که تحقق هر کدام از این لوازم مستلزم به کار گیری روش شناسی مناسب آن می باشد. @smtmabtahi