🔸 تحریف برخی ناسخین در عبارتی از زیارت جامعه کبیره / لزوم تبحّر برای حدس تصحیفات و تحریفات در متون روایی 🎙 استادِ محقق سید محمدجواد شبیری زنجانی حفظه الله 💠 در بحث فلسفه‌ی علم، یکی از توانایی‌های نظریّه‌ی علمی را، قدرت پیش‌بینی می‌دانند. در بحث #تصحیف و #تحریف نیز قدرت پیش‌بینی سقط، اهمّیّت زیادی در کشف سقط دارد و این قدرت برای آشنایان به اسناد و تصحیفات و تحریفات، در مرتبه‌ی بالایی وجود دارد. 💠 به تناسب، ذکر این مطلب سودمند است که زمانی از حاج آقای والد1️⃣ درباره‌ی معنای «حُجَجِ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى‏»2️⃣ در زیارت جامعه‌ کبیره سؤال کردم. ایشان فرمودند: باید در این‌جا بین نسخه بدل و نسخه اصلی جمع شده باشد، زیرا در مقابل آخرت، گاه دنیا قرار گرفته و گاه اولی قرار می‌گیرد. برای روشن شدن این امر، باید تمام نسخ موجود از جامعه‌ کبیره را مشاهده کرد. بنده با مراجعه به نسخ زیارت، مشاهده کردم که «حُجَجِ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى‏» نقل کتاب من لا یحضر الفقیه است ولی در عیون اخبار الرضا علیه السلام «حُجَجِ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى‏»3️⃣ است و دنیا در آن وجود ندارد.4️⃣ 💠 هر چند در اصطلاحات قرآنی، در مقابل آخرت، گاهی اولی قرار می‌گیرد، امّا در استعمالات متأخّر، مانند استعمالات روایی، به طور متعارف در مقابل آخرت، دنیا قرار می‌گیرد، و همین باعث می‌شود ناسخ با دیدن کلمه‌ی آخرت، به دنیا منتقل شده و دنیا را بنویسد، یا در حاشیه، اولی به دنیا تفسیر شده باشد و در نسخ بعدی، این تفسیر به گمان حذف شدن، به متن اصلی منتقل شده باشد.5️⃣ برای حاج آقای والد که به نسخ آشنایی دارند، در نگاه اوّل، حدس و گمان به تحریف ایجاد شد و اگر کسی غیر از ایشان بود، شاید برای او حدس هم تحقّق پیدا نمی‌کرد. ⏺ پاورقی‌ها: 1️⃣ حضرت آیةالله سید موسی شبیری زنجانی حفظه الله 2️⃣ کتاب من لا یحضره الفقیه: ج2، ص610 3️⃣ عیون اخبار الرضا علیه السلام: ج2، ص273 4️⃣ علی مشکینی اردبیلی، در پاسخ به سؤالی در این باره می‌نویسد: در برخی از نسخه‌ها عبارت این است: «و حجج الله علی أهل الآخرة و الأولی» و ظاهراً این نسخه بهتر و درست‌تر است و روی نسخه‌ی اوّل نیز ممکن است تکرار نباشد و مراد از «اهل الآخرة»، نیکان و گروندگان به آخرت، و مراد از «اولی» اهل دنیا و بَدان باشد. ... محقّق نراقی در مشکلات العلوم، معانی دیگری بر این جمله ذکر فرموده که از بطون معانیِ این جمله محسوب می‌شوند. (کشکول حکمت: ص128) 5️⃣ شارحان زیارت جامعه کبیره، در تفسیر «الاولی» همگی هم‌نظر نیستند و احتمالاتی را ذکر کرده‌اند. #نگارنده طی تحقیقی، برخی نظرات آن‌ها را ذکر می نماید: 1- علّامه محمّد تقی مجلسی (م 1070 ق) چند احتمال برای آن ذکر کرده است: به معنای دنیا برای تأکید یا رعایت سجع؛ به منزله‌ی صفت برای حجج یعنی اوّلین حجج الهیّه؛ برای تفضیل یعنی آن‌ها اکمل حجج الله هستند. (روضة المتّقین: ج5، ص463) ایشان در لوامع صاحبقرانی آن را به معنای عالم قبر نیز تفسیر کرده‌ است. (لوامع صاحبقرانی: ج8، ص690) 2- علّامه محمّد باقر مجلسی (م 1110 ق) آن را به معنای دنیا می‌داند و معتقد است که تکرار آن برای تأکید دنیا می‌باشد. البته ایشان به عنوان احتمالی دیگر، مراد از اولی را عالم میثاق می‌داند. (ملاذ الأخیار: ج9، ص253؛ بحار الأنوار: ج99، ص136) 3- سیّد محمّد بن عبدالکریم طباطبایی (م حدود 1160 ق) جدّ سیّد بحرالعلوم، تمامی احتمالات موجود در کلام مجلسیین به جز عالم قبر را ذکر کرده است. (الأعلام اللامعة فی شرح الجامعة: ص126-127) 4- شیخ احمد أحسایی (م 1241 ق) با خلاف ظاهر دانستن اکثر احتمالات بالا، معتقد است بنا به برخی شواهد روایی «ایّام الله ثلاثة: یوم القائم علیه السلام و یوم الموت (یا یوم الکرّة) و یوم القیامة»، مراد از اولی، رجعت آل محمّد علیهم السلام یا قیام حضرت قائم علیه السلام یا اعمّ از این دو می‌باشد. (شرح الزیارة الجامعة الکبیرة: 1/277) 5- سیّد عبدالله شبّر (م 1242 ق) و فقیه معاصر سیّد علی حسینی صدر در تفسیر مراد از اولی، به دو احتمال پیش گفته در کلام مجلسی دوم یعنی به معنای دنیا برای تأکید، یا عالم ذرّ اکتفا می‌نمایند. (الأنوار اللامعة فی شرح الزیارة الجامعة: ص76؛ فی رحاب الزیارة الجامعة: ص 138) 6- شیخ جواد کربلایی (م 1432 ق) در شرح مبسوط خود پیرامون زیارت جامعه کبیره، علاوه بر احتمالات مذکور در کلام آخوند ملا محمّد تقی (مجلسی اوّل)، از احتمالی دیگر با عنوان موجودین در عالم ارواح و ذرّ نیز یاد می‌کند. (الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة: ج2، ص254) 🌐 https://t.me/zobdatolfavaed/183 @tafaqqoh 🔽🔽🔽

