🔹گزیده مقاله 🔶طب اسلامی از واقعیت تا خیال 🔸نگاهی به تعرض جاهلانه «نواخباریان» علیه جایگاه دانش پزشکی و منابع اسلامی 🔹سیدضیاء مرتضوی 🔻روزنامه جمهوری اسلامی 🔺۲۴ و ۲۵ شهریور ۱۴۰۰ 🔷بها ندادن به پیشرفت‌های علمی بشر از جمله در دانش پزشکی نوین، هر چند به نام دین و مذهب و فرهنگ و سنت، ایستادگی در برابر روش‌های عقلایی و برخاسته از نوعی «اخباری‌گری» به شمار می‌رود که با ادبیات و در قالب‌های نو، آن هم به صورتی تبعیض‌آمیز صورت می‌گیرد. 🔷روش افراطی و تبعیض‌آمیز در غرب‌ستیزی، بخشی از جامعه را هر چند محدود، درباره دنیای پیشرفته و به ویژه غرب، چنان گرفتار «توهم» می‌سازد که همه چیز را سیاه و در راستای «توطئه» علیه خود و جامعه اسلامی تلقی و تبیین می‌کنند. 🔷گمان به شکل‌گیری «طب اسلامی» بر پایه متون روایی، اگر واقعیتی داشته باشد، آن واقعیت، چیزی جز «واقعیت خیال» نیست؛ از این باب که «خیال» و «خیال‌پردازی» نیز در شمار واقعیات است و می‌تواند آدمی یا بخشی از جامعه را به خود مشغول سازد؛ مشغول خیالات! 🔷بسنده کردن به اوراد و اذکار و ادعیه خاص یا عام، حتی اگر در روایت صحیح آمده باشد، و دوری کردن از راه‌های درمانی عقلایی که در عرف متخصصان رایج است، ناسازگار با ادله وجوب حفظ جان و خلاف شرع است. 🔷اخباری‌گری نه زمان می‌شناسد و نه مکان؛ با این تفاوت که نوع مدعیان کنونی، از جمله کسانی که منابع پزشکی جدید را به سان «جاهلان معرکه‌گیر» آتش می‌زنند، از نگاه سطح علمی و فقهی و حدیث‌شناسی، اساساً قابل سنجش با عالمان اخباری گذشته نیستند. 🔷امور غیر تشریعی اساسا جای اعتبار و «تعبّد» نیست تا شارع حکیم امر درمان و تندرستی و اثربخشی خوراکی‌ها و اشیای بیرونی را که تنها می‌تواند بر امور واقعی و تکوینی استوار باشد، با اراده تشریعی خود بر آنها بار کند. 🔷علامه طباطبایی چند بار به عنوان یک اصل مسلم تاکید کرده است که خبر واحد در غیر احکام اعتبار ندارد و اساسا جعل حجیت برای آن در امور حقیقی و غیر اعتباری را امری بی‌معنا می‌داند. 🔷یک اشکال مبنایی و روشن درباره آنچه روایات «طب اسلامی» خوانده می‌شود این است که این روایات حتی اگر با معیارهای رایج در اعتبارسنجی روایات احکام، صحیح و معتبر هم باشد، از نگاه اصولی و به صورت مبنایی در شمار ظنونی است که دلیل بر اعتبار آنها نیست. 🔷روایات طبی در مواردی که با آگاهی انسان از واقعیت موجود، به صورت قطعی یا ظنی یا احتمال قابل اعتنا مخالف باشد یا کلیت و عمومیت نداشته باشد و احتمال برود که نتیجه عکس بدهد یا درمان واقعی را به تاخیر اندازد، اعتبار ندارد و در صورت احتمال ضرر نباید طبق آنها عمل کرد. 🔷هیچ کسی حق ندارد به استناد روایات طبی برای کسی نسخه بپیچد و این امر قابلیت جرم‌انگاری در مجاری قانونی دارد و اگر سبب آسیب شود، برابر موازین فقهی، قابل پیگیری قضایی است. 🔷یکی از مشکلات در بسیاری از روایات طبی که مایه آسیب زدن به جایگاه دین و خدشه بر چهره دین‌باوران است و می‌تواند نوعی خیانت به شمار رود، این است که محتوای این روایات به تناسب «موضوع» طب و «حکم» نسخه‌پیچی، نمی‌تواند عمومیت برای هر زمان و هر مکان و هر فرد داشته باشد. 🔷نوع اثر و دامنه تاثیرات و پی‌آمدهای مختلف روایات طب باید با روش‌های علمی و طی آزمایش‌های مختلف آزمایشگاهی و بالینی بررسی شود تا میزان عمومیت آن شناخته و مجوز استفاده عمومی از آن صادر گردد، از این رو نمی‌توان با گشودن یک کتاب روایی یا شرکت در یک جلسه آموزش طب اسلامی یا سنتی در جایگاه نسخه‌پیچی برای بیماران نشست. 🔷شیخ صدوق در رساله اعتقادات که با همراهی و تاکید شیخ مفید نیز روبه‌روست، روایات طبی را مواجه با اشکالات چندی از جمله جعل از سوی مخالفان به هدف تخریب چهره مذهب، معرفی کرده تا کسی گمان نبرد که می‌توان محتوای آنها را به دین نسبت داد و جامعه را به آن فرا خواند. 🔷انتساب چنین روایاتی به اسلام که باید عاری از هر گونه آلایش و برچسب‌های سلیقه‌ای و برداشت‌های جاهلانه باشد، به عنوان بخشی از دستورات دینی و عنوان‌هایی مانند طب اسلامی، امری نامشروع و نامعقول است. 🔹اولیای امور به ویژه در حوزه‌های علمیه وظیفه دارند در برابر کسانی که به انگیزه‌های مختلف در صدد گسترش چنین رفتارهای جاهلانه و سودجویانه‌ هستند، بایستند و از آسیب وارد شدن به سلامت جامعه و چهره دین و روحانیت جلوگیری کنند. #طب_اسلامی #دانش_پزشکی #اخباریگری #حدیث_شناسی @szmortazavi