🔼🔼🔼 7- برخی دیگر از اندیشمندان، منظور از اولی را، تنها عالم ذرّ تفسیر کرده‌اند. (سیّد حسین درودآبادی همدانی (م 1344 ق) از شاگردان آخوند ملّا حسینقلی همدانی، الشموس الطالعة من مشارق الزیارة الجامعة: ص212؛ سیّد علی میلانی، مع الأئمّة الهداة فی شرح الزیارة الجامعة الکبیرة: ج1، ص277؛ محمّد تقی نقوی قائنی، شرح زیارت جامعه کبیره: ص125) 8- شیخ عبدالله جوادی آملی در شرح مبسوط خود پیرامون شرح زیارت جامعه می‌نویسد: ... برخی معتقدند کلمه «و الاولی» در این فقره زیارت، اشتباه نسخه‌برداران است، لیکن اگر اشتباه نسّاخ نبوده، در متون اصلی آمده باشد، چند وجه درباره‌ی آن می‌توان گفت: 1. عالم ذرّ یا سایر عوالم قبل از عالم دنیا؛ 2. دوران رجعت؛ 3. عالم برزخ که قبل از عالم قیامت است؛ 4. برای رعایت سجع آمده است. نیز محتمل است عنوان آخرت و اولی، تفصیل وضع دنیا باشد؛ یعنی اهل بیت علیهم السلام، حجّت اهل دنیا، اعمّ از گذشته و آینده و سابق و لاحق هستند؛ هرچند مناسب این احتمال، حذف حرف واو بعد از کلمه‌ی دنیا است. (ادب فِنای مقرّبان: ج2، ص125) 🔉 منبع: درس خارج اصول استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی حفظه الله تاریخ: 10 مهر 1398 🌐 https://t.me/zobdatolfavaed/184 @tafaqqoh

🔉 #دریافت_صوت دروس نهایة الحکمة استاد شیخ عبدالکریم فرحانی حفظه الله 🔹 سال تحصیلی ۸۷ - ۸۶ ٫ ۱۲۰ جلسه 🌐 https://b2n.ir/631026 🔸 سال تحصیلی ۸۸ - ۸۷ ٫ ۵۰ جلسه 🌐 https://b2n.ir/281434 🔹 سال تحصیلی ۸۹ - ۸۸ ٫ ۷۰ جلسه 🌐 https://b2n.ir/325540 🔸 سال تحصیلی ۹۰ - ۸۹ ٫ ۸۹ جلسه 🌐 https://b2n.ir/523761 ✔️ ویژگی‌های تدریس استاد بزرگوار: ۱. رعایت سیرِ برهانی مباحث و بازگرداندن نظریات به بدیهیات ۲. بیان ارتباط مباحث کتاب با هم و با علوم دیگر ۳. ایجاد سؤال و ارجاعات پژوهشی و پیگیری آن‌ها ۴. توجه به اختلاف تعبیر و تقریر مرحوم علامه و دیگر حکما به ویژه مرحوم ملاصدرا در مباحث مختلف ۵. بررسی آراء حکمای بعد از علامه طباطبایی رحمه‌الله مانند شهید مطهری، آیةالله جوادی آملی، آیةالله مصباح یزدی، استاد فیاضی حفظهم الله و... 🏷 Farhani.net @tafaqqoh

📚 تقریر دروس نهایة الحکمة استاد شیخ عبدالکریم فرحانی دام عزه ✔️ این تقریر پیاده شده صوت دروس است که البته نواقص مختصری هم دارد. از آن جا که روش استاد بزرگوار تعمیق و تدقیق مطالب در جلسات مشاوره علمی است، نمی توان این تقریر را جامع مطالب و کلام نهایی ایشان به حساب آورد اگرچه مقرر محترم برخی ارجاعات و منابع تکمیلی را در مواردی به تقریر اضافه کرده است. 🔖 دوست سفرکرده به دیار باقی مرحوم شیخ محمدعلی کرامت _ از اقدم و افضل تلامذه استاد فرحانی _ که دغدغه جدی تدوین و نشر دروس حضرت استاد را داشتند، آستین همت بالا زدند و با شروع از #نهایة_الحکمة، مجلد اول «مفتاح النهایة در شرح نهایة الحکمة» را به چاپ رساندند؛ امّا افسوس که کوتاهی عمر شریفشان مانع از تکمیل کار شد! امیدوارم عزیزانی این راه نا تمام را به اتمام برسانند. @tafaqqoh

📚 #دریافت برخی #مقالات برگرفته از دروس و مشاورات استاد شیخ عبدالکریم فرحانی دام عزه به قلم شاگردان ✔️ بررسی نظریه محقق نائینی رحمه الله در اعتباریات 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/taher-alizadeh.pdf ✔️ ملاک مسأله اصولی و چالش های پیش رو 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/mohamdreza-farid.pdf ✔️ درآمدی بر مبحث ضد 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/alireza-shakeri-nasab.pdf ✔️ بررسی مسأله تلازم دلالات و نظریه حصّه با توجه به تزاحم میان واجب موسع و مضیق به عنوان ثمره مسأله ضد 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/HASAN-GHANE.pdf ✔️ نقد انتساب استفاده از قاعده الواحد به مرحوم آخوند قدّس سرّه 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/sajad-habibzadeh.pdf ✔️ شرط کلیت در مقدمات برهان و بررسی جریان برهان در جزئیات 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/amir-hosein-sroori.pdf ✔️ نوع و گستره نقش وجود در حمل های ماهوی با توجه به اصالت وجود 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/ahmad-hoseini.pdf ✔️ تقریر دروس خارج فقه کتاب البیع سال تحصیلی 96 - 95 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/KHAREJ-FEQH-SAL-95-96.pdf ✔️ تقریر دروس خارج اصول سال تحصیلی 96 - 95 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/KHAREJ-OSOOL-SAL-95-96.pdf ✔️ تقریر دروس خارج فلسفه (اسفار) سال تحصیلی 91 - 90 🌐 http://farhani.net/wp-content/uploads/ASFAR-90-91.pdf ✔️ تقریر دروس بدایة الحکمة 🌐 http://dl.farhani.net/KHARJ/FALSAFE/96-97/bedaye.pdf @tafaqqoh

📚 تقریر دروس خارج اصول استاد شیخ عبدالکریم فرحانی دام عزه (سال اول) ✔️ موضوع علم و موضوع و تعریف علم اصول 🔖 در این جلسات بررسی جامعی نسبت به حقیقت علم، تمایز علوم، تقیسمات علوم، موضوع علم و سرّ نیازمندی به آن، عرض ذاتی و اقسام محمول، جامع مسائل علوم اعتباری، موضوع علم اصول، تعریف علم اصول، ارتباط مسائل علم اصول با هم، موضوع علم فلسفه و... صورت گرفته که برای محققین عرصه های #فلسفه_علم، #فلسفه_علم_اصول و #روش_شناسی مفید و کاربردی است. @tafaqqoh

📚 #مقاله معناپژوهی جامع حصر در موضوع له «انّما» (از مقالات برتر جشنواره علامه حلی رحمه الله) 🖊 محمدصادق عظیمی قزوینی زید عزه (طلبه مدرسه علمیه حقانی قم) ✔️ از آنجایی که این موضوع به ظاهر در علوم مختلف خصوصا بلاغت و اصول بسیار مورد بحث قرار گرفته است، ذکر نکاتی که این پژوهش را منحصر به فرد کرده خالی از لطف نیست: ۱. جامع بودن: در این مقاله از ۸۷ منبع که قاطبه‌ی آن ها از منابع دسته اول در علوم لغت، نحو، بلاغت، تفسیر قرآن، اصول شیعه و #اهل_سنت بوده استفاده شده است. ۲. به صورت بسیار مفصل روی #مخالفین معنای #حصر مثل امام خمینی و حاج آقا مصطفی رحمهما الله و ... مانور داده شده است. ۳. کاملا سعی بر آن بوده که با ملاکات اصول فقه شیعه به اثبات وضع از طریق علائم #حقیقت و #مجاز پرداخته شود و الگویی #عملی از کسب معانی موضوع له ارائه شود. ۴. برای اثبات وضع - بر خلاف غالب منابع - به صرف ادعا بسنده نکرده و در قسمت قابل توجهی از پژوهش به اثبات تفصیلی #اطراد معنای حصر به وسیله استعمال های متعدد پرداخته است. 🔖 #دریافت_مقاله از پایگاه اطلاع رسانی جشنواره علامه حلی رحمه الله: 🌐 http://jhelli.ir/uploads/1106438.pdf @tafaqqoh

📚 #مقاله نقد و بررسی صحت تقسیم کلمه به اسم، فعل و حرف در علم صرف (از مقالات برتر جشنواره علامه حلی رحمه الله) 🖊 مرتضی دشتی اردکانی زید عزه (طلبه مدرسه علمیه حقانی قم) 🔖 #دریافت_مقاله از پایگاه اطلاع رسانی جشنواره علامه حلی رحمه الله: 🌐 http://jhelli.ir/uploads/asar9501055.pdf @tafaqqoh

✔️ #چکیده_مقاله نقد و بررسی صحت تقسیم کلمه به اسم، فعل و حرف در علم صرف 🖊 مرتضی دشتی اردکانی زید عزه @tafaqqoh

✔️ #مقالات برگزیده ادوار مختلف جشنواره علامه حلی رحمه الله 🌐 http://jhelli.ir/page/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87+%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%87 @tafaqqoh

🔊 #دریافت_صوت دروس کفایة الاصول استاد احمد فربهی دام عزه ✔️ این کانال دربردارنده صوت تدریس کفایه از ابتدای کتاب (شروع از سال تحصیلی 98 - 97) تا اجتماع امر و نهی (24 دی 98) است: 🌐 sapp.ir/kefaye_farbehi 🔖 ظاهراٌ امسال بناست بخش سوم کفایه را در دارالعلم امام حسن علیه السلام تدریس کنند. (ساعت 7 صبح / مدرس 8) @farbehi @shavahedfarbehi @tafaqqoh

🔰 مبانی و اصول حکمی تربیت اسلامی ◾️برای دسترسی آسان به صوت سخنرانی‌های استاد امینی‌نژاد در دهه اول محرم که با موضوع "مبانی و اصول حکمی تربیت اسلامی" صورت گرفت، می‌توانید از آدرس‌های زیر استفاده نمایید؛ ▫️جلسه اول: https://eitaa.com/nafahat_eri/369 ▫️جلسه دوم: https://eitaa.com/nafahat_eri/371 ▫️جلسه سوم: https://eitaa.com/nafahat_eri/373 ▫️جلسه چهارم: https://eitaa.com/nafahat_eri/387 ▫️جلسه پنجم: https://eitaa.com/nafahat_eri/390 ▫️جلسه ششم: https://eitaa.com/nafahat_eri/392 ▫️جلسه هفتم: https://eitaa.com/nafahat_eri/411 ▫️جلسه هشتم: https://eitaa.com/nafahat_eri/413 ▫️جلسه نهم: https://eitaa.com/nafahat_eri/422 ▫️جلسه دهم: https://eitaa.com/nafahat_eri/427 #محرم_1442 #استاد_امینی_نژاد #دسترسی_آسان 💢 مؤسسه آموزشی پژوهشی نفحات https://eitaa.com/nafahat_eri @tafaqqoh